Ngày khai mạc EURO 2016, tôi lại nhớ 4 năm về trước, ngày khai mạc EURO 2012, tôi có may mắn được diện kiến một nhân vật. Người đó sau này trở thành nghi can tham nhũng nổi tiếng bậc nhất thế kỷ 21. Đó là chủ tịch Liên đoàn bóng đá châu Âu, Michel Platini.
Vật đổi sao dời. Giờ thì huyền thoại người Pháp không ngồi đó chỉ huy lễ khai mạc EURO 2016 trên quê nhà được nữa. Ông Platini bị cáo buộc đã nhận hàng triệu USD tiền lót tay trong thời gian nắm quyền, và đã bị Ủy ban đạo đức của FIFA cấm hoạt động bóng đá trong 8 năm.
Nhưng 4 năm trước, ông vẫn oai phong vô cùng. Trong ấn tượng của cậu phóng viên trẻ là tôi, những câu trả lời của Platini trong buổi họp báo, thật là mạnh mẽ và cương quyết.
Ngồi cạnh tôi trong buổi họp báo hôm ấy là Martin Samuel, nhà bình luận nổi tiếng của nước Anh. Cả buổi, Samuel không buồn ghi chép, không buồn giơ tay hỏi. Đến khi cuộc hỏi đáp đã vãn, Martin mới đặt hàng loạt câu hỏi. Thời điểm ấy có nhiều dấu hỏi về động cơ chính trị của Platini khi chọn Ba Lan và Ukraine - hai nước yếu về năng lực tổ chức - đăng cai EURO 2012. Tôi nhớ Platini đã từ chối trả lời nhiều câu hỏi bằng một thái độ cực kỳ quyết liệt.
Câu tôi nhớ nhất ngày hôm ấy, là khi Platini tuyên bố: “Tôi không có quả cầu thủy tinh”. Ý là ông không phải nhà tiên tri, không dự đoán được cái gì cả, đừng có hỏi nhiều. Martin Samuel im lặng. Buổi họp báo gần như kết thúc sau câu ấy.
Chứng kiến cuộc ấy, cậu trai trẻ là tôi phục lắm. Tôi viết bài ca ngợi Platini sau đấy. Nhưng bây giờ, khi tôi già thêm vài tuổi, khi những bê bối được phanh phui, dù ông Platini chưa bị xử lý hình sự, nhưng quan điểm của tôi đã phải thay đổi: thái độ bất hợp tác với các hoài nghi của báo chí hình như lại có sắc thái tiêu cực. Phản ứng quá tỉnh táo trong toàn bộ sự nghiệp chính trị của Platini cũng thế nếu nhìn từ lăng kính khác.
Một câu trả lời dửng dưng từ một ông quan thanh liêm có thể là điều vô cùng đáng trọng. Tôi cần làm việc, tôi không thích nói nhiều, thông điệp sẽ là như thế.
Nhưng cũng sự dửng dưng ấy, với một ông quan “có vấn đề”, thì nó lại là sự phòng vệ vô cảm trước những bức xúc của dư luận.
Bây giờ phó chủ tịch tỉnh Hậu Giang trả lời trước vụ xe Lexus 5 tỷ gắn biển xanh rằng “Hãy để các cơ quan chức năng vào cuộc làm rõ” - là một câu trả lời rất ngắn. Trước đó, ông cũng trả lời bằng những mệnh đề rất ngắn khác: xe đi mượn; người cho mượn giờ làm tài xế riêng cho mình; và sau đó không giải thích gì thêm trước những bức xúc. Và những câu trả lời ngắn ấy cũng có thể mang hai sắc thái đối nghịch.
Nếu ông không có gì làm sai thì đấy quả là câu khí khái đáng trọng. Bằng không thì nó là một sự trốn tránh. Những hoài nghi của người dân không được trả lời thấu đáo.
Bất kỳ ai cũng hiểu sâu xa nỗi bức xúc của người dân. Vấn đề sử dụng những chiếc “biển xanh” một cách bừa bãi từ lâu được nhắc đến, ẩn chứa đằng sau nó dấu hiệu của sự lạm quyền - của đặc quyền đặc lợi mà nhiều người tự ban phát cho bản thân thông qua các biện pháp hành chính hoặc các mối quan hệ. Và cùng với tâm lý ấy, là việc từ bỏ vai trò phụng sự để chuyển sang vai trò hưởng thụ quyền lực. Vấn đề của cái xe vốn cao hơn cái xe.
Nhưng nỗi bức xúc lớn ấy giờ đang bị tắc lại trước những câu trả lời ngắn gọn của vị phó chủ tịch.
Các cơ quan chức năng sẽ làm rõ. Nhưng vấn đề là, chỉ đạo làm rõ đến từ cấp cao nhất. Có bao nhiêu vụ việc có thể có được cái chỉ đạo ấy.
Tôi nhớ năm ấy Martin Samuel sau khi từ phòng họp báo đi ra đã viết một bài rất mạnh tên là “Michel, chúng tôi muốn có các câu trả lời”. Hóa ra Samuel đã không im lặng trước câu trả lời ngắn gọn của Platini. Có những câu hỏi mà đến giờ Platini cũng chẳng thể trả lời, khi ông đã rời nhiệm sở vì cáo buộc tham nhũng.
Ông chủ tịch người Pháp nói cũng chẳng sai. Chẳng ai có quả cầu thủy tinh. Chẳng ai có phép tiên tri. Người dân và nhà báo tất nhiên không có năng lực thấu thị. Người ta đầu tiên chỉ biết trông vào sự tự minh bạch của chính các ông quan.
Và đến tận giờ phút này, cá nhân tôi vẫn hy vọng rằng những câu trả lời ngắn là câu trả lời của người chính trực. Như đã hồn nhiên nghĩ về Platini năm nào.
Theo Vnexpress
