Diễn đàn - Luật gia

(Pháp lý) – Số lượng người lao động (NLĐ) hưởng BHXH một lần tăng mạnh dẫn tới độ bao phủ BHXH tăng chậm. Những bất cập khác được nêu ra là quy định điều kiện về thời gian tối thiểu được hưởng lương hưu quá chặt chẽ dẫn đến số người đang tham gia rời bỏ hệ thống BHXH trước tuổi nghỉ hưu khá lớn; chính sách BHXH hiện hành thiếu sự chia sẻ theo nghĩa rộng...Đó là những lý do bức thiết từ cuộc sống đặt ra cần sớm sửa đổi Luật BHXH và đặc biệt cần giảm dần số năm đóng BHXH cho cả Doanh nghiệp ( DN) và NLĐ. Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu rõ: "Bảo hiểm xã hội đến nay thực sự từng bước trở thành trụ cột của lưới an sinh xã hội, góp phần nâng cao khả năng chống chịu, phòng ngừa, khắc phục rủi ro cho người lao động trong quá trình tham gia lao động" Được và chưa được của chính sách bảo hiểm dưới lăng kính các Đại biểu Quốc hội Tổng kết thực tiễn thi hành Luật BHXH 2014 của Bộ LĐ-TB&XH cho thấy, bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình thực tiễn thực hiện luật cũng đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập. Đơn cử là diện bao phủ BHXH theo quy định của pháp luật cũng như quy mô tham gia BHXH trên thực tế còn thấp. Phát triển đối tượng BHXH còn dưới mức tiềm năng, còn nhiều đối tượng thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc nhưng chưa tham gia. Số lượng hưởng BHXH một lần tăng nhanh chóng dẫn tới độ bao phủ BHXH tăng chậm. Trong giai đoạn 2012 - 2020, mỗi năm bình quân có khoảng 700 nghìn người hưởng BHXH một lần trong khi số người tham gia BHXH tăng thêm chỉ gần 600 nghìn người; tức là cứ có người mới tham gia vào BHXH thì có ít nhất 1 người rời khỏi hệ thống. Số người hưởng BHXH một lần có xu hướng gia tăng qua từng năm đặt áp lực lớn lên nỗ lực mở rộng diện bao phủ BHXH và đảm bảo an sinh xã hội cho người cao tuổi trong tương lai. Những bất cập khác được nêu ra là, quỹ hưu trí và tử tuất khó đảm bảo cân đối trong dài hạn; quy định điều kiện về thời gian tối thiểu được hưởng lương hưu quá chặt chẽ dẫn đến số người đang tham gia rời bỏ hệ thống BHXH trước tuổi nghỉ hưu khá lớn; chính sách BHXH hiện hành thiếu sự chia sẻ theo nghĩa rộng... Tính đến năm 2020, mới chỉ có gần 33,5% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH, vẫn còn gần 32 triệu người trong lực lượng lao động trong độ tuổi lao động chưa tham gia BHXH. Mục tiêu đến năm 2030 có khoảng 60% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH theo tinh thần Nghị quyết số 28/NQ-TW của Ban Chấp hành Trung ương về cải cách BHXH đã đặt ra nhiều nội dung đổi mới so với quy định của Luật BHXH hiện hành và đang là một “bài toán” khó đặt ra đối với ngành BHXH. Chiều ngày 27/10, kỳ họp thứ hai Quốc hội khóa XV thảo luận trực tuyến về tình hình thực hiện chính sách, chế độ bảo hiểm xã hội (BHXH), quản lý và sử dụng Quỹ BHXH năm 2020, đại biểu Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp) đã đề cập tới quy định về hưởng BHXH một lần. Đại biểu cho biết, thực tế, thời gian gần đây, số lượng hưởng BHXH 1 lần có xu hướng gia tăng. Năm 2020 là 860.741 người tăng 6,65% so với năm 2019 và tăng gấp 2 lần số người tham gia BHXH tăng thêm của năm 2020. Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội cuối năm 2019 đã tổ chức hội thảo “Một số vấn đề về tuổi nghỉ hưu đối với người lao động trong Bộ luật Lao động (sửa đổi)”. Tuy nhiên, số người tham gia BHXH tự nguyện tuy có tăng so với năm 2019 nhưng mức đóng và số tiền đóng BHXH không cao. Chủ yếu, người tham gia chọn đóng BHXH tự nguyện ở mức chuẩn nghèo nông thôn 700 nghìn đồng/tháng. Mặt khác, tổng số người tham gia BHXH tự nguyện còn khá khiêm tốn, mới đạt 2,31% tổng lực lượng lao động trong độ tuổi. Theo đại biểu Nguyễn Hải Anh, một trong số những nguyên nhân khiến BHXH chưa được như mong muốn đó là những quy định và chính sách chưa đủ sự hấp dẫn thu hút người tham gia. Trong đó có quy định về thời gian đóng 20 năm là tương đối dài. Chế độ hưởng còn hạn chế, đặc biệt là còn thiếu sự linh hoạt, đa dạng về hình thức đóng so với các loại hình bảo hiểm thương mại có tính chất tương tự trên thị trường. Để thực hiện tốt mục tiêu Nghị quyết 28/2018, đại biểu Nguyễn Hải Anh cho rằng, cần có giải pháp cả về chính sách và tổ chức thực hiện một cách mạnh mẽ để gia tăng tỷ lệ BHXH tự nguyện. Trong thời gian tới, cần sớm xem xét về chính sách rút ngắn thời gian đóng BHXH tự nguyện và đa dạng hóa hình thức tham gia.  Trong đó, ông cho rằng, cần có những phương thức và cách tính theo giá trị dòng tiền, tăng sự hấp dẫn, thu hút ngày càng nhiều người tham gia BHXH tự nguyện. Đáng chú ý, đại biểu Nguyễn Hải Anh đề cập tới quy định về hưởng BHXH một lần. Đại biểu nêu thực tế, thời gian gần đây, số lượng hưởng BHXH 1 lần có xu hướng gia tăng. Năm 2020 là 860.741 người tăng 6,65% so với năm 2019 và tăng gấp 2 lần số người tham gia BHXH tăng thêm của năm 2020.  “Nghĩa là “cứ một người tham gia BHXH thì có 2 người rời hệ thống”. Đây là một thực tế đáng quan ngại bởi nếu không có giải pháp, có thể sẽ phá vỡ hệ thống BHXH. Người lao động rời bỏ hệ thống BHXH là tự tước quyền được tham gia thụ hưởng các chế độ BHXH, đặc biệt là các chế độ dài hạn như hưu trí, tử tuất sẽ dẫn đến rủi ro đối với chính người lao động trong tương lai. Đồng thời tạo ra những thách thức lớn trong việc thực hiện mục tiêu mở rộng BHXH, cũng như đảm bảo an sinh xã hội của đát nước” - đại biểu Nguyễn Hải Anh nói. Phát biểu tiếp thu, giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung khẳng định BHXH đến nay đã từng bước trở thành trụ cột của hệ thống an sinh xã hội, góp phần nâng cao khả năng chống chịu, phòng ngừa và khắc phục rủi ro cho người lao động trong quá trình tham gia. Thời gian tới, Chính phủ, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Bộ Tài chính, BHXH Việt Nam và các cơ quan sẽ khẩn trương đề xuất Quốc hội xem xét, sửa đổi một cách căn cơ Luật BHXH và Luật Việc làm. Về thể chế hóa Nghị quyết 28, theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, có một số nội dung đã tiến hành như điều chỉnh tuổi nghỉ hưu, điều chỉnh lương hưu độc lập tương đối với ngân sách Nhà nước. “Tới đây, sẽ tập trung giải quyết một số vấn đề như phát triển hệ thống BHXH đa tầng, sửa đổi giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu từ 20 năm xuống 15 năm, tiến tới giảm còn 10 năm; phát triển nguyên tắc bảo hiểm theo hướng bảo đảm nguyên tắc đóng – hưởng công bằng, bình đẳng và phát triển bền vững…”, ông Dung nói. Tại phiên thảo luận tổ ngày 22/10, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cũng cho rằng, nếu sửa sớm thì sẽ quản lý tốt hơn số lượng người hưởng BHXH một lần. Với quy định hiện nay, người lao động đóng BHXH 20 năm mới được hưởng chế độ hưu trí và điều kiện để rút một lần rất dễ dàng. Ông nhắc lại Nghị quyết 28 Trung ương khóa XII có đề cập đến việc phải rút ngắn thời gian đóng BHXH theo hướng có thể giảm thời gian đóng xuống 15 năm, thậm chí có thể tiến tới chỉ đóng 10 năm. Khi người lao động chỉ đóng BHXH từ 10 - 15 năm, họ còn theo đuổi tiền lương hưu về già. Trong khi đó, nếu rút BHXH một lần, họ chỉ được hưởng phần của mình đóng là chính (trong BHXH có phần của người lao động đóng, có phần của người sử dụng lao động đóng). Do vậy, việc rút ngắn thời gian đóng BHXH sẽ hạn chế được tình trạng rút BHXH một lần. Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh chủ trì Hội nghị trực tuyến Chuyên gia, doanh nghiệp và người lao động bình luận và kiến nghị gì? Trao đổi với PV Pháp lý, Luật sư Lưu Bá Khiết (Đoàn Luật sư TP.HCM), cho rằng, chính sách về thời gian đóng bảo hiểm hiện nay rất bất lợi đối với người lao động và doanh nghiệp. Bởi theo vị Luật sư, từ ngày 01/01/2018, mức lương hưu hằng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định tại Điều 54 Luật BHXH được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH quy định tại Điều 62 Luật BHXH và tương ứng với số năm đóng BHXH. Cụ thể: Lao động nam nghỉ hưu vào năm 2018 là 16 năm, năm 2019 là 17 năm, năm 2020 là 18 năm, năm 2021 là 19 năm, từ năm 2022 trở đi là 20 năm. Lao động nữ nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi là 15 năm. Sau đó cứ thêm mỗi năm, người lao động quy định tại điểm a và điểm b khoản 2 Điều 56 Luật BHXH được tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75%.  Luật sư Khiết lấy ví dụ về trường hợp ông Phạm Văn N. sinh ngày 22/12/1967, là nhân viên hành chính hợp đồng lao động dài hạn trong một doanh nghiệp của TP.HCM vừa bị giải thể vào tháng 6/2021 do khó khăn bỡi đại dịch Covid-19. Ông N. có thời gian đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) được 29 năm. Nay công ty giải thể, ông N. có nhu cầu nghỉ hưu trước tuổi từ năm 2021, nhưng không thuộc diện suy giảm khả năng lao động, tức thuộc diện nghỉ hưu trong điều kiện lao động bình thường. Căn cứ theo khoản 2 Điều 169 Bộ luật Lao động 2013 quy định về tuổi nghỉ hưu như sau: “Tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường được điều chỉnh theo lộ trình cho đến khi đủ 62 tuổi đối với lao động nam vào năm 2028 và đủ 60 tuổi đối với lao động nữ vào năm 2035. Kể từ năm 2021, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường là đủ 60 tuổi 03 tháng đối với lao động nam và đủ 55 tuổi 04 tháng đối với lao động nữ; sau đó, cứ mỗi năm tăng thêm 03 tháng đối với lao động nam và 04 tháng đối với lao động nữ”.  Như vậy, đến tháng 7 năm 2028, ông N. mới đủ tuổi nghỉ hưu. Theo tính toán của BHXH Quận 6, TP.HCM với mức lương được Công ty trả 5.408.000 đồng/ tháng (trước khi giải thể một năm), ông N. muốn nhận đủ mức lương hưu 75% (4.056.000 đồng/tháng), thì ông phải tự bỏ tiền túi tiếp tục đóng BHXH tự nguyện với số tiền là 1.730.560 đồng/ tháng (trong đó BHXH: 1.352.000 đồng; BHYT: 243.360 đồng; BHTN: 108.160 đồng; BHTNLĐ: 27.040 đồng). Có nghĩa, ông N. phải tự đóng BHXH tự nguyện thêm 7 năm (84 tháng x 1.730.560 đồng) = 145.367.040 đồng, mới đủ tuổi để được nhận sổ hưu.  Khi đó, ông N. có số năm vượt tỷ lệ 75% là 2 năm. Như vậy căn cứ theo quy định tại khoản 2 Điều 75 Luật BHXH, “cứ mỗi năm đóng BHXH được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân thu nhập đóng BHXH”, ông N. sẽ được hưởng 50% của mức lương đóng BHXH khi Công ty giải thể, tương đương với số tiền là (2.704.000 đồng x 2 tháng) 5.408.000 đồng. Trong khi đó, trong thời gian 2 năm, ông N. phải bỏ ra số tiền để tham gia BHXH tự nguyện là (1.730.560 đồng x 24 tháng) 41.533.440 đồng, chênh lệch số tiền hơn 36.000.000 đồng, hay nói cách khác BHXH đã làm “bốc hơi” của người tham gia BHXH tự nguyện số tiền lên tới 7 lần. Từ bất cập trên, Luật sư Khiết khuyến cáo cho ông N. nên lựa chọn giải pháp chốt sổ BHXH từ năm 2021 để chờ đến đủ tuổi nhận sổ hưu, sẽ có lợi hơn. “Mặc dù, tỷ lệ mức lương hưu của ông N. là 65% (trong đó gồm 45% của 19 năm; và 20% của 10 năm đóng BHXH vượt), tương đương với số tiền 3.515.200 đồng. Song chốt sổ BHXH năm 2021, ông N. sẽ không phải tự mình bỏ ra một khoản tiền lên tới gần 150 triệu đồng để tiếp tục duy trì mạch đóng BHXH trong thời gian 7 năm để chờ đủ tuối hưu. Ngoài ra theo quy định tại Điều 50 Luật Việc làm, ông N. còn được hưởng chế độ trợ cấp thất nghiệp”, LS Khiết cho biết. Đến thời điểm này người lao động chỉ mới nhận được số tiền của BHXH chi trả về khoản thất nghiệp 3.090 tỷ cho 1,1 triệu lao động; và cũng chỉ có hơn 230.000 lao động thất nghiệp được hỗ trợ học nghề Vì vậy để bảo vệ quyền lợi cho người lao động, theo LS Khiết, về lâu dài Luật BHXH cần sửa đổi bổ sung theo hướng rút ngắn thời gian đóng BHXH để được nhận lương hưu xuống còn 15 năm, phù hợp theo tinh thần Nghị quyết 28 Trung ương khóa XII; hoặc rút ngắn thời gian được hưởng tỷ lệ mức lương hưu khởi điểm 45% xuống còn 15 năm tham gia BHXH như trước đây (thay vì 20 năm, kể từ năm 2022 như hiện nay). Trường hợp nếu giữ nguyên quy định như hiện nay, thì phải nâng tỷ lệ % mức lương hưu được hưởng vượt 20 năm tham gia BHXH, từ 2%/năm lên 2,5%/năm, để rút ngắn thời gian người lao động được hưởng mức lương hưu tối đa 75%. Trao đổi với PV Pháp lý khi theo dõi phiên họp của QH bàn về chính sách BHXH, đại diện một số DN  tâm tư: ngành BHXH thời gian qua đã đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, nhưng vẫn cần tiếp tục phải đẩy mạnh hơn nữa giảm tối đa các thủ tục hành chính, rà soát cho ra khỏi ngành những công chức tham nhũng vặt, cửa quyền, vòi vĩnh DN và NLĐ. Cán bộ ngành BHXH cần xác định rõ vị trí họ đang công tác tại cơ quan  là cơ quan được Chính phủ lập ra để giữ, quản hộ tiền cho NLĐ, có trách nhiệm phục vụ và chăm lo cho NLĐ, chứ không phải là cơ quan ban phát chế độ cho NLĐ. Nên cán bộ bảo hiểm cần phải chuyển từ thái độ ban phát sang phục vụ NLĐ. Phục vụ tốt , chăm sóc tốt thì sẽ thu hút ngày càng nhiều DN và NLĐ tham gia. Luật gia Lê Văn Trung (Hội Luật gia tỉnh Bình Định) bình luận và kiến nghị: đại dịch Covid -19 bùng phát lần thứ 4 tại Việt Nam, theo số liệu Tổng cục Thống kê, trong quý II năm 2021, cả nước khoảng 12,8 triệu người từ 15 tuổi trở lên đã bị ảnh hưởng tiêu cực, bao gồm mất việc làm, tạm nghỉ, làm việc luân phiên, giảm giờ làm, hoặc giảm thu nhập. Quy mô lực lượng lao động giảm 0,7% trong khi có thêm 1,6% người lao động thất nghiệp hoặc thiếu việc làm trong quý II năm 2021 so với quý II năm 2019. Tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm tăng thêm lần lượt 0,2 điểm phần trăm và 1,3 điểm phần trăm trong quý II năm 2021 so với quý II năm 2019… Hơn lúc nào hết, người lao động đang rất cần được hưởng quyền lợi từ Quỹ BHTN, nói nôm na họ đang cần được nhận lại một phần tiền lương mà họ đã chắt chiu “bỏ ống”, để cầm cự trước khó khăn.  Thế nhưng trong lúc “nước sôi, lửa bỏng”, đến thời điểm này người lao động chỉ mới nhận được số tiền của BHXH chi trả về khoản thất nghiệp 3.090 tỷ cho 1,1 triệu lao động; và cũng chỉ có hơn 230.000 lao động thất nghiệp được hỗ trợ học nghề (chiếm chưa tới 4% số lao động thất nghiệp). Trong khi tổng số tiền kết dư của Quỹ BHTN đến nay, theo Bộ trưởng Bộ LDTB&XH Đào Ngọc Dung giải trình trước kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XV đã có gần 1 triệu tỷ đồng và có tới hơn 13,3 triệu người đóng quỹ BHTN, chiếm 27,5% lực lượng lao động cả nước. “Nguyên nhân do thủ tục quy định quá chặt chẽ, Luật gia Vũ Lê Minh dẫn một trong những “điểm nghẽn” quy định tại Điều 55 Luật Việc làm, để được thụ hưởng trợ cấp thất nghiệp, người lao động phải đáp ứng đủ các điều kiện: Chấm dứt hợp đồng, đã nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp nhưng chưa tìm được việc làm sau 15 ngày; đặc biệt là phải đóng quỹ BHTN đủ 12 tháng trở lên trong thời hạn 24 tháng hoặc 36 tháng trước khi mất việc làm. Với quy định này nói thẳng đã loại những lao động có hợp đồng ngắn hạn hoặc có thời gian đóng quỹ BHTN chưa đảm bảo thời gian và thời hạn ra ngoài “vùng phủ sóng của chính sách”. Vậy ai, cơ quan nào được hưởng  2% số tiền mà chính bản thân người lao động và người sử dụng lao động đã bỏ ra tham gia quỹ BHTN trong suốt thời gian trước đó ?. Với mức hỗ trợ học nghề cho người lao động tham gia BHTN tối đa 1,5 triệu đồng/người/tháng (theo Quyết định 17/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ), tối đa không quá 4,5 triệu đồng/người/khóa đào tạo là làm khó cho người lao động, bởi rất khó để tìm được cơ sở dạy nghề có mức thu học phí phù hợp. Hơn nữa theo quy định, “mức thu học phí và thời gian học nghề thực tế theo quy định của cơ sở dạy nghề”. Có nghĩa người lao động không tự mình quyết định số tiền hỗ trợ…  Luật gia Vũ Lê Minh dẫn một trong những “điểm nghẽn” quy định tại Điều 55 Luật Việc làm, để được thụ hưởng trợ cấp thất nghiệp, người lao động phải đáp ứng đủ các điều kiện: Chấm dứt hợp đồng, đã nộp hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp nhưng chưa tìm được việc làm sau 15 ngày; đặc biệt là phải đóng quỹ BHTN đủ 12 tháng trở lên trong thời hạn 24 tháng hoặc 36 tháng trước khi mất việc làm. Với quy định này nói thẳng đã loại những lao động có hợp đồng ngắn hạn hoặc có thời gian đóng quỹ BHTN chưa đảm bảo thời gian và thời hạn ra ngoài “vùng phủ sóng của chính sách”. Vậy ai, cơ quan nào được hưởng  2% số tiền mà chính bản thân người lao động và người sử dụng lao động đã bỏ ra tham gia quỹ BHTN trong suốt thời gian trước đó ?. Như vậy, để khai thông bế tắc tạo điều kiện cho nhiều người lao động được tiếp cận với quỹ BHTN, Luật gia Lê Văn Trung cho rằng, Luật Việc làm cần mở rộng điều kiện thụ hưởng Quỹ BHTN không còn ràng buộc bởi thời gian và thời hạn. Hay nói cách khác, phạm vi thụ hưởng được mở rộng, theo hướng không bị khống chế thời gian đóng BHTN. Việc sửa đổi này cũng phù hợp với tinh thần Quyết định 28/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc thực hiện chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19 từ Quỹ bảo hiểm thất nghiệp.  Anh Nguyễn Đình Lê (Phòng Tài nguyên và Môi trường TP. Chí Linh – tỉnh Hải Dương) cho biết rất đồng tình với quan điểm của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và Bộ trưởng Đào Ngọc Dung đề cập đến việc phải rút ngắn thời gian đóng BHXH theo hướng có thể giảm thời gian đóng xuống 15 năm, thậm chí có thể tiến tới chỉ đóng 10 năm. Anh Lê cho rằng với nhiều công nhân thợ mỏ anh đã tiếp xúc, đây là ngành nghề rất độc hại đến sức khỏe, làm đến 15 năm là cả một nỗ lực không hề nhỏ của người lao động. Do đó rút ngắn thời gian đóng bảo hiểm để người lao động được hưởng lương hưu vừa tạo điều kiện để họ được nhận số tiền hưu sớm vừa là một chiến lược quan trọng để bảo vệ sức khỏe người dân. Tuy nhiên, Anh Lê kiến nghị cơ quan chức năng cũng cần xem xét thêm yếu tố độ tuổi nghỉ hưu để bảo đảm tương thích. Theo bà, Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học - Lao động và Xã hội, giảm số năm đóng có những tác dụng tốt song cũng nên cân nhắc thận trọng, một trong những điều quan trọng nhất của chính sách hưu trí là bảo đảm được mức sống tương đối cho người già khi về hưu, không còn khả năng lao động. Nếu thời gian đóng thấp quá kéo theo mức hưởng thấp thì thực tế mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội của người về hưu sẽ không đạt được. Về mức đóng Bảo hiểm thất nghiệp ông Lê Đình Quảng - Phó Trưởng ban Chính sách - Pháp luật Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam cho rằng, chúng ta có thể xem xét giảm xuống từ 1% xuống còn 0,5%. Nếu giảm như vậy mỗi năm sẽ giảm được gần 10.000 tỷ đồng cho doanh nghiệp và người lao động để chăm lo cho đời sống của người lao động và sản xuất kinh doanh. Cũng theo ông Lê Đình Quảng hiện chỉ bài toán trợ cấp thất nghiệp được giải quyết, còn mục đích đảm bảo việc làm bền vững chưa được nhiều. Trong thời điểm dịch COVID-19 này ông Quang cho rằng giảm mức đóng cũng là hình thức giúp người lao động vượt qua khó khăn. Lê Vũ – Đinh Chiến – Thái Dương

Việc đặt trạm và thu phí được xem là cách để thay đổi hành vi sử dụng phương tiện cá nhân sang công cộng. Liệu đây có phải là lời giải cho bài toán tắc đường? Mức thu sẽ thay đổi theo khung giờ Trung tâm Quản lý giao thông công cộng Tp. Hà Nội (Sở Giao thông Vận tải) báo cáo Thành phố về đề án thu phí phương tiện cơ giới vào một số khu vực có nguy cơ ùn tắc và ô nhiễm môi trường. Theo đề xuất, mức phí sẽ được thu linh hoạt thay đổi theo khung giờ, từ 5h đến 21h (giờ cao điểm, giờ thường và giờ thấp điểm). Trong đó, giờ thấp điểm sẽ thu thấp hơn hoặc miễn phí cho tất cả phương tiện; ngày cuối tuần, ngày nghỉ, ngày lễ sẽ không thu. Mức phí dự kiến ngày thường với ô tô dưới 9 chỗ từ 25.000 đến 60.000 đồng/lượt, ô tô 9 chỗ trở lên và xe tải từ 15.000 đến 40.000 đồng/lượt. Phương tiện được miễn phí, gồm: Xe ưu tiên theo quy định hiện hành (công an, quân đội, cứu thương, cứu hỏa...), xe công vụ, xe buýt. Phương tiện được giảm phí gồm: Xe kinh doanh vận tải, xe dưới 9 chỗ của người dân trong khu vực, xe ôtô của cơ quan công sở trong khu vực. Theo Trung tâm Quản lý giao thông công cộng Tp.Hà Nội cho, mức phí được xây dựng trên một số nguyên tắc như: khả thi; tác động tích cực thay đổi hành vi người tham gia giao thông; áp dụng mức thu tăng dần với phương tiện có nguy cơ gây ô nhiễm và ùn tắc; lợi nhuận không phải mục tiêu ưu tiên, có thể phi lợi nhuận, thu để bù đắp chi phí đầu tư và vận hành. Mức phí dự kiến ngày thường với ô tô dưới 9 chỗ từ 25.000 đến 60.000 đồng/lượt, ô tô 9 chỗ trở lên và xe tải từ 15.000 đến 40.000 đồng/lượt. Ảnh: VOV.  Trích dẫn kết quả điều tra xã hội học năm 2019, mức phí chấp nhận được của người dân là 23.500 đồng. Ở mức này, 55% chấp nhận trả phí để đi lại bằng ôtô, số còn lại sẽ chuyển sang phương tiện được miễn hoặc giảm phí. Theo đề án, nếu thu phí sẽ đem lại nhiều hiệu quả về kinh tế, xã hội và môi trường. Mật độ giao thông sẽ giảm từ 8 đến 30% lưu lượng trên trục chính. Lưu lượng giao thông giảm cũng sẽ làm giảm trên 350.000 tấn CO2 trên địa bàn. Quy định thu phí sẽ làm thay đổi hành vi sử dụng phương tiện và văn hóa giao thông của người dân đô thị theo hướng chuyển từ ôtô sang phương tiện thân thiện môi trường như vận tải hành khách công cộng, xe đạp. Ngoài ra, đơn vị xây dựng đề án thu phí cho biết, chưa có phương án về hình thức đầu tư cụ thể cũng như biến động về tỉ giá tương lai nên mức phí cuối cùng sẽ do UBND Hà Nội quyết định ở bước nghiên cứu khả thi lập dự án đầu tư hệ thống thu phí. Dự kiến đầu tư 2.600 tỷ đồng cho 87 trạm thu phí Đề án đã xác định 68 vị trí với 87 trạm thu phí đặt bên trong ranh giới vành đai 3, nằm trên các trục đường hướng tâm vào trung tâm thành phố. Phương tiện đi đường vành đai 3, xe quá cảnh, không vào trung tâm sẽ không phải trả phí. Khái toán tổng chi phí đầu tư 87 trạm hơn 2.600 tỷ đồng, gồm chi phí đầu tư ban đầu, thay thế thiết bị hết khấu hao, chưa tính chi phí vận hành. Dự kiến giai đoạn 2021 - 2025 sẽ xây dựng 15 trạm thu phí tại 9 vị trí trên các trục nội đô có lưu lượng giao thông cao; sang giai đoạn 2025 - 2030 xây dựng 59 trạm thu phí tại 46 vị trí phía Nam sông Hồng; sau năm 2030 sẽ khép kín vành đai thu phí theo phương án hoàn chỉnh của dự án, xây 13 trạm thu phí còn lại. Tp.Hà Nội đang có khoảng 6,4 triệu phương tiện, trong đó có 5,6 triệu xe máy và 600 nghìn ô tô. Ảnh: Vietnamnet.  Đề án sẽ được xin ý kiến cấp thẩm quyền, đơn vị, tổ chức liên quan và trình Hội đồng Nhân dân (HĐND) Tp.Hà Nội xem xét, thông qua tại kỳ họp cuối năm 2021. Được biết, Hà Nội hiện có khoảng 6,4 triệu phương tiện, trong đó xe máy là 5,6 triệu; ôtô 600.000, thêm khoảng 2 triệu phương tiện vãng lai. Năm 2017, HĐND Hà Nội đã thông qua Đề án tăng cường quản lý xe cá nhân đến năm 2020, tầm nhìn 2030, trong đó xác định nhiệm vụ xây dựng thu phí phương tiện cơ giới vào khu vực có nguy cơ ùn tắc, là một trong các giải pháp hạn chế xe cá nhân và ô nhiễm môi trường. Thu phí liệu có hết tắc đường? Trao đổi với VietNamNet, TS. Nguyễn Xuân Thuỷ - nguyên Giám đốc NXB GTVT nêu ra 3 nguyên nhân chính dẫn đến ùn tắc giao thông ở khu vực nội đô Hà Nội bao gồm: Hạ tầng, đường sá kém; mật độ dân cư cao và hệ thống giao thông công cộng chưa phát triển. “Diện tích đất dành cho giao thông ở Hà Nội mới đang chiếm khoảng 7-8%, trong khi yêu cầu cơ bản mà các nước đang đạt được là 20%. Đường bé, hẹp, thiếu đồng bộ trong quy hoạch thì ùn tắc là chuyện đương nhiên. Không thể đổ lỗi cho phương tiện cá nhân như ô tô được”, vị chuyên gia này nhấn mạnh. Từ 3 nguyên nhân chính dẫn đến ùn tắc giao thông ở khu vực nội đô nêu trên, TS. Nguyễn Xuân Thuỷ cho rằng, phải giải quyết tận gốc vấn đề tắc đường trước, thay vì đề xuất lập trạm thu phí để hạn chế ô tô đi vào khu vực nội thành. Theo vị chuyên gia giao thông này, nếu việc nâng cấp hạ tầng, đường sá và giảm mật độ dân cư không phải câu chuyện “ngày một ngày hai” thì khả thi nhất là Hà Nội nên tập trung phát triển, hoàn thiện mạng lưới giao thông công cộng để đáp ứng được nhu cầu của người dân. “Đến khi nào mà các tuyến đường sắt đô thị hoạt động, kết nối tốt việc đi lại; xe buýt sạch đẹp, chạy đúng giờ, khoa học, thuận tiện, giá rẻ,… thì những người đi ô tô cá nhân sẽ tự cân nhắc và chuyển sang dùng phương tiện công cộng", TS. Nguyễn Xuân Thủy bày tỏ. Bên cạnh đó, nhiều ng độc giả cũng đưa ra nhiều băn khoăn, thắc mắc trước đề án thu phí xe ô tô vào nội đô. Có thể kể đến như chị B.L, chị cảm thấy việc thu phí thể hiện rõ sự bất công giữa ô tô và xe máy.  "Xe ô tô đã phải đóng phí đường bộ tức là trả phí cho việc sử dụng đường bộ rồi, trong khi đó xe máy thì không phải đóng, giờ lại thu phí vào nội đô cũng là thu phí ô tô chứ xe máy thì không vậy có công bằng hay không? Trong khi đó ô tô có tiêu chuẩn khí thải cao hơn tức là ít gây hại tới môi trường hơn xe máy và rõ ràng thủ đô mà ùn ùn toàn xe máy rất mất mỹ quan và gây hỗn loạn giao thông. Theo tôi nếu thu phí của ô tô thì đồng thời nên cấm xe máy vào nội đô", chị B.L. viết.  Hay như có những độc giả khác như anh C.L thì cho rằng các nhà nghiên cứu đề án giao thông cần lưu ý những vấn đề là nguyên nhân gốc rễ của tình trạng ùn tắc giao thông để đưa ra hướng đề xuất: “Khi phương tiện lưu thông công cộng đáp ứng được sự mong đợi của người dân thì mới mong hạn chế được lưu lượng phương tiện cá nhân hoạt động. Nếu phương tiện công cộng đáp ứng tốt sự mong mỏi của người dân thì chẳng tội gì người dân phải bỏ ra một số tiền lớn để đầu tư xe cá nhân làm gì. Nếu chưa đáp ứng được thì không nên hạn chế hay thu phí gì cả vì người có xe ô tô họ đã phải chịu rất nhiều các loại thuế, phí rồi. Họ bắt buộc phải mua xe ô tô cá nhân chỉ vì phương tiện giao thông công cộng chưa đáp ứng được mà thôi". Song, cũng không ít người lại đưa ra những thắc mắc lật ngược lại vấn đề.  “Nếu trả phí vào nội đô mà đường vẫn tắc thì sao, hoặc tình trạng giao thông vẫn không thay đổi, thì ý nghĩa của việc trả phí là gì? Khoản phí đó sẽ dùng ra sao trong khi đường vẫn đông đúc, chật chội?", chị H.P chia sẻ.  Một ý kiến khác cho rằng, nếu được phân làn tốt, thì những con đường dẫn vào trung tâm Thủ đô không đến nỗi bị tắc như vậy. "Ví dụ, trục đường Trần Phú (Hà Đông) và đường Nguyễn Trãi nên có dải phân cách cứng cho ôtô và xe máy. Hay trục đường Lê Văn Lương và Tố Hữu, bị tắc là do làn đường BRT chiếm 1/3 lòng đường. Có việc đơn giản như đèn giao thông tại ngã ba Tố Hữu - Vũ Trọng Khánh theo hướng Hà Nội - Hà Đông cực kỳ bất hợp lý, đó là tín hiệu đèn xanh cho xe đi thẳng và rẽ trái vào Vũ Trọng Khánh không đồng pha, mà 1/3 đường thì đã dành cho BRT, dẫn đến xe đi 2 hướng này cứ thay phiên án ngữ nhau, như thế thì hỏi làm sao không tắc đường". Nhiều vấn đề khác liên quan đến việc bất cập trong tổ chức giao thông của Hà Nội là nguyên nhân dẫn đến ùn tắc cũng được bạn đọc "mổ xẻ":  "Vấn đề cần ưu tiên của giao thông Hà Nội trong nội đô hiện nay là bãi đỗ xe tĩnh. Không có chỗ đỗ xe, lái xe buộc phải đỗ ven đường, vốn đã chật chội, gây ách tắc giao thông; cùng với đó là tình trạng lấn chiếm vỉa hè của các quán nước hàng quán".  "Từ ngày xe khách liên tỉnh được hoạt động trở lại thì đường phố Hà Nội cũng trở nên tắc đường hơn, nhất là trên tuyến vành đai 3, những xe liên tỉnh mà chạy thẳng vào bến thì sẽ không sao, ít ảnh hưởng đến giao thông, nhưng ở đây lại có nhiều xe đi chậm, dừng đỗ, bốc hàng hoặc bắt khách dọc đường gây cản trở giao thông rồi dẫn đến dồn ứ, tắc đường. Cần mạnh tay xử phạt các trường hợp như vậy thì cũng có thể giảm được tình trạng tắc đường hiện nay. Chưa kể đến nhiều xe nhỏ như kiểu transit còn luồn lách đi trong phố đón khách để tăng bo chở khách ra xe to đang đợi ở các khu vực không phải bến xe nữa". Lời giải cho bài toán tắc đường vẫn là câu hỏi chờ đáp án ở thì tương lai. Theo nguoiduatin.vn Nguồn bài viết: https://www.nguoiduatin.vn/ha-noi-du-kien-thu-phi-o-to-vao-noi-do-giai-duoc-bai-toan-tac-duong-a532201.html

(Pháp lý) – Thu thuế tài sản không phải là vấn đề mới đối với nhiều quốc gia trên thế giới. Tại Việt Nam từ năm 2008, Bộ Tài chính đã dự thảo Luật Thuế tài sản nhưng không thể trình ra được Quốc hội vì nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Mới đây, tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (ngày 16/9), một lần nữa vấn đề này lại được Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ “xới lại” và gợi ý Thanh Hóa thí điểm, nhưng Chủ tịch UBND tỉnh này khéo léo từ chối thí điểm. Vậy vì sao dự thảo này lại khó thành hiện thực đến vậy ?  Hàng trăm căn biệt thự, nhà liền kề tại Khu đô thị Lideco, huyện Hoài Đức (Hà Nội) bị bỏ hoang phế. Trong khi đó, không ít người dân lại thiếu chỗ ở, phải sống trong cảnh chật chội, thuê mượn. Ðây là một nghịch lý khó chấp nhận, gây lãng phí lớn về đất đai và tiền của, cản trở sự phát triển của đất nước... Chủ trương có từ lâu, nhưng dự thảo Luật nhiều năm vẫn là dự thảo…. Thuế thu trên tài sản ở nước ta được hình thành từ rất lâu với một số sắc thuế phổ biến như thuế sử dụng đất nông nghiệp, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp. Tuy nhiên số thuế thu được trong quá trình sử dụng tài sản chỉ chiếm khoảng 0,036% GDP (trong khi tỷ lệ thu thuế tài sản/GDP ở các nước đang phát triển ở khu vực Châu Á là 2%/GDP), có nghĩa số thấp hơn hàng trăm lần số thu so với các quốc gia trong khu vực. Từ cuối năm 2009, Dự án Luật Thuế nhà, đất gồm 15 điều đã được Bộ Tài chính đưa ra lấy ý kiến công luận. Dự kiến DA sẽ được Chính phủ xem xét, cho ý kiến trong phiên họp tháng 8/2009, trình Quốc hội thảo luận tại kỳ họp tháng 11/2009, thông qua tại kỳ họp tháng 5/2010 và dự kiến có hiệu lực từ ngày 01/01/2011, thế nhưng vì nhiều lý do khác nhau DA luật thuế nhà đất đã “lỡ hẹn” lần một. Một năm sau đó, vấn đề thuế nhà đất được Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đưa vào Nghị quyết về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ mới, với định hướng: “Nghiên cứu ban hành thuế bất động sản”. Bốn năm sau, vấn đề thu thuế BĐS được Quốc hội khóa XIV đưa vào Nghị quyết số 25/2016/QH14 về kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia giai đoạn 2016 – 2020, theo đó yêu cầu Bộ Tài chính “nghiên cứu bổ sung phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam”. Đến ngày 18/11/2016, trong Nghị quyết số 07-NQ/TW về chủ trương, giải pháp cơ cấu lại NSNN, quản lý nợ công để đảm bảo nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững, Bộ Chính trị tiếp tục yêu cầu: “Tập trung cơ cấu lại nguồn thu, phù hợp với thông lệ quốc tế… khai thác tốt thuế thu từ tài sản, tài nguyên, bảo vệ môi trường”.  Theo đó, đầu năm 2018, một lần nữa Bộ Tài chính công bố đề xuất về dự án Luật Thuế tài sản (gồm 4 Chương, 14 Điều). Tuy nhiên ngay khi vừa công bố, dự án Luật đã gặp phải nhiều ý kiến trái chiều, tiếp tục “lỡ hẹn” lần hai. Cho đến nay (năm 2021), dự án Luật cũng chưa “lọt” vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội. Đại diện Bộ Tài chính cho biết, do còn nhiều ý kiến khác nhau, hiệu quả về số thu chưa cao, chưa như kỳ vọng, trong khi chi phí để thu lớn. Giải thích cho việc từ chối thực hiện thí điểm (trước gợi ý của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ), ông Đỗ Minh Tuấn, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá cho rằng, đây là chính sách lớn, có nhiều nội dung khó, phức tạp, nhạy cảm, cần cơ sở dữ liệu đầy đủ, toàn diện để phân tích, đánh giá và cân nhắc. Vì vậy, ông kiến nghị Uỷ ban Thường vụ Quốc hội giao Chính phủ nghiên cứu, xây dựng hệ thống chính sách đồng bộ về thuế nhà ở, thực hiện thống nhất trên cả nước, trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội xem xét, ban hành vào thời điểm thích hợp. Trong khi đó, lật lại dự thảo Luật Thuế tài sản năm 2018 các chuyên gia cho rằng vấn đề không nằm ở độ khó, phức tạp, hay nhạy cảm… mà là một số nội dung điều chỉnh chưa phù hợp và thiếu sự quyết tâm. Trước hết nhìn từ đối tượng chịu thuế tài sản (quy định tại Điều 2 dự Luật), bao gồm: Đất phi nông nghiệp (đất ở tại đô thi và nông thôn); đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp; nhà ở, nhà và công trình thương mại, dịch vụ; tàu bay, du thuyền và ô tô có giá trị từ 1,5 tỷ đồng trở lên. Theo Luật sư Lưu Bá Khiết (Đoàn Luật sư TP.HCM), nếu đưa vào áp dụng sẽ dẫn tới phát sinh tình trạng thuế chồng thuế. Hiện đất phi nông nghiệp là đối tượng chịu thuế trong Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp (TSDĐPNN); tàu bay, du thuyền và ô tô cũng đang là đối tượng chịu thuế của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt…  Thứ hai, về mức thuế suất (quy định tại Điều 8 dự thảo Luật): Mức 0,4% được áp dụng đại trà (bao gồm cả trường hợp sử dụng để kinh doanh); đất xây dựng nhà chung cư. Mức thuế này cũng được áp dụng đối với nhà ở có giá tính thuế từ 700 triệu đồng trở lên; và tàu bay, du thuyền, ô tô có có giá trị từ 1,5 tỷ đồng trở lên. Đối với đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp và đất phi nông nghiệp sử dụng vào mục đích kinh doanh, dự thảo Luật đưa ra 2 phương án: PA1, đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp để xây dựng nhà hàng áp dụng mức thuế suất 0,52%; đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp khác, áp dụng mức thuế suất 0,3%. PA2, đất sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp và đất phi nông nghiệp sử dụng vào mục đích kinh doanh áp dụng mức thuế suất 0,3%.  Như vậy các mức thuế suất trong những trường hợp cụ thể được Dự thảo đưa ra đều tăng khoảng  6,7 - 10 lần so mức thuế suất hiện hành của Luật Thuế SDĐPNN.  Đây rất có thể là lý do mà các ý kiến trái chiều cho rằng có độ khó, nhạy cảm, phức tạp khi đưa vào áp dụng. Tuy nhiên mức thuế suất này lại tiệm cận với mức thuế suất quốc tế (như: Hàn Quốc là 0,2% đến 0,5% đối với đất; Đài Loan từ 0,2% đến 5% tùy từng loại đất…). Về mặt kinh tế, việc tăng mức thuế suất đối với đất phi nông nghiệp tạo thêm nguồn thu và có tính ổn định của NSNN. Tuy nhiên, mức tăng từ 6,7 đến 10 lần là một con số quá cao so với điều kiện thực tế tại Việt Nam. Đây là vấn đề mà cơ quan soạn thảo phải có các nghiên cứu và đánh giá tác động kỹ lưỡng để đưa ra một con số phù hợp đảm bảo dung hòa lợi ích của Nhà nước và người chịu thuế.  Cũng tại Điều 8 dự Luật, vấn đề thuế suất nảy sinh một bất cập khác. Trong khi các quốc gia áp dụng thuế suất rất cao hoặc áp dụng mức thuế suất bổ sung đối với đất không đưa vào sử dụng, như: Singapose từ 10% đến 20%; Canada thu thêm 1% trên giá trị tài sản nếu đất không sử dụng trên 6 tháng; Úc áp dụng mức thuế suất bổ sung 1%... ; thì dự thảo Luật (PA2) đề xuất mức thuế suất đất và nhà thuộc đối tượng chịu thuế không đưa vào sử dụng (gộp chung với đất sử dụng không đúng mục đích) ở mức là 1%; đối với đất và nhà thuộc đối tượng chịu thuế lấn, chiếm áp dụng mức thuế suất 2%. Trong khi lẽ ra đối tượng này nên ở mức thuế suất bằng hoặc gần bằng với thông lệ quốc tế, sẽ tạo ra sự đồng thuận của xã hội. Bởi đánh thuế vào đối tượng này sẽ góp phần làm hạn chế tình trạng đầu cơ đất, sử dụng đất lãng phí, chiếm dụng đất công, gây mất ổn định trật tự trong quản lý và sử dụng đất đai… Kết quả khảo sát của các công ty nghiên cứu thị trường và môi giới bất động sản cho thấy có đến 60 - 70% lượng người mua căn hộ tại TP.HCM trong thời gian qua là để đầu tư hoặc đầu cơ. Trong khi đó, đối với các dự án đất nền vùng ven, có đến gần 100% người mua không để ở do đối tượng mua toàn ở các thành phố lớn trong khi các dự án còn rất lâu mới hoàn thiện cơ sở hạ tầng (theo Tuổi Trẻ ngày 6/5/2021) Thạc sĩ Nguyễn Lê Ngọc Hoàn (Trường Đại học Mở TP.HCM): “Tình trạng nhiều căn hộ chung cư bàn giao cả năm trời không ai ở, những mảnh đất giá hàng chục tỉ đồng bỏ hoang 5-10 năm rất nhiều trong TP.HCM là dấu hiệu rất rõ cho thấy giới đầu cơ đang thao túng thị trường bất động sản. Điều này phản ánh những bất cập về chính sách trong ưu đãi cũng như kiểm soát thị trường bất động sản hiện nay”. TP.HCM còn hơn 9.400 căn hộ tái định cư, ước tính trị giá 30.000 tỷ đồng, phần lớn do Nhà nước đầu tư bỏ hoang nhiều năm. Trong ảnh, Khu TĐC Vĩnh lộc B (Bình Chánh) Kinh nghiệm các quốc gia về thu thuế tài sản  Theo Bộ Tài chính, thuế tài sản ở các nước thể hiện vai trò quan trọng trong tổng thu ngân sách của các quốc gia, chiếm tỷ lệ trung bình 3-4% so với tổng thu thuế ở các nước phát triển, một số nước tỷ lệ này lên đến 8% như Nhật Bản. Hiện có trên 90% quốc gia khác nhau trên thế giới thực hiện thu thuế tài sản (thuế thu hàng năm, trong quá trình sử dụng tài sản) với nhiều tên gọi khác nhau Ở Mỹ người ta thu thuế mạnh khi bán nhà và thuế nhà thứ hai. Khi đánh thuế bán nhà, Sở Thuế vụ Mỹ phân định rất rạch ròi ranh giới giữa nhà phục vụ sinh hoạt và nhà phục vụ đầu tư. Với thuế bất động sản tính một lần khi mua nhà, mức thuế có sự dao động ở từng bang nhưng không quá 2,35% giá trị nhà. Tuy nhiên với một BĐS chính để phục vụ sinh hoạt, chính quyền các bang tại Mỹ sẽ thu thuế rất thấp, thậm chí được miễn thuế bán đối với BĐS có giá trị dưới 250.000 USD/ một người Mỹ sở hữu; hoặc BĐS có giá trị dưới 500.000 USD/thuộc sở hữu hộ gia đình.   Để chứng minh BĐS này là nhà phục vụ sinh hoạt, cá nhân hoặc hộ gia đình, người sở hữu phải đăng ký địa chỉ vào bằng lái hoặc hồ sơ bỏ phiếu bầu cử hoặc chứng minh được khoảng cách hợp lý từ BĐS tới nơi làm việc. Luật Hỗ trợ nhà đất năm 2008 tại Mỹ cũng đặt dấu chấm hết cho việc miễn thuế với nhà thứ hai trở đi bỡi những BĐS này chủ yếu phục vụ đầu tư sinh lời. Tương tự như vậy, tại Anh, thuế dành cho BĐS được chia làm hai loại bao gồm thuế dành cho nhà thứ nhất và thuế dành cho nhà thứ hai trở đi. Với nhà thứ nhất, mức thuế hiện tại ở Anh được tính lũy tiến 5 bậc dựa trên giá trị nhà. Với bậc thấp nhất, BĐS có giá trị dưới 125.000 bảng Anh sẽ được miễn hoàn toàn thuế, trong khi ở mức cao hơn là từ 125.001 bảng Anh tới 250.000 bảng Anh, thuế suất cũng rất nhẹ, chỉ 2%. Tại Pháp, thuế cư trú là một trong những loại thuế tài sản của địa phương và đây là khoản thu thường xuyên. Đối tượng nộp thuế là chủ sở hữu, người thuê nhà và người cư trú không phải người thuê nhà mà chỉ là người có thỏa thuận sống trong ngôi nhà của người sở hữu. Đối tượng chịu thuế là nhà ở (đó có thể là nhà cho một hộ gia đình hoặc căn hộ). Căn cứ tính thuế dựa trên giá trị cho thuê danh nghĩa từ kết quả của việc định giá đất do địa phương cập nhật. Đối với người dân mà ngôi nhà đó là nhà ở chính thì tiền trợ cấp cho người phụ thuộc hoặc các trợ cấp đặc biệt khác (như hỗ trợ người khuyết tật) sẽ được khấu trừ từ giá trị cho thuê. Còn tại Hàn Quốc, việc áp dụng mức thuế lại được chia theo dòng sản phẩm BĐS. Chẳng hạn như đánh thuế 0,15% – 0,5% đối với nhà riêng; 0,25% đối với nhà chung cư; 4% đối với biệt thự, nhà trong khu sân golf, các khu vui chơi giải trí; 5% đối với nhà tại các khu đô thị lớn. Mức thuế được tính trên bảng giá đất do địa phương ban hành. Cũng như vậy tại Đài Loan, mức thuế lại phân biệt theo từng phân khúc BĐS, mức thuế 1,2% – 2% đối với nhà chung cư; khoảng 1,4% đối với nhà riêng; 3% – 5% đối với công trình thương mại – theo đầu tư tài chính. Theo nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Hùng Võ: “Về mặt quản lý, sắc thuế tài sản, phổ biến nhất là thuế bất động sản được thực hiện ở các nước G7, OECD, hay các nước công nghiệp mới. Hiện nay, hội nhập kinh tế mở toang, đến lúc giảm toàn bộ thuế xuất nhập khẩu, nguồn thu ngân sách bị ảnh hưởng rõ rệt. Nếu Việt Nam đưa ra sắc thuế này sẽ tăng thu cho ngân sách địa phương, cứu cánh ngân sách. Đây là thông lệ quốc tế, Việt Nam không thể lừng chừng mãi được” Singapore, là đất nước rất thành công với việc áp dụng đánh thuế bất động sản thứ 2, thuế này thậm chí còn bị đánh rất cao. Thuế tài sản phụ trội áp dụng từ năm 2013 trên bất động sản thứ 2 lên đến 7% trên giá mua nhà; 10% đối với bất động sản thứ 3 và đã áp dụng từ năm 2013. Trung Quốc là đất nước có những hiện tượng bị bong bóng trên thị trường BĐS nên họ đã đưa ra cách đánh thuế như một công cụ để điều tiết thị trường. Người mua nhà thứ 2 sẽ bị đánh thuế suất 1,2% trên phần trị giá của nhà. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từng tuyên bố: “Nhà là để ở, không phải để đầu cơ”. Hiện Trung Quốc đã đưa ra dự thảo về thuế tài sản sẽ đánh vào các tài sản công nghiệp và thương mại và nhà ở của cá nhân dựa trên căn cứ là giá trị thẩm định của tài sản đó. Tại Thái Lan, ngày 16/11/2018, Quốc hội đã thông qua Luật Thuế đất và Công trình trên đất, có hiệu lực từ ngày 1/1/2020 và thay thế cho Luật Thuế phát triển địa phương và Luật Thuế đất và nhà ở. Nếu trước đây, thuế phát triển đất tại Thái Lan áp dụng biểu thuế lũy tiến theo diện tích đất thì hiện nay, biểu thuế lũy tiến tính theo giá trị thẩm định tài sản và có phân loại theo mục đích sử dụng của tài sản, như tài sản sử dụng trong nông nghiệp, tài sản sử dụng để ở, tài sản sử dụng cho mục đích thương mại, tài sản không được sử dụng... Ngoài đánh thuế BĐS, các động sản như ô-tô, tàu thuyền và máy bay cũng có những quốc gia áp dụng thuế tài sản đối với loại tài sản này. Tại Hàn Quốc, thuế tài sản quy định đánh thuế vào tàu thuyền và máy bay (không áp dụng có giá trị từ 1,5 tỷ trở lên như dự thảo Luật Thuế tài sản Việt Nam). Cụ thể, với tàu thuyền cao cấp có mức thuế suất là 5% giá trị thị trường; với loại tàu thuyền khác có mức thuế suất là 0,3% giá trị thị trường; với máy bay có mức thuế suất là 0,3% giá trị thị trường. Tại Nhật Bản, Hàn Quốc thuế ô-tô được áp dụng có tính chất giống với thuế tài sản và thuế mang tính chất tương tự như loại phí dùng cho mục đích bảo trì đường bộ, đối tượng nộp thuế là chủ sở hữu xe…. (Biểu đồ minh họa tỷ lệ thu thuế tài sản/GDP ở một số quốc gia). Ba kiến nghị  Từ những nguyên nhân và bất cập nêu trên và nghiên cứu kinh nghiệm xây dựng và áp dụng các sắc thuế liên quan đến tài sản ở nhiều quốc gia trên thế giới, để Luật thuế tài sản được thông qua và đưa vào áp dụng, chúng tôi đề xuất các kiến nghị: Một là, cần phải xác định thuế tài sản đóng vai trò quan trọng trong tổng thu ngân sách. Tại buổi tọa đàm do Đại học Kinh tế Quốc dân và Tổng cục Quản lý đất đai, Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức ngày 9/7/2021 tại Hà Nội, các diễn giả cùng cho rằng, ở các quốc gia phát triển, thuế tài sản đóng vai trò quan trọng trong tổng thu ngân sách, chiếm tỷ lệ trung bình 3- 4% so với tổng thu thuế. Do đó, việc sớm hoàn thiện nghiên cứu về xây dựng và ban hành pháp luật thuế tài sản là vấn đề rất cần thiết. Chậm ban hành Luật Thuế tài sản là đồng nghĩa với chấp nhận tụt lại phía sau các quốc gia khác. Ban hành Luật Thuế tài sản còn là phù hợp với quan điểm hội nhập ngày càng sâu rộng của Đảng và Nhà nước trong thời kỳ mới, được thể hiện tại Nghị quyết Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI. Vấn đề là chúng ta phải nghiên cứu xây dựng một đạo luật “phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam”, như Nghị quyết số 25/2016/QH14 của Quốc hội khóa XIV về kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia giai đoạn 2016 – 2020 đã đặt ra. Hai là, từ xác định trên, để Luật Thuế tài sản được thông qua và có sức sống bền lâu, cần phải tập trung khắc phục những bất cập trong dự thảo Luật 2018, để tìm được tiếng nói đồng tình của xã hội. Trong trường hợp này theo chúng tôi, khi Luật Thuế tài sản ra đời là đồng thời với bãi bỏ Luật TSDĐPNN và sửa đổi bổ sung Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt, để khắc phục tình trạng thuế chồng thuế đối với đối tượng chịu thuế là đất phi nông nghiệp và đối tượng tàu bay, du thuyền, ô tô.  Sửa đổi mức thuế suất, theo hướng có lộ trình điều chỉnh 5 năm một lần, theo hướng nuôi dưỡng nguồn thu tăng dần cho đến khi đạt mức thuế suất như dự thảo Luật 2018 đề xuất, là đồng nghĩa với tiệm cận với mức thuế suất nhiều nước đang áp dụng (lấy mức thuế suất như Luật TSDĐPNN áp dụng làm mức khởi điểm, như thế sẽ không tạo ra sự đột ngột đối với đối tượng chịu thuế và kể cả cơ quan thuế trong thực hiện nhiệm vụ). Việc duy trì mức thuế suất tài sản không thấp hơn các nước, đó không chỉ là phù hợp với xu thế hội nhập mà chính là cơ sở để tạo nguồn thu ngân sách ổn định trong dài hạn, khi mà các sắc thuế khác luôn phụ thuộc vào “thời tiết”. Trong đó, riêng đối với đối tượng chịu thuế là đất và nhà không đưa vào sử dụng hoặc sử dụng không đúng mục đích, cần phải áp dụng mức thuế suất rất cao hoặc áp dụng mức thuế suất bổ sung như một số quốc gia đã làm. Thực tế cho thấy việc nâng thuế suất đối với các đối tượng này và từ thực tiễn các nước, áp thuế mạnh vào đối tượng này, không những không làm tổn thương đến số đông (vì chỉ có những người giàu và một số cán bộ có nguồn thu nhập bất chính mới đầu cơ đất, theo đó tạo được sự đồng thuận cao trong xã hội), mà còn có tác dụng rất lớn đối với xã hội, tăng thêm nguồn thu ngân sách, từng bước làm hạn chế tình trạng đầu cơ về đất, tình trạng sử dụng đất lãng phí, lấn chiếm dụng đất công và gây mất ổn định trật tự xã hội.  Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Hùng Võ: “Tôi biết, có nhiều cán bộ quản lý cấp cao đều phản đối luật này lấy lí do động đến lòng dân. Nhưng thực chất, nếu Luật Thuế tài sản được thông qua, sẽ tác động đến lợi ích của không ít người, khiến họ không muốn quyết định. Tăng thuế bất động sản là cần thiết, ai thuộc diện khó khăn, nhà nghèo, sẽ sử dụng biện pháp miễn giảm”.  Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HOREA) đề xuất Thủ tướng Chính phủ: “Với người sở hữu nhiều nhà đất mà không dùng để ở hoặc không sử dụng để sản xuất, kinh doanh thì chịu mức thuế suất lũy tiến tùy theo số lượng nhà đất sở hữu. Với người chậm đưa đất vào sử dụng cũng bị đánh thuế cao nhằm triệt tiêu ý chí "găm giữ" đất, chống đầu cơ đất đai. Trong trường hợp thị trường bất động sản bị đầu cơ thì có thể áp dụng thuế suất rất cao để triệt tiêu ý chí đầu cơ” Trong bối cảnh Việt Nam vẫn còn gặp không ít khó khăn trong quản lý tài sản dân cư, thị trường BĐS chưa thực sự minh bạch, hệ thống quản lý nhà đất và các giao dịch BĐS còn chưa đầy đủ; thì việc tính thuế trên tất cả các tài sản không phân biệt thứ nhất, thứ hai (theo như dự thảo Luật 2018 đề xuất), có thể là phương án phù hợp hơn cả. Ba là, giải quyết tốt các vấn đề trên thì việc xây dựng, thông qua và đưa vào thực hiện Luật Thuế tài sản ở Việt Nam (dựa trên nền tảng dự thảo Luật năm 2018 do Bộ Tài chính đề xuất) là hoàn toàn có thể. Bởi các đối tượng điều chỉnh về cơ bản là không mới so với đối tượng điều chỉnh của Luật Thuế SDĐPNN năm 2010, có nghĩa cơ sở dữ liệu về việc thu thuế đối với các loại đất này đã có. Điều đó sẽ tạo được sự thuận lợi nhất định cho người nộp thuế và cơ quan thu thuế trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Tính cấp bách của việc áp dụng thuế tài sản càng rõ hơn khi sự chênh lệch giữa nhóm người giàu và nhóm có thu nhập trung bình, thu nhập thấp trong xã hội ngày càng tăng. Hiện nay, có một số người có tiềm lực, thu gom tài sản để chiếm giữ, điển hình như nhà đất… khiến giá nhà, đất ngày càng cao, người nghèo càng khó có cơ hội tiếp cận nhà ở. Do đó, nếu chưa áp dụng thuế tài sản thì tình trạng đầu cơ và sự bất bình đẳng lại càng tăng.  Chủ trương của Đảng và Nhà nước đã có, đối tượng điều chỉnh Luật Thuế tài sản dự thảo năm 2018 không mới và cơ bản phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội Việt Nam, lòng dân đồng thuận… Vậy thì tại sao chúng ta không sớm hoàn thiện dự thảo đạo luật, để sớm được Quốc hội thông qua và đưa vào thực hiện, để không những giúp đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước ổn định, mà còn đảm bảo công bằng xã hội. VŨ LÊ MINH    

(Pháp lý) – Mới đây, Thanh tra Chính phủ vừa có quyết định thanh tra việc chuyển đổi mục đích sử dụng từ đất sản xuất, kinh doanh sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở giai đoạn 2011-2019 của doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa thuộc quản lý của các Bộ, ngành như Bộ Công Thương, Bộ Giao thông Vận tải, Uỷ ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp…   Thời gian qua, liên tiếp xảy ra các vụ án liên quan vi phạm qui định về chuyển đổi mục đích sử dụng đất ở nhiều địa phương trên cả nước gây thiệt hại nặng nề tới ngân sách. Đáng báo động là sai phạm có sự  tiếp hay hoặc móc nối của cán bộ cùng nhóm lợi ích trục lợi. Bài viết sau đây Phóng viên Pháp lý giới thiệu tới độc giả những qui định của pháp luật hiện hành về chuyển đổi mục đích sử dụng đất và nhận diện một số hành vi sai phạm chủ yếu liên quan đến lĩnh vực này trong thời gian vừa qua. Qui định của pháp luật hiện hành về chuyển đổi mục đích sử dụng đất Theo Điều 52 Luật Đất đai 2013, thì căn cứ cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, gồm: Kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt; và nhu cầu sử dụng đất thể hiện trong dự án đầu tư, đơn xin giao đất, thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất. Pháp luật cũng qui định rằng, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất phải dựa trên 3 căn cứ:  Căn cứ thứ nhất là quy hoạch sử dụng đất, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất phải phù hợp với quy hoạch nơi có khu đất chuyển đổi mục đích. Loại đất mà người dân mong muốn chuyển phải nằm trong quy hoạch của cơ quan nhà nước. Ví dụ người dân muốn chuyển sang đất ở (đất thổ cư) thì quy hoạch khu vực đó phải là quy hoạch đất ở, khu dân cư, điểm dân cư, đất hỗn hợp trong đó có đất ở. Căn cứ thứ hai là dựa vào kế hoạch sử dụng đất hằng năm của cấp huyện đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt. Thể hiện qua việc UBND cấp huyện triển khai chuyển đổi mục đích sử dụng đất của từng diện tích, thửa đất cụ thể trong năm đó. Thông thường UBND cấp huyện ở các địa phương sẽ thông báo để người dân đăng ký nhu cầu chuyển mục đích của mình trong năm đó hoặc năm tiếp theo để làm cơ sở nắm diện tích chuyển mục đích và hạn mức chuyển mục đích sử dụng đất của tổ chức, cá nhân. Do đó người dân cần theo dõi và đăng ký nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất trong năm đó hoặc năm tiếp theo… Và căn cứ thứ ba đó là nhu cầu chuyển mục đích sử dụng đất của người sử dụng đất. Thể hiện trong đơn hoặc hồ sơ xin chuyển mục đích sử dụng đất nộp tới cơ quan có thẩm quyền. Người dân muốn chuyển mục đích sử dụng đất với vị trí bao nhiêu, ở diện tích nào, cần thể hiện trong đơn và hồ sơ của mình. Đối với thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất, phải căn cứ vào Điều 69 Nghị định 43/2014/NĐ-CP và hướng dẫn tại Quyết định 2555/QĐ-BTNMT, theo đó qui định thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất được tiến hành theo 4 bước: Đầu tiên là chuẩn bị hồ sơ, theo đó tổ chức, cá nhân có nguyện vọng chuyển đổi mục địch sử dụng đất phải có 3 loại giấy tờ: Đơn xin phép chuyển mục đích sử dụng đất; Sổ đỏ (hay còn gọi là Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở,..); và văn bản thẩm định điều kiện cho phép chuyển mục đích sử dụng đất đối với trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở để bán hoặc để cho thuê hoặc để bán kết hợp cho thuê theo quy định của pháp luật về nhà ở; dự án đầu tư kinh doanh bất động sản gắn với quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật về kinh doanh bất động sản... (nếu có/đối với tổ chức) Khi đã có đầy đủ các giấy tờ nêu trên, tổ chức, cá nhân cần đến nộp hồ sở tại Sở Tài nguyên và Môi trường nơi cư trú. Và trong trường hợp nếu hồ sơ chưa đầy đủ thì cơ quan tiếp nhận có nhiệm vụ thông báo và hướng dẫn người nộp bổ sung trong thời gian không quá 03 ngày. Tiếp đến là quá trình xử lý và giải quyết của cơ quan chức năng. Tại đây, phòng Tài nguyên và Môi trường có trách nhiệm thẩm tra, xác minh hồ sơ và thẩm định thực địa, mục đích sử dụng đất. Sau đó trình UBND cấp huyện (cấp tỉnh nếu là tổ chức) quyết định cho phép chuyển mục đích sử dụng đất. Rồi cơ quan phòng Tài nguyên và Môi trường tiếp tục chỉ đạo cập nhật, chỉnh lý cơ sở dữ liệu đất đai, hồ sơ địa chính và hướng dẫn người sử dụng đất thực hiện nghĩa vụ tài chính. Và bước cuối cùng là trả kết quả, khi đó phòng Tài nguyên và Môi trường có trách nhiệm cấp phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất cho cá nhân/tổ chức sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính với một số mốc thời gian được luật định: không quá 15 ngày (không kể thời gian thực hiện nghĩa vụ tài chính của người sử dụng đất); và không quá 25 ngày đối với các xã miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế- xã hội khó khăn. Cần lưu ý rằng, khoảng thời gian trên không tính các ngày nghỉ, ngày lễ theo quy định của pháp luật; không tính thời gian tiếp nhận hồ sơ tại xã, thời gian thực hiện nghĩa vụ tài chính của người sử dụng đất; không tính thời gian xem xét xử lý đối với trường hợp sử dụng đất có vi phạm pháp luật, thời gian trưng cầu giám định). Những sai phạm về chuyển đổi mục đích sử dụng đất thời gian qua Thời gian qua, tình trạng sai phạm trong chuyển đổi mục đích sử dụng đất diễn ra ở nhiều địa phương. Rất nhiều trường hợp cá nhân, doanh nghiệp vi phạm được công khai danh tính. Tại Hà Nội, mới đây nhất, Thanh tra Chính phủ phát hiện ra hàng loạt sai phạm của các cơ quan quản lý thuộc UBND TP. Hà Nội, Bô Xây dựng và chủ đầu tư trong việc đầu tư, xây dựng theo quy hoạch trên địa bàn HN. Sai phạm về tài chính ở các dự án chuyển mục đích sử dụng đất được phát hiện qua thanh tra lên đến gần 4.000 tỉ đồng. Cụ thể, theo kết luận thanh tra, Thủ tướng đã có quyết định quy định việc các doanh nghiệp có quyền sử dụng đất cũ phải di dời được phép hợp tác đầu tư với nhà đầu tư khác để thực hiện dự án. Tuy nhiên UBND thành phố Hà Nội không có văn bản hướng dẫn và quy định cụ thể, nên các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước khi đưa vị trí đất vào hợp tác liên doanh đã xác định giá chưa sát thị trường. Từ kết quả thanh tra cho thấy một số doanh nghiệp khi lựa chọn nhà đầu tư đưa lợi thế đất để đấu giá đã thu về cho Nhà nước số tiền lớn, như dự án 31 Láng Hạ (514,9 tỉ đồng); dự án 378 Minh Khai (312,9 tỉ đồng)… Một số doanh nghiệp không tổ chức đấu giá lựa chọn nhà đầu tư (tự thỏa thuận theo hình thức hỗ trợ) thu được thấp như: dự án số 1 Phùng Chí Kiên; dự án tại 365A Minh Khai; dự án 167 Thụy Khuê; Dự án 47 Nguyễn Tuân… Còn tại TP. HCM, hàng loạt sai phạm về đất đai, nhất là đất công trên địa bàn TP.HCM đã được Thanh tra Chính phủ điểm mặt đối với hơn 2.054 tỉ đồng, hơn 6 triệu USD và hơn 463.900 m 2 nhà đất. Thanh tra Chính phủ kết luận nhiều sai phạm về nhà, đất ở TP.HCM. Điển hình như tại dự án Tầm Nhìn thuộc phường Tân Tạo A, quận Bình Tân do Công ty TNHH Đầu tư Địa ốc Khang An. Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, dự án này có diện tích 59.236 m 2, trong đó 54.804 m 2 đất nông nghiệp, nhà đất do các hộ dân quản lý và sử dụng, còn lại 4.432 m 2 là kênh mương do Nhà nước quản lý.  Kết quả thanh tra cho thấy, Công ty TNHH Đầu tư Địa ốc Khang An được chuyển mục đích sử dụng toàn bộ 59.236 m2 đất để đầu tư xây dựng khu dân cư khi dự án không có trong kế hoạch sử dụng đất, chuyển đất nông nghiệp để xây dựng khu dân cư, không có tên trong danh mục các dự án có nhu cầu sử dụng đất trong kế hoạch sử dụng đất 5 năm của TP giai đoạn 2001 - 2005 được Thủ tướng phê duyệt, cho phép khu dân cư sử dụng đất lâu dài nhưng khi được giao đất chủ đầu tư không đăng ký nhu cầu sử dụng đất. Một dự án khác là chung cư thương mại số 38 đường Kim Biên và 88 đường Gò Công do Công ty cổ phần Phát triển địa ốc Sài Gòn 5 làm chủ đầu tư với diện tích 1.827 m 2. Hiện nay khu đất này được cho thuê làm bãi giữ xe, kết quả thanh tra cho thấy, UBND TP.HCM chấp thuận cho chuyển mục đích sử dụng đất và giao cho Công ty cổ phần Phát triển địa ốc 5 làm chủ đầu tư xây dựng chung cư theo quy hoạch không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất là không đúng quy định của pháp luật.  Còn tại Đà Nẵng, tháng 8/2021 vừa qua Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy Quảng Nam đã họp và xem xét, thi hành kỷ luật cảnh cáo 2 đảng viên vi phạm là ông Nguyễn Thế Hùng, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hội An về việc ký quyết định cho phép chuyển mục đích sử dụng 731,7m2 đất trồng cây lâu năm sang đất ở nông thôn trái quy định của pháp luật đất đai.   Hay tại Bình Thuận, vào cuối năm 2019, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bình Thuận quyết định cách tất cả chức vụ trong Đảng đối với ông Đỗ Ngọc Điệp, nguyên Phó Bí thư Thành ủy, nguyên Chủ tịch UBND TP. Phan Thiết về những sai phạm liên quan đến công tác quản lý đất đai, quản lý quy hoạch, tùy tiện làm trái quy định, vi phạm pháp Luật Đất đai.... Cùng với đó, tiến hành kỷ luật với ông Trần Hoàng Khôi, Phó Chủ tịch UBND TP. Phan Thiết; ông Phạm Thanh Thái, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường và một số cán bộ liên quan đến sai phạm đất đai.  Và còn rất nhiều địa phương trên cả nước có quỹ đất bị chuyển đổi sai mục đích, tư nhân hóa hoặc trên giấy tờ ghi chuyển đổi một kiểu còn thực tế mảnh đất lại sử dụng vì mục đích khác…. Qua đó cho thấy các sai phạm đất đai thời gian qua của các cán bộ quan chức và doanh nghiệp tư nhân đã bòn rút nghiêm trọng đến tài sản nhà nước và nhân dân, gây ra thất thoát, lãng phí vô cùng lớn.  Kiến nghị Trong thời gian tới đây, để ngăn chặn những trường hợp chuyển đổi đất sai mục đích, rất cần thiết phải nghiên cứu, sửa đổi một số nội dung sau: Thứ nhất, thực tế cho thấy hệ thống pháp luật đất đai còn nhiều khoảng trống, làm cho việc quản lý đất đai và tài sản gắn liền thuộc phạm vi công sản không chặt chẽ, dẫn đến thất thoát, nhiều đối tượng sẽ lợi dụng sự kẽ hở của luật pháp nhằm trục lợi, trong đó có cả những cán bộ quản lý. Do vậy cần khẩn trương xem xét sửa đổi, bổ sung những khoảng trống pháp lý hiện có, đồng thời phải nâng cao năng lực của tổ chức phát triển quỹ đất, chuyển sang hình thức doanh nghiệp nhà nước, chịu trách nhiệm quản lý trực tiếp toàn bộ đất công. Thứ hai, thể chế quản lý về đất đai chưa phù hợp cơ chế thị trường. UBND cấp tỉnh có thẩm quyền quyết định cả về hành chính, quy hoạch và tài chính là một thể chế tập trung quyền lực quá lớn, quyền lực chưa được kiểm soát và chứa đựng nhiều rủi ro tiêu cực tham nhũng. Pháp luật hiện hành qui định đất công và bất động sản công thuộc sở hữu toàn dân, song lại trao thẩm quyền quyết định cho một số cán bộ lãnh đạo tại địa phương. Do đó, vô hình chung lại “hợp pháp hóa” trao quyền liên quan đất đai vào tay  quan chức địa phương, khi này sẽ rất khó có thể kiểm soát được lợi ích cá nhân có bị chi phối vào công việc chung hay không? Tại các nước phát triển, cơ quan hành chính chỉ quản lý hành chính về đất đai, tài chính và qui hoạch về đất đai do hệ thống khác quản lý. Thứ ba, cần chú trọng hơn nữa khâu tuyển chọn cán bộ quản lý ngay từ ban đầu cả về năng lực chuyên môn và phẩm chất đạo đức, và kiên quyết xử lý nghiêm những cán bộ vi phạm bằng chế tài kỷ luật, cách chức, khai trừ ra khỏi bộ máy chính quyền, xử lý trách nhiệm hình sự, thay vì chỉ “rút kinh nghiệm”. Thứ tư, Nhà nước cần phải mở cửa cho người dân tham gia giám sát các hoạt động của chính quyền. Việc mở cửa tiếp nhận ý kiến giám sát của người dân thì tự khắc người dân sẽ tham gia giám sát và sẽ phát hiện những sai phạm, ngăn chặn được sớm và hạn chế tối đa thất thoát đất đai rơi vào tay tư nhân. Vũ Thủy  

1. Hệ thống pháp luật, trong đó có pháp luật về đất đai của nước ta đã có nhiều đổi mới, từng bước được hoàn thiện, góp phần quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm quốc phòng, an ninh, ổn định xã hội. Tuy nhiên, tình trạng vi pháp pháp luật trong quản lý, sử dụng đất đai còn diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau(1), trong đó có một số vụ án nghiêm trọng có biểu hiện tham nhũng, lợi ích nhóm. Một trong những nguyên nhân chính của tình trạng này là hệ thống pháp luật, trong đó có pháp luật đất đai vẫn còn những hạn chế, kẽ hở, cần được tiếp tục bổ sung, hoàn thiện. Cụ thể là: - Quy định về giá đất: Khung giá đất do Chính phủ ban hành, định kỳ 05 năm một lần(2); Bảng giá đất do UBND cấp tỉnh xây dựng và trình HĐND cùng cấp thông qua, định kỳ 05 năm một lần(3); giá đất cụ thể do UBND cấp tỉnh quyết định. Để xác định giá đất, Luật Đất đai năm 2013 quy định nguyên tắc định giá đất là phải “phù hợp với giá đất phổ biến trên thị trường” và giao Chính phủ quy định cụ thể về phương pháp định giá đất(4). Thực hiện Luật Đất đai năm 2013, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 44/2014/NĐ-CP, ngày 15/5/2014 về giá đất, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Thông tư số 36/2014/TT-BTNMT, ngày 30/6/2014 quy định chi tiết phương pháp xác định giá đất. Theo đó, Chính phủ đã quy định 05 phương pháp định giá đất (Phương pháp so sánh trực tiếp; phương pháp triết trừ; phương pháp thu nhập; phương pháp thặng dư; phương pháp hệ số điều chỉnh giá đất) để áp dụng cho các trường hợp cụ thể(5). Bộ Tài nguyên và Môi trường có trách nhiệm xây dựng, trình Chính phủ ban hành Khung giá đất, Bộ Tài chính có trách nhiệm thẩm định(6). Sở Tài nguyên và Môi trường có trách nhiệm giúp UBND cấp tỉnh tổ chức xây dựng Bảng giá đất(7), xác định giá đất cụ thể(8). Trong quá trình xây dựng Bảng giá đất, xác định giá đất cụ thể, cơ quản quản lý đất đai cấp tỉnh được thuê tư vấn xác định giá đất(9), sau đó trình Hội đồng thẩm định giá đất(10), căn cứ để cơ quan tài nguyên môi trường xác định giá đất là dựa vào kết quả tư vấn xác định giá đất(11). Việc quy định về Khung giá đất, Bảng giá đất, giá đất cụ thể dẫn đến tình trạng tồn tại nhiều loại giá đất (giá đất do Nhà nước quy định và giá đất do thị trường quyết định) và tồn tại 02 thị trường quyền sử dụng đất, không có sự thống nhất và không bảo đảm cho thị trường quyền sử dụng đất hoạt động lành mạnh, an toàn, bảo đảm đúng nguyên tắc thị trường, tiềm ẩn nguy cơ lợi dụng để tham nhũng. Việc quy định nhiều phương pháp định giá đất, dẫn đến tình trạng có thể áp dụng các phương pháp định giá đất khác nhau; giá đất khác nhau, có sự chênh lệch lớn về giá trị. Phương pháp xác định giá đất cũng còn nhiều hạn chế, chưa thực sự khoa học, nên giá đất của Nhà nước thường thấp hơn giá thị trường (thực tế hầu như giá đất do Nhà nước xác định chỉ bằng khoảng 40% tới 60% giá thị trường). Việc quy định kết quả tư vấn xác định giá đất là căn cứ để cơ quan tài nguyên môi trường xác định giá đất là không ràng buộc chặt chẽ trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong việc xác định giá đất, vì họ có thể đổ lỗi cho trình độ, năng lực của tư vấn xác định giá đất trong trường hợp có sai sót, gây thất thoát ngân sách nhà nước hoặc thông đồng với tư vấn để trục lợi, tham nhũng…   Bên cạnh đó, việc giao cho cơ quan quản lý nhà nước về đất đai xây dựng Khung giá đất, Bảng giá đất, giúp UBND tỉnh xác định giá đất cụ thể cũng chưa thực sự bảo đảm tính chuyên môn về tài chính và tính khách quan trong việc xác định giá đất (giá đất phụ thuộc vào quy hoạch đất, mục đích sử dụng đất… Trong khi đó, lại giao cho cơ quan có nhiệm vụ, quyền hạn trong việc lập quy hoạch, chuyển mục đích sử dụng đất). Luật Đất đai năm 2013 và Luật Giá năm 2012 cũng có nhiều quy định chồng chéo liên quan đến xác định giá đất, như hoạt động tư vấn xác định giá đất(12), Hội đồng thẩm định giá đất(13)với Hội đồng thẩm định giá nhà nước… Điều này tạo nên sự thiếu thống nhất trong nhận thức, áp dụng pháp luật trong xác định giá đất.   - Quy định việc đấu giá quyền sử dụng đất: Một trong những điều kiện để thực hiện đấu giá là đất đã được giải phóng mặt bằng, đất có tài sản gắn liền với đất mà tài sản thuộc sở hữu Nhà nước(14), trường hợp đất đưa ra đấu giá quyền sử dụng đất mà không có người tham gia đấu giá hoặc đấu giá ít nhất 02 lần không thành thì Nhà nước thực hiện việc giao đất, cho thuê đất mà không phải đấu giá quyền sử dụng đất(15). Như vậy, các trường hợp phải đấu giá quyền sử dụng đất cũng còn hạn chế ở mức nhất định. Bên cạnh đó, để thực hiện đấu giá là đất đã được giải phóng mặt bằng, đất có tài sản gắn liền với đất mà tài sản thuộc sở hữu Nhà nước, trường hợp đất đưa ra đấu giá quyền sử dụng đất mà không có người tham gia đấu giá hoặc đấu giá ít nhất 02 lần không thành thì Nhà nước thực hiện việc giao đất, cho thuê đất mà không phải đấu giá quyền sử dụng đất lại càng thu hẹp hơn các trường hợp phải đấu giá quyền sử dụng đất.   - Quy định doanh nghiệp nhà nước được sử dụng quyền sử dụng đất để góp vốn, liên doanh(16)và cho phép người nhận góp vốn được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất(17): Theo quy định tại Khoản 4, Điều 29 Nghị định số 126/2017/NĐ-CP,ngày16/11/2017 của Chính Phủ về “chuyển doanh nghiệp nhà nước và công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do doanh nghiệp nhà nước đầu tư 100% vốn điều lệ thành công ty cổ phần”, một trong những căn cứ xác định giá trị thực tế của doanh nghiệp là “giá trị quyền sử dụng đất được giao, tiền thuê đất xác định lại và giá trị lợi thế kinh doanh của doanh nghiệp”. Giá đất để xác định giá trị quyền sử dụng đất vào giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa là giá đất cụ thể do UBND cấp tỉnh nơi doanh nghiệp có đất quyết định (Điểm a, Khoản 1, Điều 29 Nghị định số 126/2017/NĐ-CP, ngày 16/11/2017 của Chính phủ).   Như vậy, tài sản là quyền sử dụng đất có thể dùng để góp vốn vào doanh nghiệp và không phải đấu giá quyền sử dụng đất; việc xác định giá trị doanh nghiệp nhà nước quản lý, sử dụng đất khi cổ phần hóa cũng không phải đấu giá quyền sử dụng đất, mà tính theo giá đất cụ thể do UBND cấp tỉnh nơi doanh nghiệp có đất quyết định, thường thấp hơn giá thị trường, gây thất thoát ngân sách nhà nước.   - Quy định hạn chế việc chuyển nhượng đất trồng lúa(18)và quy định thời hạn sử dụng đất nông nghiệp(19): Quy định này là một trong những nguyên nhân tạo ra sự chênh lệch lớn về giá giữa đất nông nghiệp và giá đất phi nông nghiệp, nhất là đất ở. Vì vậy, nhiều đối tượng lợi dụng quy định này để chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp nhằm để hưởng giá trị chênh lệch. Phương thức, thủ đoạn chủ yếu của họ là “mua” (nhận chuyển nhượng) hoặc thuê đất nông nghiệp để thực hiện dự án, sau đó chuyển mục đích sử dụng sang đất phi nông nhiệp, thậm chí chuyển mục đích sang đất ở. Luật Đất đai năm 2013 cũng chưa quy định đấu giá quyền sử dụng đất đối với những trường hợp như vậy. Một số vụ án thời gian qua trong lĩnh vực giao đất, cho thuê đất: Vụ án Phan Văn Anh Vũ và đồng phạm phạm tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”. Thủ đoạn của Vũ là lấy danh nghĩa doanh nghiệp của Bộ Công an để đề nghị UBND các thành phố Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh và một số cơ quan, tổ chức khác cho thuê, giao đất không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất hoặc được giảm, ưu đãi giá so với giá thị trường. Sau đó, một số thửa đất thì Vũ làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất từ của doanh nghiệp sang của cá nhân Vũ; một số thửa đất Vũ chuyển nhượng cho cá nhân, tổ chức khác. Với thủ đoạn của mình, Vũ đã chiếm đoạt số tiền hơn 3 nghìn tỷ của Nhà nước. Để Vũ chiếm đoạt tài sản của Nhà nước, có vai trò giúp sức rất lớn của nguyên Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng, Trần Văn Minh. Ông Minh đã ký nhiều văn bản chỉ đạo cấp dưới cho phép chuyển nhượng nhà, đất công cho doanh nghiệp mà Vũ lấy danh nghĩa là của Bộ Công an không qua đấu giá quyền sử dụng đất, thậm chí còn áp dụng đơn giá chuyển quyền sử dụng đất thấp hơn giá do UBND thành phố Đà Nẵng quy định… Vụ án xảy ra tại doanh nghiệp nhà nước - Tổng Công ty Bia rượu - nước giải khát Sài Gòn (Sabeco): Mặc dù biết rõ Chính phủ đã có các nghị quyết yêu cầu các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước tập trung vốn đầu tư vào ngành kinh doanh chính, không đầu tư vào ngành ngoài, nhất là các lĩnh vực tài chính, bảo hiểm, bất động sản, chứng khoán, nếu đã đầu tư vào các lĩnh vực này phải sớm có kế hoạch thoái vốn tiến tới chấm dứt kinh doanh. Tuy nhiên, ông Vũ Huy Hoàng vẫn chỉ đạo thực hiện góp vốn với doanh nghiệp tư nhân bằng quyền sử dụng đất tại 2-4-6 Hai Bà Trưng, TP. Hồ Chí Minh thành lập Công ty liên doanh Sabeco Pearl để đầu tư thực hiện dự án kinh doanh bất động sản. Sau khi Sabeco Pearl được thành lập, ông Vũ Huy Hoàng đã chỉ đạo Sabeco thoái toàn bộ vốn góp, đồng thời, hoàn tất việc chuyển quyền quản lý, sử dụng, chuyển mục đích sử dụng khu đất 6.080m2 tại 2-4-6 Hai Bà Trưng, TP. Hồ Chí Minh là tài sản nhà nước sang tài sản tư nhân không qua đấu giá quyền sử dụng đất, làm thất thoát tài sản nhà nước hơn 2.700 tỷ đồng. Một điều chắc chắn rằng, với trình độ và hiểu biết của những cán bộ liên quan trong các vụ án, vụ việc trên, họ không thể nói không biết việc chuyển đất đai từ sử dụng cho mục đích công sang mục đích tư nhân bằng các phương thức họ đã làm sẽ có giá trị thấp hơn giá trị thị trường rất nhiều và phần giá trị chênh lệch này Nhà nước sẽ không thu được, bị thất thoát, nhưng họ vẫn làm. Vậy, câu hỏi đặt ra, liệu họ có được hưởng gì trong phần giá trị chênh lệch, nếu họ không được hưởng thì họ có làm như vậy không? Nếu họ bàn bạc, thống nhất để phân chia phần giá chênh lệch, thì đó là hành vi tham nhũng, là “lợi ích nhóm”. Một vấn đề nữa là quy hoạch sử dụng đất cũng tạo ra cho đất được quy hoạch giá trị gia tăng. Trong khi đó, các quy định về xây dựng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cũng chưa thật sự bảo đảm sự công khai, minh bạch, chưa ngăn chặn được tình trạng điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đang diễn ra phổ biến nhằm trục lợi. Pháp luật đất đai cũng chưa phân định rõ vai trò, chức năng của các cơ quan nhà nước với tư cách là đại diện chủ sở hữu (có quyền định đoạt về đất đai), cơ quan quản lý đất đai về vật chất (quyền chiếm hữu: Nắm bắt, điều tra, đo đạc thống kê, xây dựng và quản lý cơ sở dữ liệu về đất đai) và chủ thể sử dụng đất. Theo đó, một cơ quan quản lý nhà nước có thể vừa là đại diện chủ sở hữu (ban hành thể chế, quyết định về quy hoạch, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất…), cơ quan có quyền chiếm hữu vừa là chủ thể sử dụng đất, dẫn đến tình trạng “vừa đá bóng, vừa thổi còi, không bảo đảm sự kiểm soát quyền lực, là một trong những nguyên nhân có thể dẫn đến tiêu cực, tham nhũng trong quản lý, sử dụng đất đai. Mặc dù thủ tục hành chính về đất đai đã được cải cách đáng kể, nhất là ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Tuy nhiên, quy định về thời gian giải quyết công việc của nhân dân liên quan đến đất đai vẫn còn kéo dài, thủ tục cũng còn chưa thực sự gọn, người dân vẫn còn phải đi lại làm việc nhiều với các cơ quan, đơn vị liên quan trong giải quyết các thủ tục hành chính về đất đai; việc giải quyết chậm các thủ tục hành chính về đất đai cho người dân cũng chưa được xử lý nghiêm minh, là một trong những nguyên nhân của tình trạng vòi vĩnh, sách nhiễu, tham nhũng vặt. 2. Từ những lý do trên, nhằm hoàn thiện pháp luật để góp phần phòng ngừa tham nhũng, lợi ích nhóm trong quản lý, sử dụng đất đai, kiến nghị sửa đổi pháp luật về đất đai và pháp luật liên quan theo hướng: - Thống nhất việc quy định về giá đất trong một luật giá để tránh chồng chéo, thiếu thống nhất trong áp dụng. Không nên quy định về Khung giá đất, Bảng giá đất của Nhà nước mà chỉ quy định một loại giá đất thực tế do UBND cấp tỉnh xác định theo quy định của pháp luật, phù hợp với giá thị trường. Đối với những đối tượng chính sách, yếu thế cần thiết phải phải hỗ trợ, ưu tiên, ưu đãi hoặc những trường hợp do điều kiện lịch sử để lại thì quy định riêng. - Đổi mới phương pháp xác định giá đất bảo đảm khi xác định giá đất theo phương pháp nào thì cũng phù hợp với giá thị trường. Phương pháp xác định giá đất không nên dàn trải, mang tính tùy nghi. - Mở rộng các trường hợp phải đấu giá quyền sử dụng đất. Bổ sung các trường hợp phải đấu giá quyền sử dụng đất: Doanh nghiệp nhà nước sử dụng quyền sử dụng đất để góp vốn, liên doanh; xác định giá trị thực tế của doanh nghiệp khi cổ phần hóa; chuyển mục đích sử dụng đất của doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp sau cổ phần hóa. Sửa đổi Khoản 3, Điều 118 của Luật Đất đai năm 2013 theo hướng, trường hợp đất đưa ra đấu giá quyền sử dụng đất mà không có người tham gia đấu giá hoặc đấu giá ít nhất 02 lần không thành thì Nhà nước ngừng việc giao đất, cho thuê đất. - Cho phép chuyển nhượng đất nông nghiệp như đối với đất phi nông nghiệp và bỏ quy định thời hạn sử dụng đất nông nghiệp. - Phân định rõ vai trò, chức năng của các cơ quan nhà nước với tư cách là đại diện chủ sở hữu, cơ quan quản lý nhà nước và chủ thể sử dụng đất. Cơ quan lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, có thẩm quyền chiếm hữu đất đai phải độc lập với cơ quan có thẩm quyền định đoạt đất đai (giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất…). - Xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin điện tử quốc gia về đất đai công khai, minh bạch, tin cậy nhằm bảo đảm công bằng trong tiếp cận, quản lý, sử dụng đất đai; thực hiện chuyển đổi số trong quản lý đất đai. - Tiếp tục cải cách thủ tục hành chính về đất đai theo hướng giản lược các thủ tục hành chính, thời gian trong quá trình luân chuyển hồ sơ đất đai; thực hiện triệt để cơ chế một cửa liên thông và phương thức làm việc, trao đổi điện tử, hạn chế hơn nữa việc người dân phải đi lại. - Quy định chế tài cụ thể, nghiêm khắc hơn khi không thực hiện đúng hoặc vi phạm pháp luật về đất  đai. Chậm giải quyết thủ tục hành chính cho người dân phải bồi thường thiệt hại; đối với các dự án sử dụng đất chậm tiến độ, không đủ năng lực thực hiện thì phải kiên quyết thu hồi đất. (1) Giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất và cho phép chuyển mục đích sử dụng, chuyển quyền sử dụng đất khôngđúng thẩm quyền, không đúng đối tượng, không đúng quy hoạch; xác định giá trị đất đai thấp hơn giá trị thị trường trong giao đất, cho thuê đất, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước; chuyển đất đai từ tài sản công sang là tài sản của tư nhân trái pháp luật; gây khó khăn, nhũng nhiễu trong thực hiện các thủ tục hành chính về đất đai nói chung và trong cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và các tài sản gắn liền với đất nói riêng; bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi thu hồi đất; lấn chiếm đất đai… (2) Điều 113 Luật Đất đai năm 2013. (3) Khoản 1, Điều 114 Luật Đất đai năm 2013. (4) Điều 112 Luật Đất đai năm 2013. (5) Điều 4, Nghị định số 44/2014/NĐ-CP, ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về giá đất. (6) Khoản 3, Điều 8, Nghị định số 44/2014/NĐ-CP, ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về giá đất. (7) Khoản 3, Điều 8, Nghị định số 44/2014/NĐ-CP, ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về giá đất. (8) Khoản 3, Điều 16, Nghị định số 44/2014/NĐ-CP, ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về giá đất. (9) Khoản 3, Điều 114 và Khoản 1, Điều 115, Luật Đất đai năm 2013. (10) Bao gồm: Đại diện UBND cấp tỉnh làm Chủ tịch Hội đồng, đại diện Sở Tài chính làm thường trực Hội đồng, đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường và các sở ngành có liên quan. (11) Khoản 4, Điều 115, Nghị định số 44/2014/NĐ-CP, ngày 15/5/2014 của Chính phủ quy định về giá đất. (12) Điều 115, Điều 116 Luật Đất đai năm 2013. (13) Khoản 3, Điều 116 Luật Đất đai năm 2013. (14) Điểm b, Khoản 1, Điều 119. (15) Khoản 3, Điều 118. (16) Khoản 3, Điều 10 Luật Đất đai năm 2013. (17) Khoản 1, Điều 99, Luật Đất đai năm 2013. (18) Khoản 3, Điều 191 Luật Đất đai năm 2013. (19) Điều 126 Luật Đất đai năm 2013. Theo noichinh.vn Nguồn bài viết: https://noichinh.vn/nghien-cuu-trao-doi/202110/hoan-thien-phap-luat-nham-phong-ngua-tham-nhung-loi-ich-nhom-trong-quan-ly-su-dung-dat-dai-310226/

Các đại biểu Quốc hội được đề nghị chọn 4 trong 5 nhóm vấn đề với những nội dung quan trọng để trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XV này. Sáng 28/10, Tổng thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường đã gửi phiếu xin ý kiến ĐBQH về các nhóm vấn đề chất vấn vào các ngày 10, 11 và sáng 12/11. Các ĐBQH được đề nghị chọn 4 trong 5 nhóm vấn đề. Theo dự kiến 4 Bộ trưởng sẽ đăng đàn trong phiên chất vấn, sau đó Thủ tướng báo cáo Quốc hội và trả lời các vấn đề đại biểu quan tâm. NHÓM 1 THUỘC LĨNH VỰC LAO ĐỘNG, THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Nội dung dự kiến là việc thực hiện các gói hỗ trợ cho đối tượng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 bảo đảm tiến độ, đúng đối tượng, hiệu quả; Thực trạng và nguyên nhân người lao động rời TP.HCM và các tỉnh kinh tế trọng điểm phía Nam trong nhiều đợt; Giải pháp tháo gỡ những khó khăn của thị trường lao động theo diễn biến của dịch. Bộ trưởng Đào Ngọc Dung. Ngoài ra còn về chính sách thu hút lực lượng lao động trở lại làm việc và giải pháp hỗ trợ giải quyết việc làm đối với lực lượng lao động bị mất việc. Vấn đề huy động, quản lý công tác thiện nguyện thời gian qua cũng nằm trong nhóm 1. Trách nhiệm trả lời chính là Bộ trưởng LĐTB&XH. Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Bộ trưởng các Bộ Tài chính, KH&ĐT, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình. NHÓM 2 THUỘC LĨNH VỰC KH&ĐT Trong đó nêu lên giải pháp phục hồi và phát triển kinh tế trong bối cảnh tình hình mới; Các giải pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh để phục hồi, phát triển sản xuất, kinh doanh; Công tác chuẩn bị đầu tư, việc phân bổ, giao kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn 2021-2025 và kế hoạch năm 2021. Cùng với đó là giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện giải ngân vốn đầu tư công và các dự án trọng điểm quốc gia; Tiến độ thực hiện các chương trình, dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi đầu tư phát triển; Thực trạng và việc xử lý các vướng mắc khi chậm thực hiện công tác lập quy hoạch Quốc gia, vùng, tỉnh theo quy định của Luật Quy hoạch. Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng. Trách nhiệm trả lời chính là Bộ trưởng KH&ĐT. Các Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, Lê Văn Thành, Bộ trưởng các Bộ Tài chính, GTVT, Xây dựng, NN&PTNT, Y tế, Thống đốc ngân hàng Nhà nước cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình. NHÓM 3 THUỘC LĨNH VỰC GD&ĐT Nội dung gồm việc bảo đảm chất lượng dạy và học, tiếp tục thực hiện đổi mới căn bản giáo dục và đào tạo trong điều kiện dịch Covid-19; Công tác dạy và học trực tuyến bảo đảm hiệu quả, công bằng trong việc tiếp cận các điều kiện giáo dục, học tập giữa học sinh các vùng miền; Việc giảm tải chương trình học cho học sinh; Việc thu hẹp khoảng cách về giáo dục giữa thành thị và nông thôn, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; Công tác an toàn trường học, y tế học đường để học sinh, sinh viên có thể trở lại trường học. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn. Trách nhiệm trả lời chính: Bộ trưởng GD&ĐT. Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam; Bộ trưởng các Bộ Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Y tế, TT&TT cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình. NHÓM VẤN ĐỀ 4 THUỘC LĨNH VỰC Y TẾ Gồm công tác phòng, chống dịch bệnh Covid-19 thời gian qua và chiến lược vắc xin trong thời gian tới; Quốc hội dự kiến chất vấn về giá xét nghiệm Covid-19, trang thiết bị y tế; Việc bảo đảm nguồn cung và quản lý giá xét nghiệm Covid-19, trang thiết bị y tế, sinh phẩm xét nghiệm. Ngoài ra còn gồm giải pháp giảm thiểu sự chênh lệch chất lượng dịch vụ khám, chữa bệnh giữa các tuyến, các vùng miền và nâng cao năng lực của hệ thống y tế cơ sở, đặc biệt là ở các vùng khó khăn. Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long. Trách nhiệm trả lời chính là Bộ trưởng Y tế. Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Bộ trưởng các Bộ Công an, KH&ĐT, Tài chính, TT&TT, KH&CN, Tổng Thanh tra Chính phủ, Tổng Kiểm toán nhà nước cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình. NHÓM VẤN ĐỀ 5 THUỘC LĨNH VỰC CÔNG THƯƠNG Gồm giải pháp phục hồi các ngành công nghiệp, thương mại, dịch vụ; Việc khắc phục tình trạng "đứt gãy" chuỗi sản xuất, cung ứng, lưu thông hàng hóa, thúc đẩy phát triển sản xuất, xuất khẩu trong điều kiện phòng, chống dịch Covid-19; Thể chế, chính sách liên quan đến quy hoạch phát triển năng lượng, quy hoạch điện VIII, đặc biệt là phát triển điện gió, điện mặt trời, điện khí, bảo đảm an ninh năng lượng. Còn có công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động kinh doanh qua mạng xã hội, trang cá nhân, thương mại điện tử. Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên. Trách nhiệm trả lời chính là Bộ trưởng Công Thương. Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, Bộ trưởng các Bộ KH&ĐT, Tài chính, NN&PTNT, GTVT, TT&TT, Y tế cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình. Theo soha.vn Nguồn bài viết: https://soha.vn/quoc-hoi-du-kien-chat-van-gia-xet-nghiem-covid-19-trang-thiet-bi-y-te-20211028141941294.htm

Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng có ghi: “Từng bước mở rộng hoạt động phòng, chống tham nhũng, lãng phí ngoài khu vực nhà nước”. Trước đó, lần đầu tiên, nội dung phòng, chống tham nhũng (PCTN) khu vực ngoài nhà nước được quy định trong luật PCTN năm 2018 (quốc hội khóa XIV thông qua ngày 20/11/2018, có hiệu lực từ ngày 01/7/2019). Tuy nhiên, đây là vấn đề mới và khó. Không ít cấp ủy, tổ chức đảng còn lúng túng về nội dung và phương thức lãnh đạo công tác PCTN tại các doanh nghiệp nói chung; đặc biệt là các doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước nói riêng. Câu hỏi đặt ra hiện nay là làm thế nào để bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng trong công tác PCTN tại khu vực ngoài nhà nước với vị trí, vai trò của đảng duy nhất cầm quyền, lãnh đạo xã hội và đất nước? Để làm rõ những nội dung trên, Tạp chí Nội chính trân trọng giới thiệu một số bài viết làm rõ nội dung “Sự lãnh đạo của Đảng trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng khu vực ngoài nhà nước”. BÀi 1: NỘI DUNG, PHƯƠNG THỨC LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG TRONG PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG KHU VỰC NGOÀI NHÀ NƯỚC 1. Khu vực ngoài nhà nước    Năm 1986, Đảng, Nhà nước ta thực hiện chủ trương đổi mới toàn diện đất nước. Theo đó, để phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần định hướng XHCN, hàng loạt các tổ chức, đơn vị kinh tế ngoài nhà nước được ra đời. Cùng với đó, khái niệm “khu vực kinh tế tư nhân” cũng bắt đầu ra đời. Khái niệm “kinh tế tư nhân” được Hội nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa IX) xác định bao gồm các thành phần: “Kinh tế cá thể, tiểu chủ và kinh tế tư bản tư nhân, hoạt động dưới hình thức hộ kinh doanh cá thể và loại hình doanh nghiệp tư nhân”(1). Ngoài ra, có quan niệm khác nhau về khu vực tư: (1) Khu vực kinh tế tư nhân, hiểu theo nghĩa hẹp, chỉ bao gồm các hoạt động kinh tế tư nhân trong nước; (2) Khu vực kinh tế tư nhân theo nghĩa rộng thường được đề cập đến như một tổng thể bao gồm các doanh nghiệp FDI và khu vực kinh tế tư nhân trong nước(2).   Theo Luật Doanh nghiệp (năm 1999; sửa đổi, bổ sung năm 2020), các doanh nghiệp trong “khu vực tư”, gồm: Công ty TNHH, công ty cổ phần, công ty hợp danh và doanh nghiệp tư nhân. Định nghĩa này không bao gồm: (1) Các doanh nghiệp không đăng ký, (2) Các hộ gia đình, (3) Các công ty có vốn đầu tư nước ngoài, và (4) Các doanh nghiệp nhà nước(3).        Nói đến “khu vực tư” là nói đến những hoạt động trong các ngành kinh tế vì mục đích kinh doanh. Quan niệm này phù hợp với một số ít nghiên cứu về tham nhũng trong khu vực tư; mặc dù không đưa ra một khái niệm rõ ràng về “khu vực tư” nhưng nội dung nghiên cứu cũng đã khuôn lại là hoạt động kinh doanh của các “tổ chức tư nhân”, hoặc là hoạt động kinh doanh, thương mại của khu vực “không mang tính quyền lực nhà nước”. Như vậy, việc xác định “khu vực tư” theo tiêu chí kinh tế (như đã nêu trên) là hoàn toàn chính xác, vì nó phù hợp với mục tiêu xác định ranh giới công - tư vốn được thừa nhận để xác định ranh giới của sở hữu. Tuy nhiên, ở Việt Nam, “khu vực tư” chỉ là một phần của “khu vực ngoài nhà nước”, bởi:   Thứ nhất, theo khái niệm quyền lực: Quyền lực là quyền chi phối các chính sách tài chính và hoạt động đối với một tổ chức. Việc xác định ranh giới công - tư sẽ được thực hiện trên cơ sở ranh giới, phạm vi thực hiện quyền lực công. Theo đó, nơi nào thực hiện quyền lực nhà nước thì nơi đó thuộc về “khu vực công”. Xét về bản chất, quyền lực nhà nước bao gồm ba quyền cơ bản là: Lập pháp, hành pháp và tư pháp. Nhà nước tổ chức thực hiện quyền lực của mình thông qua hệ thống bộ máy cơ quan nhà nước. Do vậy, trong phạm vi các cơ quan nhà nước, cá nhân có thẩm quyền do pháp luật trao thực hiện chức năng, nhiệm vụ lập pháp, hành pháp, tư pháp nhân danh quyền lực nhà nước thì đó là khu vực thực hiện quyền lực nhà nước và đó là “khu vực công”. Tuy nhiên, do thể chế chính trị của Việt Nam hiện nay, ngoài hệ thống bộ máy nhà nước được tổ chức từ Trung ương đến địa phương; tổ chức chính trị, chính trị - xã hội (hệ thống Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam; Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh; Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam…), một số tổ chức xã hội…, mặc dù không thực hiện quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp, nhưng mỗi tổ chức lại có quyền lực chính trị nhất định; tác động tới tổ chức bộ máy của nhà nước cũng như toàn thể x ã hội ở những mức độ khác nhau. Trên thực tế, các tổ chức này có vị trí chính trị quan trọng trong đời sống xã hội (nói chung) và quyền lực trong hệ thống của mỗi tổ chức (nói riêng), mà chúng ta không thể phân định được đó là quyền lực nhà nước hay quyền lực ngoài nhà nước. Như vậy, phạm vi thực hiện quyền lực công ở Việt Nam rộng hơn các nước trên thế giới. Khu vực công ở Việt Nam không chỉ là hệ thống các cơ quan nhà nước (thực thi quyền lực công) mà còn bao gồm cả: Tổ chức chính trị; một số tổ chức chính trị - xã hội và một số tổ chức xã hội (như đã đề cập). Quang cảnh Hội nghị sơ kết Quy chế phối hợp giữa Ban Nội chính Trung ương và Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương về công tác phòng, chống tham nhũng từ năm 2018 đến nay Thứ hai, theo khía cạnh kiểm soát tài chính: Kiểm soát tài chính là khả năng kiểm soát của chủ thể đối với lợi nhuận có được từ các hoạt động của tổ chức khác. Theo đó, khu vực chịu tác động của tài chính công được xác định theo hai tiêu chí bao gồm quản lý tài chính công và sử dụng tài chính công. Như vậy, khu vực quản lý tài chính công đương nhiên là khu vực công. Nhưng khu vực sử dụng tài chính công thì có thể là khu vực công, có thể là khu vực tư. Bởi vì, ngoài hệ thống bộ máy nhà nước hay các doanh nghiệp nhà nước sử dụng tài chính công vốn thuộc khu vực công thì một đặc thù ở Việt Nam là ngân sách nhà nước cấp cho cả những tổ chức xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp (ví dụ như: Hội Luật sư; Hội Luật gia; Hội Khuyến học; Hội Chữ thập đỏ; Hội Nhà báo…. ). Các tổ chức này hoạt động vì mục đích phi lợi nhuận. Nguồn tài chính của họ chủ yếu do tài trợ từ các tổ chức, cá nhân trong xã hội, do hội viên đóng góp; nhưng hàng năm ngân sách nhà nước vẫn cấp một phần kinh phí cho các tổ chức này hoạt động. Do ngân sách nhà nước không phải là nguồn chủ yếu của các tổ chức đó và việc thành lập cũng như mục tiêu hoạt động của họ là do tự nguyện, do các thành viên quyết định, không bị ràng buộc bởi quyền lực chính trị nên các tổ chức đó không thể được xác định là khu vực công. Như vậy, có thể thấy khu vực công ở Việt Nam được xác định bao gồm: (1) Khu vực thực hiện quyền lực công (quyền lực chính trị, quyền lực nhà nước - khu vực bộ máy nhà nước) và (2) Khu vực quản lý và sử dụng tài chính công (bao gồm cả doanh nghiệp nhà nước). Khu vực ngoài nhà nước ở Việt Nam được xác định gồm hai bộ phận đó là: (1) Các tổ chức xã hội, xã hội nghề nghiệp, tổ chức nhân đạo, đơn vị sự nghiệp ngoài công lập… hoạt động phi lợi nhuận được thành lập bởi các cá nhân, tổ chức xã hội; (2) Các doanh nghiệp thuộc sở hữu tư nhân. Lần đầu tiên, pháp luật Việt Nam ghi nhận và đưa khái niệm “khu vực ngoài nhà nước” vào Luật PCTN năm 2018. Mặc dù trong Luật này không giải thích khái niệm Khu vực ngoài nhà nước là gì?. Tuy nhiên, căn cứ vào Khoản 10, Điều 3 và Chương VI (PCTN trong doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước), Chương VII (các biện pháp PCTN trong doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước) của Luật PCTN năm 2018 và Nghị định (số 59/2019/NĐ-CP, ngày 01/7/2019) quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật PCTN, chúng ta có thể xác định “khu vực ngoài nhà nước” gồm: (1) Công ty đại chúng, tổ chức tín dụng, và tổ chức xã hội do Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ hoặc Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định thành lập hoặc phê duyệt…; (2) Doanh nghiệp ngoài nhà nước(4).  2. Phòng, chống tham nhũng khu vực ngoài nhà nước Tham nhũng là một hiện tượng xã hội gắn liền với sự hình thành giai cấp và sự ra đời, phát triển của bộ máy nhà nước. Khái niệm tham nhũng gắn bó chặt chẽ, hữu cơ với sự tồn tại và phát triển của bộ máy nhà nước “mọi người có quyền lực đều có xu hướng lạm dụng quyền lực đó”(5).  Tuy vậy, hình thức, tính chất, mức độ và phương thức tham nhũng không phải lúc nào và chế độ nào cũng giống nhau. Nó thay đổi, tùy thuộc vào bối cảnh kinh tế, chính trị, xã hội từng thời kỳ và phục thuộc vào mối quan hệ giữa sự quan tâm của xã hội với với vấn đề tham nhũng, đặc biệt trong mối quan hệ với dân chủ. Vì vậy, khi nhìn nhận, đánh giá để đưa ra khái niệm về tham nhũng thì lại khó có điểm chung giữa các nhà nghiên cứu, học giả(6). Từ điển bách khoa Việt Nam đưa ra khái niệm: Tham nhũng là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn để sách nhiễu, tham ô, nhận hối lộ hoặc cố ý làm trái chính sách, chế độ, thể lệ về kinh tế - tài chính vì động cơ vụ lợi, gây thiệt hại cho tài sản của nhà nước, tập thể và cá nhân, xâm phạm hoạt động của các cơ quan nhà nước và tổ chức chính trị, xã hội... Khái niệm tham nhũng được xem là chính thống tại thời điểm hiện tại của Việt Nam được quy định trong Luật PCTN năm 2018. Tại Khoản 1, Điều 3 Luật PCTN năm 2018 quy định: “Tham nhũng là hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi”. Như vậy, mặc dù có nhiều khái niệm khác nhau về tham nhũng, nhưng nhìn chung đều thống nhất ở 03 đặc điểm và cũng là 03 dấu hiệu, đặc trưng để nhận diện tham nhũng đó là: (1) Được thực hiện bởi người có chức vụ, quyền hạn; (2) Có sự lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó khi thực thi nhiệm vụ, công vụ được giao; (3) Thực hiện với mục đích vì vụ lợi. Những năm qua, công tác đấu tranh PCTN luôn được Đảng ta đặc biệt quan tâm. Nhiều vụ án tham nhũng nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm đã được điều tra, xử lý nghiêm minh, thể hiện quyết tâm chính trị của Đảng, nhà nước ta trong PCTN, với mục tiêu “ngăn chặn, từng bước đẩy lùi tham nhũng”. Tuy nhiên, tham nhũng vẫn là một trong những vấn đề bức xúc trong xã hội, diễn biến phức tạp, xảy ra ở nhiều lĩnh vực, nhiều cấp, nhiều ngành. Đặc biệt, các vụ việc, vụ án tham nhũng không chỉ dừng lại trong khu công, giờ đây đã và đang lan sang cả khu vực ngoài nhà nước. Có thể kể đến một số vụ án lớn, như: Vụ án Hà Văn Thắm cùng 07 đồng phạm về tội “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”; Vụ án Phạm Công Danh và đồng phạm gây thất thoát hơn 15.000 tỷ đồng của Ngân hàng Xây dựng (VNCB); Vụ án Hứa Thị Phấn và đồng phạm; Vụ án Huỳnh Minh Hiếu tại Đà Nẵng (cựu quản lý Siêu thị 24h) về tội Tham ô tài sản… Bên cạnh các vụ án liên quan đến tham nhũng trong khu vực tư trong nước, cũng đã phát sinh một số vụ án liên quan đến các công ty có vốn đầu nước ngoài tại Việt Nam, điển hình như: Vụ án tham ô tài sản xảy ra tại Công ty THHH Glonics Việt Nam; Công ty TNHH Hansol Electronics; Công ty TNHH Samsung Electronics Việt Nam - Thái Nguyên... với các hành vi vi phạm pháp luật như: Mua hóa đơn GTGT, làm giả việc có mua, nhập hàng vào kho nguyên liệu của công ty và lập khống chứng từ thanh toán,… để từ đó chiếm đoạt tài sản. Ngoài ra, đã xuất hiện tội phạm mới, đó là “doanh nghiệp sân sau” hay lừa đảo qua mạng và tội phạm trong lĩnh vực chứng khoán, điển hình như: Vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua Facebook của gần 500 nạn nhân trên cả nước với tổng số tiền chiếm đoạt lên đến 117 tỷ đồng... tại Thừa Thiên Huế; vụ án hình sự liên quan đến Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty Dược Viễn Đông cùng đồng bọn bị cơ quan chức năng khởi tố và đưa ra xét xử về tội thao túng giá chứng khoán(7)… Từ thực tiễn tham nhũng ở khu vực ngoài nhà nước cho thấy, tham nhũng khu vực ngoài nhà nước là những hành vi do người có chức vụ, quyền hạn trong doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước thực hiện bao gồm hành vi tham ô tài sản, hành vi nhận hối lộ và hành vi đưa hối lộ, môi giới hối lộ để giải quyết công việc của doanh nghiệp, tổ chức mình vì vụ lợi. Trong điều kiện hiện nay, sự kết nối các mối quan hệ công - tư diễn ra trong nhiều lĩnh vực, chặt chẽ, đan xen lẫn nhau. Bởi vậy, việc PCTN sẽ không có ý nghĩa nếu bỏ qua khu vực ngoài nhà nước và PCTN trong khu vực ngoài nhà nước cũng chính là để PCTN trong khu vực công hiệu quả hơn. Chính vì vậy, Luật PCTN năm 2018 đã mở rộng phạm vi điều chỉnh ra khu vực ngoài nhà nước nhằm đáp ứng đòi hỏi từ thực tiễn, nâng cao hiệu quả công tác PCTN, nâng cao mức độ tuân thủ Công ước Liên hợp quốc về Chống tham nhũng, phù hợp với một số văn bản luật có liên quan là một yêu cầu tất yếu đặt ra trong giai đoạn hiện nay. Tóm lại, PCTN trong khu vực ngoài nhà nước là tổng thể các hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện nhằm ngăn ngừa, loại bỏ nguyên nhân, điều kiện phát sinh tham nhũng; quá trình phát hiện, điều tra, truy tố, xét xử những vụ án tham nhũng tại các doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước theo quy định của pháp luật. 3. Nội dung, phương thức lãnh đạo của đảng trong phòng, chống tham nhũng khu vực ngoài nhà nước Ở nước ta, sự lãnh đạo của Đảng được pháp luật quy định. Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam (năm 2013) khẳng định: Đảng Cộng sản Việt Nam “là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội”(8). Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH (bổ sung, phát triển năm 2011) ghi: “Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội”(9). Là đảng cầm quyền, lãnh đạo đất nước, Đảng Cộng sản Việt Nam có những đặc điểm chung như tất cả các đảng cầm quyền trên thế giới, nhưng có những đặc điểm riêng: Một là, Đảng lãnh đạo, cầm quyền trong thể chế chính trị nhất nguyên, từ cuối năm 1988 đến nay là Đảng chính trị duy nhất ở Việt Nam; Hai là, Đảng lãnh đạo, cầm quyền không qua tranh cử mà như một tất yếu khách quan sau khi Đảng lãnh đạo nhân dân giành được chính quyền nhà nước và cầm quyền liên tục từ năm 1945 đến nay; Ba là, Đảng lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp mọi mặt toàn xã hội; Bốn là, Đảng có cơ sở chính trị là Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, có thể huy động các tổ chức này tham gia xây dựng Đảng; giám sát, phản biện xã hội; phối hợp với các cơ quan nhà nước và giám sát cán bộ, công chức nhà nước. Phương thức lãnh đạo của Đảng là tổng hợp các phương pháp, cách thức và biện pháp mà Đảng sử dụng để thực hiện vai trò lãnh đạo của mình với tư cách là Đảng cầm quyền lãnh đạo Nhà nước và toàn xã hội. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH do Đại hội VII của Đảng thông qua và được bổ sung, phát triển năm 2011 (tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI) đã chỉ rõ các phương thức lãnh đạo của Đảng: (1) Bằng Cương lĩnh, chiến lược, các định hướng về chính sách và chủ trương lớn; (2) Công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động, tổ chức, kiểm tra giám sát và bằng hành động gương mẫu của đảng viên; (3) Công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, giới thiệu nhũng đảng viên ưu tú có đủ năng lực và phẩm chất vào hoạt động trong các cơ quan lãnh đạo của hệ thống chính trị; (4) Thông qua tổ chức Đảng và đảng viên trong các tổ chức của hệ thống chính trị, tăng cường chế độ trách nhiệm cá nhân, nhất là người đứng đầu(10).  Nội dung lãnh đạo của Đảng bao gồm những việc thuộc quyền và trách nhiệm của Đảng phải thực hiện để thực hiện sứ mệnh của mình, như: (1) Đảng đề ra đường lối, chủ trương trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại để định hướng cho mọi hoạt động của Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân để thực hiện mục tiêu lý tưởng của Đảng là xây dựng đất nước theo định hướng XHCN. (2) Đảng lãnh đạo Nhà nước cụ thể hóa các chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng thành pháp luật và tổ chức thực hiện đúng pháp luật, xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN thực sự của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân. (3) Đảng lãnh đạo Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội thực hiện thắng lợi các chủ trương, đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước, thực hiện chức năng giám sát, phản biện xã hội đối với hoạt động của Đảng, Nhà nước; tham gia xây dựng Đảng vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức. (4) Đảng tiến hành tổng kết thực tiễn, hoàn thiện lý luận, làm luận cứ khoa học để hoàn thiện đường lối, chủ trương, đáp ứng yêu cầu của cách mạng trong thời kỳ mới. Trên cơ sở khái niệm về phương thức, nội dung lãnh đạo của Đảng nói chung, chúng ta có thể rút ra: Phương thức lãnh đạo của Đảng trong PCTN khu vực ngoài nhà nước là tổng hợp các phương pháp, cách thức mà Đảng sử dụng để thực hiện vai trò lãnh đạo của mình với tư cách là Đảng cầm quyền, lãnh đạo nhà nước và toàn xã hội nhằm ngăn ngừa, loại bỏ nguyên nhân, điều kiện phát sinh tham nhũng; quá trình phát hiện, điều tra, truy tố, xét xử những vụ án tham nhũng tại các doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước theo quy định của pháp luật. Thể hiện bằng các phương pháp sau đây: Một là, đề ra những chủ trương, định hướng về chính sách, pháp luật về PCTN khu vực ngoài nhà nước; Hai là, thông tin, tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và nhân dân về PCTN khu vực ngoài nhà nước; Ba là, lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về PCTN khu vực ngoài nhà nước; Thứ tư, tăng cường vai trò của chi bộ, tổ chức đảng trong khu vực ngoài nhà nước; giới thiệu những đảng viên ưu tú có đủ năng lực và phẩm chất vào hoạt động trong các cơ quan lãnh đạo, quản lý của hệ thống tổ chức, doanh nghiệp ngoài nhà nước; phát huy tính tiền phong, gương mẫu của tổ chức đảng và đảng viên trong các tổ chức, doanh nghiệp ngoài nhà nước.  Nội dung Đảng lãnh đạo công tác PCTN khu vực ngoài nhà nước bao gồm: Thứ nhất, Đảng đề ra đường lối, chủ trương, nghị quyết về PCTN khu vực ngoài nhà nước; Thứ hai, lãnh đạo Nhà nước cụ thể hóa các chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng về PCTN (nói chung); PCTN khu vực ngoài nhà nước (nói riêng) thành chính sách, pháp luật và tổ chức thực hiện đúng pháp luật; Thứ ba, lãnh đạo Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội; các tổ chức xã hội, nghề nghiệp và các tầng lớp nhân dân thực hiện thắng lợi các chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước trong đấu tranh PCTN khu vực ngoài nhà nước; Thứ tư, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tiến hành tổng kết thực tiễn, hoàn thiện lý luận, làm luận cứ khoa học để hoàn thiện đường lối, chủ trương về PCTN nói chung và PCTN khu vực ngoài nhà nước nói riêng, đáp ứng yêu cầu của cách mạng trong thời kỳ mới. Tóm lại, lãnh đạo vừa là chức năng vừa là thuộc tính của Đảng. Chức năng lãnh đạo này đã và đang xuyên suốt toàn bộ quá trình tồn tại, chiến đấu, thực hiện mục đích, lý tưởng của Đảng ta từ khi thành lập cho đến nay. Nhưng, để làm tốt chức năng đó, Đảng phải nhân lên sức mạnh của mình; truyền sức sống, tư tưởng và ý chí của Đảng vào phong trào quần chúng; đặc biệt, Đảng phải nắm lấy trụ cột xã hội, sức mạnh chính trị - đó là Nhà nước. Theo noichinh.vn Nguồn bài viết: https://noichinh.vn/nghien-cuu-trao-doi/202110/dang-lanh-dao-cong-tac-phong-chong-tham-nhung-khu-vuc-ngoai-nha-nuoc-310231/       (1) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa IX, Nxb CTQG, H.2002.     (2) Trần Bình: Khu vực kinh tế tư nhân - nguồn huyết mạch chưa khai thông.     (3) Luật Doanh nghiệp năm 2020 (số 59/2020/QH14). Nguồn: https//luatvietnam.vn.     (4) Luật PCTN năm 2018 (số 36/2020/QH14); Nghị định (số 59/2019/NĐ-CP, ngày 01/7/2019) quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật PCTN. Nguồn: https//luatvietnam.vn.     (5) Montesquiue (1689-1775), Học thuyết pháp quyền.     (6) Tùy thuộc vào cách tiếp cận, góc độ đánh giá; tùy thuộc vào hình thức tham nhũng và biểu hiện của tham nhũng ở từng bối cảnh kinh tế, chính trị, xã hội khác nhau mà có nhiều khái niệm khác nhau về tham nhũng. Ví dụ: Người Áo quan niệm: Tham nhũng là hiện tượng lừa đảo, hối lộ, bóc lột. Từ điển bách khoa Đức lại nêu: Tham nhũng là hiện tượng mất phẩm chất, hối lộ, đút lót, thường xảy ra đối với công chức có quyền hành. Theo từ điển bách khoa của Thụy Sỹ thì: Tham nhũng là hậu quả nghiêm trọng của sự vô tổ chức của tầng lớp có trách nhiệm trong bộ máy nhà nước. Đó là hành vi phạm pháp để phục vụ lợi ích cá nhân...     (7) Xem thêm bài: Hoàn thiện khung pháp lý đối với tội phạm tham nhũng trong khu vực tư ở Việt Nam hiện nay. Nguồn: https://ttt.hanam.gov.vn/Pages/hoan-thien-khung-phap-ly-doi-voi-toi-pham-tham-nhung-trong-khuvuc-tu-o-viet-nam-hien-nay.aspx, truy cập ngày 24/9/2021.     (8) Điều 4, Hiến pháp nước Cộng hòa XHCN Việt Nam, Nxb Tư pháp, H.2014, tr.9.     (9) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG-ST, H.2011, tr.258.     (10) Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb CTQG-ST, H.2011, tr.88.

(Pháp lý) – Nghiên cứu các vụ án sai phạm trong quản lý đất đai tại Khánh Hoà vừa bị khởi tố gần đây cho thấy, so với các vụ tại Tp.HCM đều có những sại phạm tương tự như chỉ định thầu trái quy định; giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá… Đáng lưu ý, những điểm chung trong các vụ án này đều liên quan đến lỗ hổng trong công tác định giá đất. Từ đó, có thể thấy nhu cầu bức thiết đòi hỏi phải khẩn trương sửa đổi Luật Đất đai. Đặc biệt, phải cấp thiết bịt các lỗ hổng trong cơ chế giao đất, cho thuê đất và hoàn thiện phương pháp xây dựng giá đất…để bịt các lỗ hổng, ngăn chặn các vụ án. Chỉ định thầu trái quy định; giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá… điểm chung trong các vụ án sai phạm đất đai tại Tp.HCM và Khánh Hoà (các bị can Đào Công Thiên và Võ Tấn Thái). Sáng 20/5, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Khánh Hòa tống đạt quyết định khởi tố bị can đối với ông Đào Công Thiên (nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hoà) để điều tra tội vi phạm các quy định về quản lý đất đai theo quy định tại Điều 229 BLHS. Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Khánh Hòa cũng tống đạt quyết định khởi tố bị can, thi hành lệnh bắt tạm giam đối với các ông Võ Tấn Thái (nguyên Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Khánh Hoà) với cùng tội danh trên. Theo Cơ quan CSĐT Công an Khánh Hoà, hai cá nhân trên bị khởi tố điều tra trong vụ án hình sự vi phạm các quy định về quản lý đất đai xảy ra tại số 1 đường Trần Hưng Đạo, TP Nha Trang (tức khu đất của Trường Chính trị tỉnh Khánh Hòa cũ). Vụ án vừa được Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Khánh Hòa khởi tố hôm 30/3. Đây là diễn biến mới nhất lên quan đến loạt dự án bị Công an tỉnh Khánh Hòa điều tra điều tra vì có dấu hiệu gây thiệt hại ngân sách. Trước đó, ngày 12/5, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Khánh Hòa khởi tố vụ án ‘vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí’ xảy ra tại dự án Nha Trang Golden Gate (28E Trần Phú, phường Vĩnh Nguyên, TP Nha Trang, Khánh Hòa). Theo dõi diễn biến của các vụ án này, có thể thấy nhiều điểm tương đồng với hàng loạt những vụ án sai phạm đất đai tại TPHCM như: Vụ án vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí; tham ô tài sản xảy ra tại Tổng Công ty nông nghiệp Sài Gòn (Sagri); Vụ án vi phạm các quy định về quản lý đất đai xảy ra tại Tổng Công ty Bia – Rượu – Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco), Q.1, TP.HCM; Vụ án vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát lãng phí liên quan đến dự án 8 – 12 Lê Duẩn, Q.1, TP.HCM… Đó là sự cấu kết tinh vi giữa doanh nghiệp với những quan chức có thẩm quyền trong việc đấu thầu, chỉ định thầu trái quy định; giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá… gây thất thoát tài sản Nhà nước hàng tram, thậm chí hàng nghìn tỉ đồng. Chỉ định thầu trái quy định; giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá… Theo tìm hiểu, UBND tỉnh Khánh Hòa ký hợp đồng BT (xây dựng - chuyển giao) với Công ty Cổ phần Thanh Yến để xây dựng cơ sở mới của Trường Chính trị Khánh Hòa mới tại khu Bắc Hòn Ông, tận xã Phước Đồng, ngoại thành TP Nha Trang. Đổi lại, Công ty Thanh Yến được UBND tỉnh Khánh Hoà giao khu "đất vàng" hơn 7.388m2 Trường Chính trị tỉnh Khánh Hòa cũ tại số 1 đường Trần Hưng Đạo, thành phố Nha Trang. Khu đất này được chủ Công ty Thanh Yến làm dự án Khu phức hợp thương mại - dịch vụ - y tế - văn phòng - khách sạn - nhà ở chung cư Nha Trang Center 2 (hiện có tên thương mại là Gold Coast) với quy mô gồm trung tâm thương mại và 2 khối nhà cao 40 tầng. Khu “đất vàng” số 1 Trần Hưng Đạo, TP Nha Trang vốn là đất cơ quan Trường Chính trị tỉnh Khánh Hòa, nay đã thành trung tâm thương mại, nhà ở, khách sạn của doanh nghiệp. Điều đáng nói là ngày 25/5/2011, UBND tỉnh Khánh Hòa có văn bản xin ý kiến Chính phủ được chỉ định thầu ở dự án BT Trường Chính trị. Chính phủ đã yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư có ý kiến. Theo đó, tại Công văn số 3834 ngày 15/6/2011, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đặng Huy Đông cho rằng thực hiện theo hình thức BT là phù hợp nhưng không thống nhất về việc chỉ định nhà đầu tư. "Danh mục dự án của UBND tỉnh Khánh Hòa không thuộc một trong các trường hợp được áp dụng chỉ định nhà đầu tư. Đề nghị UBND tỉnh Khánh Hòa tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo quy định hiện hành" - văn bản của Bộ Kế hoạch và Đầu tư nêu rõ. Thế nhưng, UBND tỉnh Khánh Hòa đã bỏ qua ý kiến của Bộ KH-ĐT và chỉ định nhà đầu tư là Công ty CP Thanh Yến. Ngoài ra, thời điểm giữ chức Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa, ông Đào Công Thiên đã ký nhiều văn bản liên quan đến việc giao khu đất Trường Chính trị Khánh Hòa cũ cho Công ty CP Thanh Yến không qua đấu giá với giá rẻ mạt, gây thiệt hại hàng trăm tỉ đồng đối với Nhà nước. Theo đó, Ông Đào Công Thiên đã ký quyết định phê duyệt giá khu “đất vàng” trên sau khi đã giao cho Công ty CP Thanh Yến với giá chỉ gần 22,5 triệu đồng/m2 đất ở, toàn bộ diện tích đất sản xuất, kinh doanh còn lại chỉ có giá 7,8 triệu đồng/m2. Trong khi tại thời điểm đó, giá đất ở mặt tiền đường Trần Hưng Đạo trên các sàn giao dịch bất động sản ở mức 380-400 triệu đồng/m2. Không dừng lại ở đó, sai phạm nghiêm trọng trong việc giao dự án không qua đấu thầu, giao đất không qua đấu giá tiếp tục lặp lại trong vụ án ‘vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí’ xảy ra tại dự án Nha Trang Golden Gate (28E Trần Phú, phường Vĩnh Nguyên, TP Nha Trang, Khánh Hòa) vừa bị cơ quan CSĐT Công an tỉnh Khánh Hòa khởi tố hôm 12/5. Theo tìm hiểu, để thực hiện dự án, tháng 2-2013, UBND tỉnh Khánh Hòa có Công văn số 702 chỉ đạo CTCP Điện lực Khánh Hòa sớm di dời các cơ sở ra khỏi khu đất 28E Trần Phú, tạo điều kiện cho các nhà đầu tư khác đầu tư dự án phục vụ du lịch tại khu vực này. Chỉ 3 tháng sau, Ban thường vụ Tỉnh ủy Khánh Hòa đã có văn bản thống nhất quy mô diện tích tại dự án Nha Trang Golden Gate do Công ty TNHH Đỉnh Vàng Nha Trang (Đỉnh Vàng Nha Trang) làm chủ đầu tư, mục tiêu xây dựng khu tổ hợp khách sạn và căn hộ du lịch cao cấp với tổng mức đầu tư 1.250 tỷ đồng. Dự án được cấp giấy chứng nhận đầu tư ngày 10-2-2014. Mục tiêu dự án đầu tư xây dựng khu tổ hợp khách sạn và căn hộ du lịch cao cấp tiêu chuẩn 5 sao. Tuy nhiên, đến ngày 16-2-2016, ông Đào Công Thiên - Phó chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa khi đó đã ký quyết định 409 giao đất, thuê đất cho Công ty TNHH Đỉnh Vàng Nha Trang làm dự án Nha Trang Golden Gate với tổng diện tích hơn 20.100m2. trong đó diện tích thuê đất trả tiền thuê một lần để xây dựng khách sạn, căn hộ du lịch, trung tâm thương mại có diện tích 8.224m2. Diện tích giao đất thu tiền sử dụng đất xây dựng căn hộ cao cấp gần 4.675m2. Đặc biệt, dự án này có diện tích đất không thu tiền sử dụng đất là 7.212m2, gồm diện tích công viên cây xanh 3.541m2; đất phục vụ giao thông, sân bãi 3.670m2. Điều đáng nói là, một dự án quy mô đầu tư lớn, sử dụng diện tích lớn nhưng UBND tỉnh Khánh Hòa không tổ chức đấu giá đất, mà chỉ giao và cho thuê đất. Hội đồng thẩm định giá đất của tỉnh đã thẩm định và trình để UBND tỉnh Khánh Hòa ra quyết định phê duyệt giá giao đất, thu tiền sử dụng đất và giá tiền thuê đất đối với hơn 12.900m2 đất của dự án này chỉ 75,9 tỉ đồng; trong khi thời điểm tháng 9-2016, giá đất thị trường ở khu vực này khoảng 300 triệu đồng/m2. Đất vàng 28E Trần Phú (Nha Trang) được giao cho công ty Đỉnh Vàng Nha Trang không qua đấu giá với giá rẻ mạt Những lỗ hổng pháp luật Qua nghiên cứu các vụ án liên quan đến sai phạm trong quản lý, sử dụng đất đai, Tạp chí điện tử Pháp lý đã từng đăng tải nhiều bài viết phân tích và chỉ ra nhiều lỗ hổng lớn trong pháp luật đất đai. Và tưởng chừng là tất cả những bất cập, lỗ hổng của quy định pháp luật về đất đai đều đã được nhận diện hết. Thế nhưng, theo dõi những vụ án đất đai tại Khánh Hoà mới thấy pháp luật vẫn còn nhiều sơ hở để các đối tượng lợi dụng để thực hiện hành vi phạm tội. Theo đó, Luật Đất đai 2013 quy định: Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất theo hình thức đấu giá quyền sử dụng đất trong các trường hợp: đầu tư xây dựng nhà ở để bán hoặc cho thuê hoặc cho thuê mua; đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng để chuyển nhượng hoặc cho thuê; sử dụng quỹ đất để tạo vốn cho đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng; sử dụng đất thương mại, dịch vụ; đất cơ sở sản xuất phi nông nghiệp; giao đất, cho thuê đất đối với đất Nhà nước thu hồi do sắp xếp lại, xử lý trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh mà tài sản gắn liền với đất thuộc sở hữu nhà nước… (khoản 1, Điều 118, Luật Đất đai 2013). Tuy nhiên, để thực hiện đấu giá thì phải đáp ứng điều kiện đất đã được giải phóng mặt bằng, đất có tài sản gắn liền với đất mà tài sản thuộc sở hữu nhà nước… (khoản 1, Điều 119, Luật Đất đai 2013). Bên cạnh đó, khoản 3 Điều 118 cũng quy định: Trường hợp đất đưa ra đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định tại khoản 1 Điều này mà không có người tham gia hoặc trường hợp chỉ có một người đăng ký tham gia đấu giá hoặc đấu giá ít nhất là 02 lần nhưng không thành thì Nhà nước thực hiện việc giao đất, cho thuê đất mà không phải đấu giá quyền sử dụng đất. Đây chính là cái cớ khiến cơ quan chức năng tỉnh Khánh Hoà lợi dụng để bỏ qua đấu giá khi giao đất cho DN. Bởi, theo giải trình của Sở Tài nguyên - Môi trường Khánh Hòa, thời điểm UBND tỉnh này cho phép chủ trương Công ty TNHH Đỉnh Vàng Nha Trang thực hiện dự án thì diện tích đất ở 28E Trần Phú còn có tài sản của các đơn vị khác, coi như chưa được giải phóng mặt bằng, nên không tổ chức đấu giá mà tỉnh phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư cho dự án rồi giao đất cho nhà đầu tư. Công ty TNHH Đỉnh Vàng Nha Trang chỉ phải chi ra hơn 28 tỉ đồng để bồi thường tài sản trên đất cho Công ty CP Điện lực Khánh Hòa và Tổng công ty Điện lực miền Trung. Bên cạnh đó, quy định về trình tự, thủ tục, điều kiện giao đất để thực hiện dự án đặc biệt đối với các dự án BT cũng không hợp lý, không cụ thể, dẫn đến tình trạng chủ đầu tư không đủ năng lực triển khai. Luật Đất đai năm 2013 chỉ có khoản 3 Điều 155 quy định về việc Nhà nước giao cho nhà đầu tư quản lý diện tích đất để thực hiện dự án. Ngoài ra không có quy định cụ thể nào về đất đai, loại đất, giá trị đất đai để trả cho nhà đầu tư khi thực hiện dự án BT. Nghị định 43/2014/NĐ-CP quy định thi hành chi tiết Luật Đất đai có riêng Điều 54 quy định về đất thực hiện dự án BT và BOT. Tuy nhiên, Nghị định này cũng chỉ quy định về việc nhà nước giao đất và chuyển giao đất, không hề có quy định gì về loại đất đem đổi và xác định giá trị đất đai đem đổi. Như vậy, đang tồn tại một khoảng trống pháp lý rất lớn về dự án BT tại Luật Đất đai và văn bản hướng dẫn Luật này, trong khi nhiều văn bản khác về BT lại quy chiếu về việc thực hiện theo quy định của Luật Đất đai. Bên cạnh đó, quy định về thời điểm giao đất để thanh toán dự án BT và thời điểm giao dự án BT còn bất cập, không rõ ràng khiến việc thanh toán dự án bằng quỹ đất không đảm bảo nguyên tắc ngang giá. Chính điều này dẫn đến việc khu đất hơn 7.388m2 Trường Chính trị tỉnh Khánh Hòa cũ tại số 1 đường Trần Hưng Đạo được giao cho Công ty CP Thanh Yến không qua đấu giá với giá rẻ mạt, gây thiệt hại hàng trăm tỉ đồng đối với Nhà nước. Một trong những điểm quan trọng mà chúng tôi nhận thấy từ các vụ án này đó là nhiều quy định pháp luật về định giá đất còn bộc lộ nhiều bất cập, chưa phù hợp thực tế. Ngân sách nhà nước sẽ không bị thiệt hại đến hàng nghìn tỷ đồng nếu như việc định giá đất được thực hiện đảm bảo đúng theo nguyên tắc định giá đất là phải “phù hợp với giá đất phổ biến trên thị trường” (điểm c, khoản 1, Điều 112). Thực tế trong các vụ án này, giá đất hầu như lại thoát ly khỏi giá cả thị trường. Theo đó, hơn 7.388m2 Trường Chính trị tỉnh Khánh Hòa cũ tại số 1 đường Trần Hưng Đạo, thành phố Nha Trang chỉ được định giá gần 22,5 triệu đồng/m2 đất ở, toàn bộ diện tích đất sản xuất, kinh doanh còn lại chỉ có giá 7,8 triệu đồng/m2 và hơn 12.900m2 đất của dự án Golden Gate chỉ là 75,9 tỉ đồng (khoảng 5,8 triệu đồng/ m2) trong giá đất thị trường ở khu vực này khoảng 300 triệu đồng/m2 tại thời điểm giao đất. Đáng lưu ý, Luật Đất đai đã trao quyền quá lớn cho UBND cấp tỉnh trong việc quyết định giá đất cụ thể. Theo đó, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định giá đất cụ thể. Cơ quan quản lý đất đai cấp tỉnh có trách nhiệm giúp Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức việc xác định giá đất cụ thể. Trong quá trình thực hiện, cơ quan quản lý đất đai cấp tỉnh được thuê tổ chức có chức năng tư vấn xác định giá đất để tư vấn xác định giá đất cụ thể. … (khoản 3 Điều 114). Mặc dù, Điều 115 và Điều 116 có đề cập đến tư vấn giá đất nhưng cũng chưa có quy định bảo đảm cho tổ chức tư vấn giá đất thực sự có vị trí độc lập. Bởi, quyết định của UBND tỉnh được thực hiện trên cơ sở căn cứ kết quả tư vấn xác định giá đất do Cơ quan quản lý đất đai cấp tỉnh (tức Sở TNMT cấp tỉnh) trình Hội đồng thẩm định giá đất xem xét. Thế nhưng Hội đồng thẩm định giá đất do Chủ tịch UBND cấp tỉnh làm Chủ tịch và thành viên là đại diện của cơ quan, tổ chức có liên quan, tổ chức có chức năng tư vấn xác định giá đất. Điều đó cũng đồng nghĩa, quy trình xây dựng Giá đất cụ thể của UBND cấp tỉnh không có cơ quan nào kiểm duyệt, hay nói cách khác không bị phản biện. Sự điều chỉnh quá “thoáng” của các qui định pháp luật nêu trên là hệ quả tất yếu để hình thành nên sản phẩm là các giá đất cụ thể theo kiểu áp đặt từ phía UBND cấp tỉnh, chính xác hơn từ ý chí của người đứng đầu chính quyền cấp tỉnh hoặc một ê kíp lãnh đạo cấp tỉnh. Nếu như người đứng đầu có tâm, có tầm và lo nghĩ cho cái chung thì giá đất cụ thể sẽ hình thành đúng bản chất, phù hợp với với giá phổ biến trên thị trường. Ngược lại, giá đất cụ thể tất sẽ bị “dìm” để chảy vào túi nhóm lợi ích, còn ngân sách thất thu. Như vậy cùng với hành vi “lách qua cửa hẹp” không phải đấu giá quyền sử dụng đất thì kẽ hở trong quy trình định giá đất chính là “cứu cánh” để cho những cán bộ có chức có quyền lợi dụng hợp thức hóa quy trình giao đất, cho thuê đất… với giá thấp hơn giá đất phổ biến trên thị trường nhiều lần, để cùng nhau trục lợi, gây thiệt hại nghiêm trọng tài sản của Nhà nước. Kiến nghị Từ thực tế nghiên cứu các đại án liên quan đến đất đai cho thấy, rất khó để ngăn ngừa hành vi tương tự xảy ra trong tương lai, nếu như không bịt được lỗ hổng của pháp luật. Điều này đặt ra nhu cầu bức thiết cần phải sửa đổi Luật Đất đai để bịt các lỗ hổng như đã phân tích ở trên. Cần phải kịp thời sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến cơ chế giao đất, cho thuê đất theo hình thức đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất… Đồng thời, phải nghiên cứu sửa đổi toàn diện các nội dung được cho là kẽ hở của điều luật trực tiếp điều chỉnh và điều luật có liên quan trong quy trình xác định giá đất cụ thể. Đặc biệt để quy trình định giá đất thực hiện minh bạch, khách quan, giá đất cụ thể được xác định đảm bảo phù hợp theo giá đất phổ biến trên thị trường cần phải có quy định hạn chế quyền lực của người đứng đầu chính quyền cấp tỉnh. Hay nói cách khác cần phải sửa đổi khoản 3 Điều 114 Luật Đất đai 2013 theo hướng, giá đất cụ thể trước khi quyết định ban hành, UBND tỉnh cũng bắt buộc phải thông qua HĐND cùng cấp, thậm chí phải niêm yết công khai tại các khu vực công cộng hoặc đăng tải rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng để tham khảo từ nhiều nguồn… Làm được như vậy, chúng tôi tin rằng, giá đất cụ thể sẽ được minh bạch trong từng gói thầu và dự án, theo đó người dân càng có thêm cơ hội để giám sát và phản biện. Điều đó cũng đồng nghĩa nguồn thu của Nhà nước không bị thất thoát như thời gian qua. XuânTrường – Bùi Lộc

(Pháp lý) – Tiếp công dân là trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước. Làm tốt công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo (KNTC) là đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của công dân, củng cố niềm tin của nhân dân đối với chính quyền và góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Luật Tiếp công dân quy định, mỗi tháng người đứng đầu chính quyền cấp tỉnh phải tiếp dân định kỳ một lần. Tuy nhiên thời gian qua, quy định của pháp luật đã bị chính một số người đứng đầu cơ quan hành pháp vi phạm, làm phát sinh hệ lụy… Toàn cảnh phiên họp mở rộng để thẩm tra sơ bộ Báo cáo của Chính phủ về công tác giải quyết KNTC năm 2021 5 Chủ tịch tiếp dân 1 ngày và 4 Chủ tịch không tiếp dân ngày nào Tại Hội nghị “Góp ý báo cáo chuyên đề giám sát việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với Chủ tịch UBND các cấp năm 2021” vừa diễn ra cách đây mấy ngày do Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQVN tổ chức, Phó trưởng Ban Dân chủ - pháp luật Phan Văn Vượng cho biết, số lượng ngày tiếp công dân của Chủ tịch UBND cấp tỉnh tính bình quân trên địa bàn toàn quốc không đạt 50% theo quy định, hầu hết không bảo đảm theo quy định của Luật Tiếp công dân. Trong kỳ giám sát suốt 18 tháng, nhiều Chủ tịch UBND cấp tỉnh chỉ tiếp dân một, hai ngày, thậm chí có công bộc không tiếp dân ngày nào… Câu chuyện người đứng đầu chính quyền thực hiện không đầy đủ lịch tiếp dân theo quy định là không mới. Cách đây 7 năm (tháng 9/2014), tại Hội nghị toàn quốc về triển khai thực hiện Chỉ thị 35 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp công dân và giải quyết KNTC cũng đã được Phó Thủ tướng Chính phủ khi đó là đ/c Nguyễn Xuân Phúc đề cập đến. Đến tháng 10/2016, tại Hội nghị toàn quốc về công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC, vấn đề trách nhiệm người đứng đầu lại được Thủ tướng Chính phủ khi đó là đ/c Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh một lần nữa, khi mà tình hình khiếu nại của công dân trong phạm vi cả nước vẫn diễn biến phức tạp, tính chất manh động gia tăng… Phó trưởng Ban Dân chủ - pháp luật đã nêu số liệu rất cụ thể: Suốt 18 tháng giám sát, số ngày tiếp công dân của Chủ tịch UBND cấp tỉnh trên địa bàn toàn quốc là 471 ngày, trung bình là 8 ngày, đạt 42% yêu cầu theo quy định. Trong đó có 13 Chủ tịch UBND cấp tỉnh đạt một nửa số ngày quy định, 45 Chủ tịch tỉnh đạt dưới 50% quy định. Đáng chú ý, có 5 Chủ tịch chỉ tiếp dân 01 ngày và 04 Chủ tịch (các tỉnh Bình Dương, Đắk Nông, Thừa Thiên Huế và TPHCM) không tiếp dân ngày nào. Thay vì trực tiếp tiếp dân, nhiều Chủ tịch UBND cấp tỉnh viện lý do bận trăm công nghìn việc đã linh động ủy quyền lại cho Phó Chủ tịch tiếp dân thay 272 ngày (chiếm 23%) hoặc Chánh Thanh tra tỉnh, Trưởng ban Tiếp công dân tiếp dân thay 208 ngày (chiếm 18%). Có rất ít địa phương có Chủ tịch UBND cấp tỉnh chủ động tổ chức tiếp dân đột xuất, tiếp đoàn đông người để kịp thời giải quyết những vấn đề bức xúc, nổi cộm ở địa phương… Trong khi đó, theo quy định tại khoản 5 Điều 12 Luật Tiếp công dân 2013, “Chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp tiếp công dân tại Trụ sở tiếp công dân cấp tỉnh ít nhất 01 ngày trong 01 tháng và thực hiện việc tiếp công dân đột xuất trong các trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 18 của Luật này (khi có vụ việc gay gắt, phức tạp, có nhiều người tham gia, liên quan đến trách nhiệm của nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc ý kiến của các cơ quan, tổ chức, đơn vị còn khác nhau; vụ việc nếu không chỉ đạo, xem xét kịp thời có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng hoặc có thể dẫn đến hủy hoại tài sản của Nhà nước, của tập thể, xâm hại đến tính mạng, tài sản của nhân dân, ảnh hưởng đến an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội)”. Tương tự như vậy, Luật cũng quy định thời gian tiếp dân đối với Chủ tịch UBND cấp huyện và cấp xã, chỉ khác là số ngày được quy định nhiều hơn. Ông Nguyễn Hồng Điệp, Trưởng ban Tiếp dân Trung ương cho rằng, hiện nay đã có những quy định rất rõ ràng về việc Chủ tịch UBND các cấp phải tiếp dân. Nhiều Chủ tịch UBND tổ chức tiếp dân một cách nghiêm chỉnh nhưng nhiều vị lại không tiếp. Do đó, rất nhiều đoàn đông người mang theo những bức xúc tìm đến Ban Tiếp dân Trung ương để khiếu nại Hệ lụy từ việc lười tiếp dân của người đứng đầu chính quyền các cấp đặc biệt là cấp tỉnh, theo Ủy ban Trung ương MTTQVN cho biết: Công tác quản lý, chỉ đạo điều hành của cơ quan hành chính các cấp trên một số lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực đất đai còn hạn chế, nhất là trong việc tiếp nhận hồ sơ, giải quyết các thủ tục hành chính; thông tin, giải thích, trả lời các nội dung đề nghị của công dân chưa tốt, gây bức xúc cho các hộ dân, làm phát sinh đơn khiếu nại đông người lên Trung ương. Báo cáo cũng cho biết, trong kỳ giám sát có tới 513 đoàn khiếu nại đông người, phức tạp… Tiếp công dân là trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước. Lười tiếp dân… vì không có chế tài bắt buộc ? Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đến công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC, coi đây là một nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên của cả hệ thống chính trị. Bởi quan tâm và làm tốt công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC có vai trò đặc biệt quan trọng, góp phần nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, ổn định tình hình an ninh trật tự, qua đó góp phần tạo lập môi trường ổn định cho phát triển kinh tế-xã hội của đất nước cũng như mỗi địa phương. Cùng với sự ra đời của Luật Tiếp Công dân và Nghị định 64/CP hướng dẫn chi tiết thi hành một số điều của Luật Tiếp công dân, Luật Đất đai, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo… ngày 26/5/2014, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 35/CT-TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp dân và giải quyết KNTC. Để chấn chỉnh và nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC, tại Chỉ thị 14/CT-TTg ngày 18/5/2012, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu: “Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp, Thủ trưởng các cơ quan hành chính nhà nước, người đứng đầu cơ quan, đơn vị phải thực hiện nghiêm túc chế độ tiếp dân theo quy định, dành thời gian thích đáng trực tiếp gặp và đối thoại với dân, lắng nghe dân, thực sự “gần dân, hiểu dân”, kịp thời giải quyết đúng chính sách, pháp luật những phản ánh, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của dân…” Gần đây nhất là Quy định số 11- QĐ/TW ngày 18/02/2019 của Bộ Chính trị quy định về trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy trong việc tiếp dân, đối thoại trực tiếp với dân và xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân… Tuy nhiên xem ra những quy định nói trên dường như “không đủ lực” để người đứng đầu chính quyền một số địa phương (đặc biệt là cấp tỉnh) tự giác hoàn thành trách nhiệm theo như mong đợi. Vậy đâu là nguyên nhân ? Ngoài việc quy định về trách nhiệm đối với Chủ tịch UBND cấp tỉnh phải trực tiếp tiếp công dân tại Trụ sở tiếp công dân cấp tỉnh ít nhất 01 ngày trong 01 tháng (khoản 5 Điều 12), Luật Tiếp công dân và kể cả Nghị định 64 hướng dẫn thực hiện không có một điều khoản nào quy định, nếu không tiếp công dân thì Chủ tịch UBND cấp tỉnh phải chịu hình thức chế tài gì. Có nghĩa, người đứng đầu chính quyền cấp tỉnh sắp xếp được thời gian thì đến Trụ sở tiếp công dân để tiếp dân hoàn thành trách nhiệm và ngược lại. Chưa kể, do Luật cũng không có quy định về quy trình tiếp dân dẫn đến có tình trạng người đứng đầu chính quyền tiếp dân theo kiểu hình thức, qua loa, không quan tâm đến nguyện vọng, bức xúc thực sự của người dân khi tiếp dân… Luật quy định theo kiểu một chiều, chung chung, các chuyên gia luật cho rằng rất khó để đảm bảo được sự hiện diện đầy đủ của người đứng đầu chính quyền các cấp tại Trụ sở tiếp công dân. Cho dù chỉ có 1 ngày/tháng đối với Chủ tịch UBND cấp tỉnh và chỉ 2 ngày/tháng đối với Chủ tịch UBND cấp huyện , nhưng nếu là người không thật sự tâm huyết vì dân vì nước, thì với vai trò là Chủ tịch UBND cấp tỉnh và Chủ tịch UBND cấp huyện, họ có vô vàn lý do về công cán để né tránh trách nhiệm.  Trong khi đó, Quy định số 11- QĐ/TW ngày 18/02/2019 của Bộ Chính trị quy định về xử lý trách nhiệm của người đứng đầu trong việc tiếp dân, đối thoại trực tiếp với dân và xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân – được ví như “vòng kim cô” có thể điều chỉnh được hành vi của người đứng đầu thì rất khó để vận dụng. Theo đó, tại khoản 1 Điều 8 quy định: “Người đứng đầu cấp ủy bị xem xét xử lý trách nhiệm trong các trường hợp sau: Thiếu trách nhiệm hoặc buông lỏng trong việc lãnh đạo, chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra, giám sát việc tiếp dân, đối thoại, xử lý, giải quyết phản ánh, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của dân; vi phạm quy định của Đảng, Nhà nước về tiếp dân, đối thoại, xử lý, giải quyết phản ánh, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo dẫn đến tình trạng đơn, thư kéo dài, vượt cấp, ảnh hưởng đến an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội”. Một trong những nguyên nhân chủ quan dẫn đến việc khiếu kiện đông người, kéo dài, phức tạp là do chưa phát huy được vai trò của  người đứng đầu trong công tác tiếp dân, giải quyết KNTC, giải quyết chưa quyết liệt và còn nhiều thiếu sót” Rất khó để xác định hành vi “thiếu trách nhiệm”, hay “vi phạm quy định của Đảng, Nhà nước về tiếp dân”… chỉ vì lý do người đứng đầu bỏ lỡ việc tiếp dân do bận họp hay đi công cán đột xuất. Thậm chí cho dù là thiếu trách nhiệm thật sự thì ai là người có đủ “dũng cảm” để ghi sổ và kiến nghị xem xét xử lý trách nhiệm người đứng đầu , nhất là quan chức đầu tỉnh. Nể nang và quyền lực, đó chính là 2 yếu tố bất thành văn dẫn đến khó mà xử lý trách nhiệm người đứng đầu trong công tác tiếp dân. Trước việc bị bêu tên địa phương, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế là một trong bốn địa phương chủ động phản hồi thông tin. Theo đó tại văn bản ngày 12/10, bà Trần Thị Hoài Trâm, Chánh Văn phòng UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế, cho biết thông tin “Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế “18 tháng không tiếp công dân” là không chính xác. Thực tế là Chủ tịch UBND tỉnh này (lúc đó là ông Phạn Ngọc Thọ - PV) đích thân tiếp công dân 10 ngày. Còn lại do bận cộng việc đột xuất nên ủy quyền cho các Phó Chủ tịch UBND tỉnh tiếp.  Ông Thọ có bị “oan” hay không còn phải chờ xác nhận của Ban thường trực Ủy ban Trung ương MTTQVN. Tuy nhiên còn một số địa phương khác bị bêu tên thì giữ thái độ im lặng…? Việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố vẫn còn để quá thời hạn vi phạm quy định, có những trường hợp để quá thời hạn hơn 1 năm và vẫn còn tình trạng một số vụ việc phức tạp, kéo dài, khiếu kiện vượt cấp. Để chủ tịch Tỉnh không còn lười tiếp công dân…. Cần nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò của công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC. Làm tốt công tác này là bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân; tạo điều kiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội; góp phần nâng cao chất lượng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hiệu quả đấu tranh phòng, chống tham nhũng, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo môi trường thuận lợi để phát triển đất nước. Điều đó cũng có nghĩa làm tốt công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC là giảm thiểu được khiếu nại đông người, củng cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước. Theo đó, người đứng đầu Chính quyền cấp tỉnh hoặc tổ chức, cơ quan, đơn vị, địa phương là người lãnh đạo, quản lý, chịu trách nhiệm cao nhất của tổ chức, cơ quan, đơn vị, địa phương đó. Thẩm quyền và trách nhiệm của người đứng đầu gắn liền với nhau. Không thể có quyền mà không chịu trách nhiệm, cũng không thể đòi hỏi trách nhiệm mà không giao quyền tương ứng… Từ thực tế thời gian qua vẫn còn những quan đứng đầu tỉnh lười tiếp dân, do đó kiến nghị Luật Tiếp công dân cần tiếp tục hoàn thiện theo hướng mở rộng chủ thể “người đứng đầu” trong tiếp dân, bao gồm các Phó Chủ tịch UBND. Vấn đề là phải có cơ chế để khi tiếp dân, các Phó Chủ tịch UBND cũng được quyền quyết định như Chủ tịch UBND để hạn chế báo cáo lại và xin ý kiến. Bởi, tâm lý người dân khi đến Trụ sở tiếp dân là mong mỏi được gặp trực tiếp Chủ tịch UBND các cấp, để vấn đề bức xúc của họ được giải quyết kịp thời, không phải chờ đợi. Và cần kiên quyết nói không với ủy quyền tiếp dân với Thanh tra và các cơ quan chuyên môn… Qua giám sát, Ủy ban Trung ương MTTQVN cần kiến nghị Ban Bí thư Trung ương Đảng chỉ đạo thường trực các tỉnh, thành ủy thực hiện nghiêm các Chỉ thị, Quy định số 11 – QĐ/TW của Bộ Chính trị về xử lý trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy trong việc tiếp dân, đối thoại trực tiếp với dân và xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân. Đồng thời không chỉ bằng nhắc nhở phê bình, kêu gọi lãnh đạo tiếp dân mà còn phải cưỡng chế, răn đe bằng pháp luật và kỷ luật của Đảng, quy định của tổ chức một cách nghiêm khắc.  Tại sao không, nếu ngay tại Trụ sở tiếp công dân các cấp đặt sẵn thùng thư góp ý của người dân và thùng thư đó chỉ có Ủy ban MTTQVN cấp tương đương mới được quyền quản lý và công bố kết quả giám sát tại các kỳ họp HĐND cùng cấp. Tại sao không, nếu gắn trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác tiếp dân, giải quyết KNTC, coi đó là một trong những tiêu chí đánh giá năng lực, kết quả công tác của người đứng đầu chính quyền cấp tỉnh (?) Tôi tin nếu làm mạnh các chế tài nêu trên, thì chắc chủ tịch tỉnh sẽ không còn ngại tiếp công dân….. Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam kiến nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét nghiên cứu sửa đổi Luật Tiếp công dân cho phù hợp với Luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi, bổ sung. Cụ thể, quy định về trách nhiệm trực tiếp tiếp công dân của Chủ tịch UBND các cấp theo hướng mở là lãnh đạo UBND các cấp gồm Chủ tịch và các Phó chủ tịch tiếp công dân. Đồng thời ban hành quy định biện pháp chế tài làm cơ sở xem xét, xử lý trách nhiệm của người đứng đầu do không thực hiện tiếp công dân, không trực tiếp chỉ đạo giải quyết khiếu nại, tố cáo đông người. VŨ LÊ MINH

(Pháp lý) - Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa XV, ngày 25.10, Quốc hội thảo luận toàn thể trực tuyến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự. Trong đó còn nhiều ý kiến đại biểu băn khoăn về 3 nội dung trọng tâm trong lần sửa đổi, bổ sung luật lần này. Quốc hội thảo luận toàn thể trực tuyến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự. Chưa thống nhất bỏ quy định khởi tố theo yêu cầu của người bị hại đối với hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với chỉ dẫn địa lý. Là cơ quan chủ trì soạn thảo Bộ Luật Tố tụng hình sự sửa đổi, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí cho biết, tại chương trình Kỳ họp thứ 2 này vẫn còn có những ý kiến khác nhau về sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 155 và khoản 8 Điều 157 của Bộ Luật Tố tụng hình sự có liên quan đến khoản 1 Điều 226 Bộ Luật Hình sự. Do đó cần có sự cân nhắc, lựa chọn, đảm bảo cao nhất cho lợi ích quốc gia, quyền và lợi ích của người tiêu dùng; đáp ứng yêu cầu khi xảy ra trong thực tiễn thì đã có văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh về vấn đề này. Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí giải trình tại phiên họp. Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao phân tích, tại điều khoản của Hiệp định CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương) về công nhận chỉ dẫn địa lý có quy định rằng các bên thừa nhận chỉ dẫn địa lý có thể bảo hộ thông qua hệ thống nhãn hiệu; hoặc một hệ thống riêng; hoặc các biện pháp pháp lý khác. Như vậy, có thể hiểu việc bảo hộ chỉ dẫn địa lý cũng tương tự như việc bảo hộ nhãn hiệu. Ở Việt Nam, từ trước đến nay chính sách bảo hộ đối với hai đối tượng này đều có sự tương đồng. Do đó, việc sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 155 và khoản 8 Điều 157 bãi bỏ nội dung dẫn chiếu đến khoản 1 Điều 226 của Bộ luật Hình sự là đảm bảo sự thống nhất về chính sách pháp luật, chính sách bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ và chính sách xử lý hành vi xâm phạm quyền. Theo Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, hành vi xâm phạm quyền sở hữu đối với chỉ dẫn địa lý không chỉ xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu quyền mà còn xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng. Do đó, việc giao quyền chủ động yêu cầu khởi tố vụ án cho chủ sở hữu quyền, mặc dù ở khía cạnh nhất định có thể bảo vệ được chủ sở hữu quyền nhưng lại làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng. Vì vậy, việc chú trọng hơn so với yêu cầu của Hiệp định CPTPP cũng thể hiện Việt Nam coi trọng bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, tạo môi trường thuận lợi, an toàn và thu hút. Từ các phân tích trên, việc sửa đổi cả bảo hộ nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý trong thời điểm này là hoàn toàn phù hợp. Tuy nhiên trước đó, thảo luận trong phiên họp chiều ngày 20/10, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Mạnh Cường (Đoàn Quảng Bình) cho rằng cần cân nhắc, chưa bãi bỏ quy định về việc chỉ khởi tố vụ án hình sự về hành vi xâm phạm đối với chỉ dẫn địa lý trong trường hợp phạm tội ít nghiêm trọng khi có yêu cầu của người bị hại. Đại biểu phân tích đây là nội dung mà Hiệp định không yêu cầu chúng ta phải bãi bỏ. Pháp luật hiện hành quy định như vậy trước hết là để bảo vệ lợi ích của người bị hại, họ có quyền lựa chọn hoặc là thương lượng, hòa giải, yêu cầu bồi thường thiệt hại hoặc là yêu cầu khởi tố vụ án. Như vậy, nếu bỏ quy định này sẽ không có lợi cho người bị hại. Phó Chủ nhiêm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Mạnh Cường. Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp phân tích, việc sửa đổi này cần phải tuân thủ trình tự, thủ tục chung trong việc xây dựng pháp luật. Đặc biệt là cần phải lấy ý kiến của các đối tượng chịu sự tác động, nhất là ý kiến của Ủy ban nhân dân các cấp, tổ chức, hiệp hội doanh nghiệp, các doanh nghiệp và thậm chí là ý kiến của người tiêu dùng. Hiện nay, cả Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công Thương, v.v. đều băn khoăn, thậm chí còn có ý kiến cho rằng nếu không thận trọng thì chúng ta có thể dễ hình sự hóa quan hệ dân sự, thương mại. Vì vậy, đề nghị Quốc hội là chưa sửa đổi nội dung này ngay tại kỳ họp này để bảo đảm tính thận trọng. Cùng quan điểm, phát biểu từ điểm cầu Cao Bằng, đại biểu Đoàn Thị Lê An kiến nghị chỉ sửa đổi, bổ sung theo trình tự rút gọn đối với những nội dung đáp ứng yêu cầu của Điều 146 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.   Đại biểu Đoàn Thị Lê An - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Cao Bằng. Về việc dự thảo Luật bỏ quy định khởi tố theo yêu cầu của bị hại đối với hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với chỉ dẫn địa lý, đại biểu Đoàn Thị Lê An cho biết, Hiệp định CPTPP chỉ đặt ra yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền có thể chủ động thực hiện hành động pháp lý mà không cần có khởi kiện chính thức từ người thứ ba hay chủ thể quyền đối với hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu, không đặt ra với hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với chỉ dẫn địa lý.  Do đó, chỉ có nội dung bỏ quy định khởi tố theo yêu cầu của người bị hại đối với hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu đáp ứng điều kiện quy định tại khoản 3 Điều 146 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Đây là, trường hợp cần ban hành ngay văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện điều ước quốc tế có liên quan mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Về mặt thực tiễn, cơ bản việc áp dụng Điều 155 và Điều 157 Bộ luật Tố tụng hình sự liên quan đến các khoản 1 Điều 226 Bộ luật Hình sự đều thuận lợi, chính xác, bảo đảm đúng người, đúng tội, góp phần đấu tranh phòng, chống hiệu quả các tội phạm loại này, đáp ứng yêu cầu bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp ở nước ta hiện nay. Việc thực hiện các quy định xử lý hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với chỉ dẫn địa lý như quy định hiện hành không có vướng mắc. Việc quy định mở hơn so với vi phạm cam kết của Hiệp định CPTPP là việc cơ quan chủ trì soạn thảo tự quy định mới. Do đó, không nên bỏ quy định khởi tố theo yêu cầu của người bị hại đối với hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với chỉ dẫn địa lý và nếu có bỏ đi thì cần nghiên cứu kỹ, đánh giá theo trình tự xây dựng luật thông thường theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, không thể ban hành theo trình tự, thủ tục rút gọn. Bổ sung trách nhiệm tố giác về tội phạm cho công an xã: Còn nhiều ý kiến băn khoăn (!?) Theo Tờ trình của Chính phủ, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị sửa đổi khoản 3 Điều 146 Bộ luật Tố tụng hình sự: Bổ sung trách nhiệm tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm cho công an xã (như đối với Công an phường, thị trấn, Đồn Công an), cụ thể như sau: “Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền” Là đại biểu Quốc hội đầu tiên phát biểu, Đại tá Nguyễn Tiến Nam (Giám đốc Công an tỉnh Quảng Bình) khẳng định: Việc bổ sung nhiệm vụ cho công an xã trong tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm là hết sức cần thiết, phù hợp với hệ thống tổ chức bộ máy của lực lượng công an nhân dân và đáp ứng nhu cầu thực tiễn. Đại biểu Nguyễn Tiến Nam phát biểu từ điểm cầu tỉnh Quảng Bình. Dẫn Luật Công an nhân dân năm 2018, Đại tá Nguyễn Tiến Nam cho biết, công an xã là một cấp trong bộ máy của công an nhân dân, có vị trí vai trò rất quan trọng trong thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về an ninh trật tự, đấu tranh phòng chống tội phạm. “Đây là lực lượng thường trực gần dân nhất để nắm, tiếp nhận tin báo tố giác tội phạm từ nhân dân, luôn có mặt nhanh nhất, kịp thời nhất khi có vụ việc liên quan đến an ninh trật tự xảy ra ở cơ sở; kịp thời phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm cũng như hậu quả của tội phạm, tiến hành các hoạt động theo thẩm quyền để bảo vệ hiện trường, tài liệu, vật chứng, phối hợp truy bắt tội phạm”, Giám đốc Công an Quảng Bình phân tích. Hơn nữa, ông cho biết hiện nay, 100% xã được bố trí công an chính quy với khoảng 45.000 cán bộ, chiến sĩ. Trong đó có trên 50% có trình độ đại học, gần 22% từng công tác tại các đội điều tra công an cấp huyện, trên 71% từng làm công tác điều tra hoặc liên quan đến công tác điều tra hình sự. Đại tá Nguyễn Tiến Nam khẳng định nhân lực của công an xã rất lớn, đủ khả năng đáp ứng cho việc bổ sung nhiệm vụ về tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo tội phạm tương đương với công an phường, thị trấn. Thực tế thời gian qua dù có nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, công an xã đã phát huy tốt vai trò, trách nhiệm trong bảo đảm an ninh trật tự, đấu tranh phòng chống tội phạm, vi phạm pháp luật ở cơ sở. Vì vậy, việc bổ sung nhiệm vụ này là cần thiết, đúng đắn, hoàn toàn có thể tin tưởng giao nhiệm vụ này cho công an xã. Đồng quan điểm này, đại biểu Nguyễn Tạo (Đoàn Lâm Đồng) cũng dẫn chứng từ địa bàn địa phương mình khi công an xã được bố trí 100% địa bàn và thực hiện đầy đủ quyền hạn theo Luật Công an nhân dân. “Việc bổ sung bổ sung trách nhiệm tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm cho Công an xã là không mâu thuẫn với quy định của Luật Công an nhân dân”, đại biểu Nguyễn tạo khẳng định. Tuy nhiên, dù đồng tình với việc sửa đổi quy định trên song một số đại biểu băn khoăn về thời điểm sửa đổi dự án luật theo trình tự rút gọn. Bởi lẽ, theo các đại biểu, đây là quy định mới, cần được xem xét, đánh giá đầy đủ theo trình tự xây dựng luật thông thường. Đại biểu Đoàn Thị Lê An (Đoàn Cao Bằng) cho rằng, việc sửa đổi quy định, bổ sung trách nhiệm cho công an xã trong tiếp nhận tố giác tin báo về tội phạm là cần thiết, phù hợp với vai trò, vị trí của công an xã chính quy đã được thiết lập. Tuy nhiên, đại biểu còn băn khoăn về thời điểm sửa đổi, bổ sung trách nhiệm cho công an xã tại thời điểm này tại dự thảo theo trình tự rút gọn vì đây là quy định mới, cần được xem xét, đánh giá đầy đủ theo trình tự xây dựng luật thông thường. Dẫn chứng thực tế, lực lượng công an xã chính quy mới được thiết lập đối với các tỉnh miền núi như Cao Bằng, cơ bản các xã được bố trí khoảng 5 cán bộ, chiến sĩ công an nhưng thực hiện rất nhiều nhiệm vụ, trực tiếp làm việc với nhân dân. Đồng thời các địa bàn này lại rộng, giao thông đi lại khó khăn, có những xã đi xuống các xóm phải đi bộ 2-3 tiếng. Bên cạnh đó, mỗi đồng chí công an chính quy được đưa về xã có nghiệp vụ chuyên môn khác nhau, có đồng chí thuộc khối an ninh, có người thuộc khối cảnh sát, nghiệp vụ không đồng đều, được đào tạo khác nhau nên việc giao thêm nhiệm vụ mới cần xem xét, đánh giá kỹ về năng lực cán bộ, điều kiện cơ sở vật chất bảo đảm tính khả thi. “Thậm chí nếu sau đánh giá nhận thấy chưa đáp ứng được ngay, cần có lộ trình thực hiện về đào tạo, tập huấn cán bộ, trang bị cơ sở vật chất”, bà An góp ý. Từ phân tích đã nêu, nữ đại biểu cho rằng cần nghiên cứu lại quy định bổ sung trách nhiệm cho công an xã theo trình tự rút gọn và có hiệu lực ngay nếu được thông qua. Còn đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Đoàn Khánh Hòa) đề nghị Bộ Công an giải trình, tính toán về số lượng con người, khả năng chuyên môn của công an xã và các điều kiện cần thiết khác. “Chúng ta có hàng chục nghìn xã, nhưng chỉ cần vài xã, vài người thực hiện không tốt thì dư luận sẽ quan tâm ngay và có thể gây ảnh hưởng rất lớn”, ông Thịnh đồng tình chủ trương nhưng đề nghị chuẩn bị thêm các điều kiện khác. Cần có hướng dẫn cụ thể về “lý do bất khả kháng do thiên tai và dịch bệnh” Góp ý về việc bổ sung quy định có thể tạm đình chỉ giải quyết tin báo tố giác tội phạm, tạm đình chỉ truy tố, đình chỉ điều tra, tạm đình chỉ vụ án vì lý do bất khả kháng (thiên tai, dịch bệnh), Giám đốc Công an tỉnh Quảng Bình nhìn nhận đây là quyết định đúng đắn, kịp thời, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn trong tố tụng hình sự. Thực tế vừa qua, thiên tai, mưa bão, lũ lụt gây hậu quả nặng nề ở nhiều tỉnh, thành phố. Và đặc biệt, dịch COVID-19 diễn biến phức tạp khiến nhiều địa phương phải thực hiện giãn cách xã hội, phong tỏa, cách ly tập trung dẫn đến một số hoạt động tố tụng bị gián đoạn, kéo dài. “Đây là những sự kiện bất khả kháng do khách quan quyết định. Nếu không bổ sung kịp thời quy định này sẽ rất khó khăn cho các cơ quan thi hành tố tụng, thậm chí có thể vi phạm pháp luật”, Đại tá Nguyễn Tiến Nam nhấn mạnh. Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Dương) cũng nhìn nhận thực tế tình hình thiên tai, bão lũ, dịch bệnh, nhất là trong bối cảnh thực hiện giãn cách xã hội như vừa qua, việc khởi tố, điều tra, truy tố nhiều vụ việc, vụ án hình sự gặp khó khăn, bị trì hoãn do không thể tiến hành được các hoạt động tố tụng. Trong khi đó, Bộ luật Tố tụng hình sự không có quy định cho phép tạm đình chỉ trong trường hợp “vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh”. Điều này dẫn đến vụ án, vụ việc không có cách giải quyết tiếp theo đúng quy định của pháp luật. Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho biết trong giai đoạn điều tra, nếu hết thời hạn điều tra mà không thể hoàn thiện được hồ sơ và thực hiện đầy đủ các hoạt động tố tụng theo luật định để chứng minh bị can đã thực hiện tội phạm thì sẽ phải đình chỉ điều tra. Điều này có thể dẫn đến bỏ lọt tội phạm, người phạm tội, phải xem xét trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, thậm chí là xử lý trách nhiệm hình sự đối với người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, làm ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, giảm sút lòng tin trong nhân dân. Trong khi việc này không phải do lỗi chủ quan từ phía các cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Dự báo trong thời gian tới, Việt Nam cũng như các nước khác trên thế giới sẽ còn phải chịu những tác động khó lường do biến đổi cực đoan của khí hậu và tình hình dịch bệnh ngày càng phức tạp do chưa kiểm soát được đại dịch COVID-19 và nguy cơ phát sinh các loại dịch bệnh khác nguy hiểm, có khả năng lây nhiễm cao hơn. Do đó, Đại biểu Quốc hội khẳng định sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 148, khoản 1 Điều 229, khoản 1 Điều 247 Bộ luật Tố tụng hình sự theo hướng bổ sung căn cứ tạm đình chỉ “vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh”. Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị cân nhắc thận trọng áp dụng với từng trường hợp cụ thể. Đồng quan điểm, theo đại biểu Dương Khắc Mai (Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông) cho rằng, việc bổ sung nội dung “vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh” vào khoản 1 Điều 148, khoản 1 Điều 229 và khoản 1 Điều 247 Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành nhằm mục đích giải quyết những khó khăn, vướng mắc cấp bách từ thực tiễn dịch bệnh, đáp ứng yêu cầu công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm theo tôi là kịp thời, cần thiết.  Đại biểu Dương Khắc Mai Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông góp ý dự thảo luật. Tuy nhiên, vị này cũng nêu ý kiến cần có hướng dẫn cụ thể về “lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh” tránh tình trạng lạm dụng, đồng thời để quá trình áp dụng thực hiện tại các đơn vị, địa phương được thống nhất. Đồng thời, tình huống “vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh” không chỉ ảnh hướng đến giai đoạn điều tra, khởi tố mà còn ảnh hưởng đến quá trình xét xử trong thời gian qua. Vì thế, nên bổ sung nội dung “vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh” vào khoản 1 Điều 281 Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành quy định về tạm đình chỉ vụ án. Vũ Thủy (t/h)  

Đánh giá về việc sử dụng hai loại chính sách này tại Việt Nam, chuyên gia tài chính TS. Cấn Văn Lực cho rằng đối với các gói kích thích trong bối cảnh hiện nay, không nên khuyến nghị mở rộng chính sách tiền tệ mà cần phải dùng ngân sách nhà nước (NSNN). "Không nên khuyến nghị NHNN giảm lãi suất điều hành nhất là trong bối cảnh lạm phát đang nhích lên và các nước trên thế giới đang có xu hướng tăng lãi suất trở lại", ông nói. Thông thường, các gói hỗ trợ sẽ đến từ cả hai phía gồm chính sách tiền tệ và tài khoá. Tại các nước trên thế giới, mức hỗ trợ từ các chính sách tài khoá sẽ chiếm tỷ trọng cao hơn trong bối cảnh bất ổn kinh tế mà trong năm 2020 và 2021 là do đại dịch COVID-19. Chuyên gia tài chính Cấn Văn Lực. (Ảnh: Báo đầu tư).  Ông Lực cho biết, dư địa về tiền tệ của Việt Nam còn rất ít khi lãi suất đã ở mức thấp, hệ thống ngân hàng chỉ cần tiếp tục cân đối hỗ trợ khách hàng từ những nguồn lực của mình, làm tốt những chính sách trong Thông tư 14 thì đã giúp đỡ cho doanh nghiệp rất nhiều. Theo phân tích từ các chuyên gia, Việt Nam vẫn còn dư địa tài khoá để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, cần phải chấp nhận việc thâm hụt ngân sách ở mức phù hợp khoảng 1 - 2% GDP. Chuyên gia cũng ước tính trong trường hợp xấu nhất thì nghĩa vụ trả nợ của Việt Nam không vượt quá 25% so với tổng thu nhân sách, tuy nhiên cũng cần lưu ý rằng nghĩa vụ trả nợ là dàn trải qua nhiều năm và lãi suất vay từ nước ngoài là rất thấp. "ADB sẵn sàng cho chúng ta vay từ 7 -10 năm với lãi suất bằng lãi suất Libor cộng thêm margin vẫn dưới mức 1%/năm", ông Lực ví dụ. Cùng với đề xuất cần nhanh chóng và quyết liệt hơn trong việc đưa ra gói hỗ trợ cho người dân và các doanh nghiệp, các chuyên gia cũng nhấn mạnh những điểm cần lưu ý để đảm bảo nền kinh tế có thể sớm phục hồi. Thứ nhất, Chính phủ cần phải nhất quán việc hỗ trợ doanh nghiệp nhưng không hỗ trợ đại trà. Bởi vì trong bối cảnh hiện tại, vẫn có những doanh nghiệp làm ăn rất tốt như mảng sắt thép, dịch vụ tài chính, ngân hàng,...  Đồng thời, cần hỗ trợ những doanh nghiệp có khả năng phục hồi và lan toả đến các mảng kinh doanh khác chứ không thể đổ tiền vào các doanh nghiệp mà biết trước rằng nếu có hỗ trợ thì cũng khó để vực dậy. Do đó, câu chuyện về sàng lọc và lựa chọn đối tượng hỗ trợ là một vấn đề cấp thiết và quan trọng, rút kinh nghiệm từ bài học về triển khai gói hỗ trợ lãi suất đại trà nhưng không hiệu quả của năm 2009. Thứ hai là cần trả lời được câu hỏi làm thế nào để đảm bảo sản xuất kinh được duy trì liên tục thông suốt? Chính phủ cần phải nhất quán thực hiện Nghị quyết 128 và Nghị quyết 105, nhất quán thực thi và càng nhanh càng tốt. Cần ưu tiên vắc xin cho doanh nghiệp, có thể triển khai hình thức vắc xin dịch vụ; không để diễn ra tình trạng ách tắc lưu thông hàng hoá khiến cho chi phí đội lên cao;  Cùng với đó, Chính phủ nên xem xét hỗ trợ chi phí xét nghiệm cho các doanh nghiệp, để cho doanh nghiệp tự xây dựng, lựa chọn mô hình SXKD an toàn. Đồng thời, nên tiếp tục giảm giá điện, một hình thức hỗ trợ rất trực tiếp và vào ngay DN. Trong năm ngoái EVN đã giảm là 10.000 tỷ đồng tiền điện trong khi năm nay mới được 5.000 tỷ đồng. Thứ ba, cần lượng hoá số tiền thực chi cả tài khoá và tiền tệ cho các gói hỗ trợ, tương đương khoảng 4% GDP. Nếu so với các nước trong khu vực và mới đổi (chi khoảng 7,7 - 8% GDP) thì mức chi của Việt Nam còn khiêm tốn trong khi độ nguy hai không kém gì họ. "Bộ Kế hoạch & Đầu tư đang triển khai đề xuất một gói hỗ trợ lãi suất tương đối lớn", chuyên gia Cấn Văn Lực tiết lộ. Theo doanhnghiephoinhap.vn Nguồn bài viết: https://doanhnghiephoinhap.vn/ts-can-van-luc-khong-nen-khuyen-khich-giam-lai-suat-dieu-hanh.html

Ngày 24/10, Quốc hội thảo luận trực tuyến về các báo cáo công tác của các cơ quan tư pháp, trong đó có công tác của viện kiểm sát, công tác thu hồi tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng. Cuối giờ thảo luận, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí đã có giải trình về ý kiến các đại biểu Quốc hội nêu. *Phải phúc cung trước khi quyết định truy tố Liên quan đến vấn đề chống oan sai, bỏ lọt tội phạm trong điều tra, truy tố, Viện trưởng Lê Minh Trí cho biết trong quá trình tố tụng, yêu cầu điều tra là một biện pháp tố tụng mang tính chất bắt buộc của ngành kiểm sát, đặt ra để định hướng. Nếu được định hướng điều tra đúng sẽ góp phần quyết định điều tra làm rõ vụ án và chứng minh tội phạm, còn nếu định hướng điều tra sai sẽ dẫn đến oan sai, bỏ lọt tội phạm. Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. Ảnh: Doãn Tấn - TTXVN Chính vì vậy, đây là một biện pháp hết sức quan trọng và yêu cầu ngay từ đầu của quá trình điều tra, Viện kiểm sát thực hiện chức năng kiểm sát của mình đã phải tính toán, đặt ra những yêu cầu điều tra xác minh. “Và cái này chúng tôi đang cố gắng làm tốt hơn, mỗi năm đạt được những kết quả tốt hơn”, Viện trưởng Lê Minh Trí nhấn mạnh. Về các biện pháp hỏi cung, Viện trưởng Lê Minh Trí cho hay, Viện Kiểm sát coi đây là biện pháp tố tụng phải tăng cường làm tốt hơn nữa. Bởi đây cũng là yêu cầu bắt buộc của tố tụng, đặc biệt là tố tụng hình sự, có yêu cầu thẩm tra lại kết quả hỏi cung của cơ quan điều tra, góp phần giải quyết vụ án khách quan, chính xác hơn. Viện trưởng Lê Minh Trí cho biết qua hỏi cung thực tế, có bị can kêu oan, từ đó vụ án đã được xem xét để góp phần giảm oan sai, hay có vụ án qua hỏi cung, Viện kiểm sát giúp thu thêm tài sản cần thu hồi. Viện trưởng Lê Minh Trí cũng cho hay, ông đã yêu cầu tất cả các cấp kiểm sát phải phúc cung trước khi quyết định truy tố. Đó là một yêu cầu bắt buộc để có thể quyết định có xác minh, điều tra bổ sung vấn đề gì còn mâu thuẫn, chưa làm rõ trước khi truy tố nhằm hạn chế tối đa oan sai, bỏ lọt tội phạm khi thực hiện chức trách. Các đại biểu có nêu về việc các cơ quan tố tụng chưa quan tâm, xử lý các vụ án kéo dài. Báo cáo với Quốc hội về vấn đề này, Viện trưởng Lê Minh Trí cho biết, Viên Kiểm sát đang xin ý kiến cấp thẩm quyền, bên cạnh đó có một số vụ việc, vụ án đang tiến hành các biện pháp tố tụng, điều tra làm rõ theo đúng yêu cầu luật định. Khi có kết quả, Viện Kiểm sát sẽ thông tin đầy đủ đến cho đại biểu Quốc hội quan tâm. *Không dễ thu hồi tài sản do tham nhũng, thất thoát Vấn đề thứ ba, các đại biểu quan tâm là việc thu hồi tài sản tham nhũng, thất thoát. Viện trưởng Lê Minh Trí cho biết, thời gian qua chủ trương của Đảng và quyết tâm chính trị yêu cầu các cơ quan tố tụng phải làm tốt hơn nữa công tác thu hồi tài sản tham nhũng, thất thoát nhà nước. Trong thực tế, những năm gần đây chúng ta làm tốt hơn, có chuyển biến tích cực hơn. “Tuy nhiên, so với yêu cầu thì chúng ta vẫn chưa hài lòng, bởi vì những cái mất và cái thu về chưa tương xứng nhau”, Viện trưởng Lê Minh Trí chia sẻ. Lý giải về thực trạng này, Viện trưởng Lê Minh Trí cho hay, vấn đề đặt ra ở đây là kể cả có quyết tâm kê biên, thu hồi thì cũng phải theo luật hiện hành. Hiện nay hệ thống pháp luật hiện hành không phải lúc nào cũng cho phép cơ quan chức năng kê biên hết tài sản cần thu hồi khi cơ quan chức năng còn phải chịu trách nhiệm bồi thường nhà nước nếu kê biên, niêm phong không đúng, đương sự có quyền khởi kiện. “Nên khi làm việc rất khẩn trương, quyết tâm chính trị, nhưng cũng phải chặt chẽ, chính xác. Hệ thống pháp luật hiện nay cần phải tiếp tục được rà soát để tiếp tục hoàn chỉnh và hoàn thiện...”, Viện trưởng Lê Minh Trí nói. Đại biểu Quốc hội dự phiên họp. Ảnh: Doãn Tấn - TTXVN Trước khó khăn, vướng mắc trên, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí đề xuất hai việc. Một là, Quốc hội nên nghiên cứu, xem xét để đưa vào chương trình xây dựng Luật đăng ký tài sản. Bởi hiện nay, chúng ta chỉ mới kiểm soát tài sản trong hệ thống chính trị nhưng lại không kiểm soát được tài sản mà đối tượng ngoài xã hội đang đứng tên sở hữu, không thể chứng minh được nguồn gốc hợp pháp hay không. “Chúng ta còn bỏ một khoảng trống rất lớn, nếu chưa có Luật đăng ký tài sản thì tài sản tham nhũng mà các đối tượng có thủ đoạn che giấu, ẩn nấp ngoài xã hội, nhờ người khác đứng tên như xe ô tô, nhà đất... thì cơ quan chức năng cũng không thể thu hồi được”, Viện trưởng Lê Minh Trí cho hay... Đề xuất thứ hai, Viện trưởng Lê Minh Trí kiến nghị Chính phủ  nên có một lộ trình để hạn chế sử dụng tiền mặt, đặc biệt cần đẩy mạnh hơn nữa xu thế hiện nay là áp dụng thanh toán trực tuyến không dùng tiền mặt, qua ngân hàng để góp phần vào việc thu hồi tài sản và minh bạch các hoạt động kinh tế. Viện trưởng Lê Minh Trí khẳng định, các hoạt động kinh tế có minh bạch thì công tác thu hồi tài sản mới tốt được. Cần phải thực hiện đồng bộ nhiều biện pháp căn cơ để đảm bảo việc thu hồi tài sản do tham nhũng, thất thoát tốt hơn. *Sẽ xử lý nghiêm các hành vi lợi dụng mạng internet gây mất trật tự an toàn xã hội Với ý kiến của một số đại biểu về hiện tượng một số đối tượng có hành vi thông qua hoạt động từ thiện tranh chấp nhau, gây xung đột, có hành vi lợi dụng mạng internet gây mất trật tự an toàn xã hội, tự do ngôn luận, gây phản cảm trong toàn xã hội, Viện trưởng Lê Minh Trí cho biết theo pháp luật hình sự những hành vi trên có thể quy vào tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân.  Viện trưởng Lê Minh Trí cho hay, thời gian tới, cơ quan điều tra và kiểm sát sẽ thống nhất để xem xét những hành vi này, xử lý để đảm bảo trật tự, kỷ cương xã hội.../. Theo bnews.vn Nguồn bài viết: https://bnews.vn/con-khoang-trong-phap-ly-trong-thu-hoi-tai-san-tham-nhung/218223.html

Đại biểu Quốc hội nêu thực tế thời gian qua, cử tri và nhân dân tin tưởng công cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, nhất là việc xử lý một số tướng lĩnh trong quân đội, công an vi phạm pháp luật minh chứng cho công cuộc chống tham nhũng không có vùng cấm. Báo cáo công tác phòng chống tội phạm và phòng, chống tham nhũng của Chính phủ đã được đại biểu Quốc hội thảo luận trong phiên làm việc sáng 24/10. Góp ý vào báo cáo về phòng, chống vi phạm pháp luật và tội phạm với số liệu gia tăng tỉ lệ tội phạm chống người thi hành công vụ, đại biểu Phan Thái Bình (Quảng Nam) đề nghị phân tích rõ nguyên nhân để có giải pháp phù hợp. Trong công tác phòng, chống dịch bệnh, thiên tai, bên cạnh sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đại biểu tỉnh Quảng Nam nhắc đến hoạt động nhân đạo, từ thiện mà vừa qua có nhiều ý kiến khác nhau. Đại biểu Phan Thái Bình nêu thực tế trong quá trình hoạt động từ thiện diễn ra, đã có tranh chấp, nói xấu nhau trên mạng xã hội, làm ảnh hưởng đến an ninh trật tự, thuần phong mỹ tục, văn hóa truyền thống. Đại biểu đề nghị cơ quan chức năng, nhất là cơ quan điều tra và cơ quan tư pháp vào cuộc kịp thời, làm rõ để trả lời công luận, cho cử tri biết là ai đúng ai sai. Đại biểu Bình kiến nghị Chính phủ, Quốc hội phải có hành lang pháp lý minh bạch để công tác nhân đạo, từ thiện thực hiện tốt hơn trong thời gian tới, đảm bảo an ninh trật tự, an toàn xã hội. Không thể để tranh chấp diễn ra dai dẳng mà không có câu trả lời cuối cùng. Bên cạnh đó, các cơ quan có thẩm quyền cũng sớm ban hành các quy định cụ thể về kiểm soát tài sản thu nhập của công chức, viên chức, người đứng đầu nhằm khắc phục những hạn chế của công tác này trong thực tế. Nêu ý kiến về nội dung này, đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Lai Châu) cho rằng để công tác phòng chống tham nhũng hiệu quả hơn trong thời gian tới cần đánh giá việc thực hiện các trường hợp trong quá trình thanh tra, kiểm tra có dấu hiệu hình sự phải chuyển cơ quan điều tra xem xét, xử lý. Đại biểu Khánh cho hay thời gian qua, cử tri và nhân dân tin tưởng công cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, nhất là việc xử lý một số tướng lĩnh trong quân đội, công an vi phạm pháp luật, minh chứng cho công cuộc này không có vùng cấm, không có ngoại lệ. Các cơ quan, lực lượng chuyên trách trong đấu tranh phòng chống tham nhũng đã thực hiện tốt nhiệm vụ. Qua đó tạo niềm tin của nhân dân với lực lượng bảo vệ pháp luật. Theo đại biểu Khánh, dư luận và nhân dân rất băn khoăn vì thực tế thời gian qua có nhiều đoàn thanh tra, kiểm tra, kiểm toán có biểu hiện nhũng nhiễu, dung doạ để "chung chi" tiền sai phạm. "Việc này rất khó phát hiện. Các địa phương bị thanh tra, kiểm tra không dám tố cáo vì sợ ảnh hưởng tới địa phương, sợ bị trù dập", ông Khánh nói và đề nghị cần bổ sung trong báo cáo về phòng chống tham nhũng đánh giá kỹ hơn về các biện pháp phòng ngừa tham nhũng đối với các cơ quan lực lượng thực hiện các công tác này. Góp ý việc xử lý những vụ việc và đối tượng tham nhũng liên quan đến hỗ trợ an sinh xã hội và phòng, chống dịch bệnh COVID-19, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (Bến Tre) đề nghị Chính phủ quan tâm chỉ đạo xử lý kịp thời, dứt điểm, không áp dụng tình tiết giảm nhẹ. Lý do, theo bà Thủy, hậu quả của những vi phạm này không chỉ đơn thuần về kinh tế mà còn là hậu quả về tinh thần, về ý chí và tác động không nhỏ đến lòng tin của nhân dân. Ngoài ra, hành vi này còn ảnh hưởng đến việc huy động sự đóng góp của toàn xã hội cho công tác phòng, chống dịch bệnh. Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) ghi nhận sự quyết liệt của Đảng, Nhà nước trong phòng chống tham nhũng. “Tham nhũng, lãng phí từng bước được ngăn chặn, tạo sự tin tưởng của cán bộ, đảng viên và nhân dân, góp phần làm lành mạnh, trong sạch bộ máy Nhà nước”, ông Hòa nói. Tuy nhiên, đại biểu chỉ ra còn tình trạng tham nhũng, tiêu cực, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong khu vực hành chính, dịch vụ công. Những nơi nhạy cảm trong các lĩnh vực dễ tiếp cận tham nhũng nhưng chưa được ngăn chặn có hiệu quả. “Trong lực lượng vũ trang, ngành y, các cơ quan bảo vệ pháp luật - những nơi mà nhân dân nghĩ rằng là nơi liêm khiết, trong sạch nhất vẫn còn một bộ phận tham nhũng nghiêm trọng, tới mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự, gây bức xúc và làm giảm lòng tin trong nhân dân”, đại biểu tỉnh Đồng Tháp nói. Ông cũng đưa ra nhận định của mình khi cho rằng lợi ích nhóm, sân sau còn tồn tại trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản, mua tài sản công… Về tình hình sắp tới khi “thích ứng an toàn” với dịch COVID-19, tội phạm dự báo sẽ tiếp tục phát sinh ở các lĩnh vực, ông Hòa đề nghị cần có quyết tâm phòng ngừa, ngăn chặn, xử lý nghiêm tình hình tham nhũng, tiêu cực, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong khu vực hành chính, dịch vụ công; lợi ích nhóm, “sân sau”. Theo đại biểu Hòa, cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về phòng, chống tham nhũng cho công chức, viên chức, người lao động. Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị tiếp tục với tinh thần tiến công trong thanh tra, kiểm toán, giám sát trên các lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng, nhất là thời gian gần đây, dư luận quan tâm nhiều tới vấn đề mua sắm trang thiết bị y tế cũng như việc triển khai các gói hỗ trợ an sinh xã hội, các khoản đóng góp của nhân dân trong hoạt động từ thiện. Theo ông Phạm Văn Hòa, cơ quan có thẩm quyền cần sớm ban hành quy định cụ thể về kiểm soát tài sản thu nhập của công chức, viên chức, người đứng đầu nhằm khắc phục hạn chế của công tác này trong thực tế. Vì khi sự việc xảy ra, cơ quan chức năng rất khó xử lý dẫn tới tài sản tham nhũng thu hồi thấp do vướng về mặt pháp lý. Theo baochinhphu.vn Nguồn bài viết: https://m.baochinhphu.vn/story.aspx?did=450685