Tại phiên họp thứ 21, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tiến hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn đối với Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình và Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Minh Trí.
Sáng 20/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành chất vấn Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình về 4 nhóm vấn đề: Giải pháp tiếp tục nâng cao chất lượng xét xử, giải quyết các loại vụ án, nhất là vụ án hành chính, vụ án hình sự về kinh tế, tham nhũng; công tác cán bộ của ngành tòa án; việc phòng ngừa và xử lý tham nhũng, tiêu cực trong nội bộ ngành tòa án; công tác tổng kết thực tiễn xét xử, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, phát triển án lệ; việc triển khai thi hành Nghị quyết số 33/2021/QH15 của Quốc hội về tổ chức phiên tòa trực tuyến…
Chiều cùng ngày, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chất vấn Viện trưởng VKSND Tối cao Lê Minh Trí về 4 nhóm vấn đề: Giải pháp tiếp tục nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giải quyết các vụ án hình sự, nhất là các vụ án về kinh tế, tham nhũng; việc giải quyết vụ án hành chính, vụ việc dân sự; công tác cán bộ của ngành kiểm sát; giải pháp tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động của Cơ quan điều tra VKSND Tối cao…
Trước phiên chất vấn, Chánh án Nguyễn Hòa Bình và Viện trưởng Lê Minh Trí đã gửi báo cáo tới các đại biểu Quốc hội về một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn. Đáng chú ý, trong đó Chánh án Nguyễn Hòa Bình và Viện trưởng Lê Minh Trí đã đề xuất nhiều giải pháp quan trọng nhằm nâng cao chất lượng xử lý các vụ án hình sự về kinh tế, tham nhũng; thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án tham nhũng, kinh tế…
Áp dụng hình phạt nghiêm khắc với người chủ mưu, cầm đầu
Nội dung đầu tiên được Chánh án đề cập liên quan đến giải pháp tiếp tục nâng cao chất lượng xét xử, giải quyết các loại vụ án, nhất là vụ án hành chính, vụ án hình sự về kinh tế, tham nhũng; việc giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm.
Theo ông Nguyễn Hoà Bình, năm 2017, lần đầu tiên hệ thống TAND dân tổ chức hội nghị chuyên đề về nâng cao chất lượng xét xử. Từ năm 2018 đến nay, các Tòa án đã giải quyết được 2.427.859 vụ án các loại trong tổng số 2.490.699 vụ án đã thụ lý.
So với cùng kỳ 5 năm trước (2013-2017), số lượng các vụ án Tòa án phải giải quyết tăng 507.849 vụ; đã giải quyết tăng 487.903 vụ.
“Mặc dù số lượng các loại vụ án phải thụ lý giải quyết tăng nhiều và có tính chất ngày càng phức tạp nhưng các Tòa án đã chủ động triển khai thực hiện tốt 14 giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng xét xử.
Đặc biệt, năm 2022, số lượng các loại vụ việc thụ lý tăng 29.944 vụ so với năm trước nhưng các Tòa án đã giải quyết đạt tỷ lệ 88,9%, cao hơn năm trước 7,7%. Hầu hết các vụ việc được giải quyết trong thời hạn quy định của pháp luật”, báo cáo nêu rõ.
Về giải quyết, xét xử các vụ án hình sự về kinh tế, tham nhũng, Chánh án Nguyễn Hoà Bình thông tin, trong 5 năm qua (từ 2018-2022), các Tòa án đã thụ lý 12.723 vụ với 26.376 vụ; đã giải quyết, xét xử được 12.244 vụ với 25.144 bị cáo; trong đó, năm 2022, các Tòa án đã thụ lý 3.405 vụ với 7.653 bị cáo; đã giải quyết, xét xử được 2.926 vụ với 6.421 bị cáo.
Theo ông Bình, các vụ án kinh tế, tham nhũng mà Tòa án đã xét xử chủ yếu là phạm các tội về “Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự”, “Sản xuất, buôn bán hàng cấm”, “Tham ô tài sản”, Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”...
Quá trình giải quyết, các Tòa án đã áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với người chủ mưu, cầm đầu, lợi dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản lớn của Nhà nước; đồng thời, chú trọng quyết định tịch thu tài sản do phạm tội mà có, áp dụng các biện pháp kê biên tài sản, các biện pháp tư pháp và các hình phạt bổ sung nhằm đảm bảo thu hồi tài sản của Nhà nước đã bị chiếm đoạt hoặc thiệt hại.
Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình
Bố trí các Thẩm phán có kinh nghiệm, năng lực
Theo Chánh án TAND Tối cao, để tiếp tục nâng cao chất lượng xét xử, giải quyết các loại vụ án, vào tháng 2/2023 vừa qua, TAND đã tổ chức Hội nghị với thành phần tham dự gồm Chánh án Tòa án 4 cấp để tiếp tục rà soát, bổ sung thêm các giải pháp nâng cao chất lượng xét xử đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới.
Trên cơ sở tổng kết 5 năm thực hiện 14 giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng xét xử và căn cứ vào nhiệm vụ của các Tòa án trong thời gian tới, Hội nghị đã thống nhất các giải pháp để nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử của các Tòa án trong thời gian tới.
Trong đó, tiếp tục duy trì và thực hiện tốt 14 giải pháp đột phá để nâng cao chất lượng xét xử đang được thực hiện. Theo đó, các Tòa án cần tập trung khắc phục bằng được các tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra; giải quyết kịp thời các khó khăn, vướng mắc phát sinh trong thực tiễn hoạt động; đồng thời phát triển, hoàn thiện theo hướng nâng cao yêu cầu, chất lượng đối với một số giải pháp cho phù hợp với tình hình mới.
Về giải pháp nâng cao chất lượng các vụ án hình sự về kinh tế, tham nhũng, Chánh án nhấn mạnh, sẽ làm tốt công tác phối hợp với các cơ quan có liên quan nâng cao chất lượng hướng dẫn áp dụng thống nhất các quy định của pháp luật liên quan tới các tội phạm về tham nhũng, nhằm tháo gỡ những vướng mắc trong quá trình giải quyết các vụ án này.
Chỉ đạo các Tòa án địa phương tăng cường sự phối hợp với các cơ quan điều tra, Viện kiểm sát trong quá trình giải quyết vụ án; bố trí các Thẩm phán có kinh nghiệm, năng lực tham gia giải quyết, xét xử các vụ án về kinh tế, tham nhũng.
Kiến nghị tăng chế tài phạt tiền, giảm phạt tù
Trong khi đó, Viện trưởng VKSNDTC Lê Minh Trí cho biết, những năm qua, tình hình tội phạm có diễn biến phức tạp, số lượng các vụ án, vụ việc ngày càng tăng, xuất hiện nhiều phương thức, thủ đoạn phạm tội mới, với tính chất phức tạp hơn, hậu quả đặc biệt lớn. Trong đó, nổi lên là tội phạm sử dụng công nghệ cao, tội phạm kinh tế, chức vụ, tham nhũng với số tiền bị chiếm đoạt và thất thoát rất lớn.
Theo ông Trí, hơn 10 năm qua, dù khối lượng công việc phải thực hiện tăng lên gấp đôi, nhưng biên chế không tăng, số lượng kiểm sát viên trong toàn ngành không thay đổi. Người đứng đầu ngành kiểm sát kiến nghị Quốc hội xem xét tăng số lượng kiểm sát viên trong biên chế được giao; kịp thời ban hành, bổ sung điều chỉnh các văn bản quy phạm pháp luật trong các lĩnh vực quản lý nhà nước, tạo hành lang pháp lý an toàn, tạo điều kiện cho cán bộ năng động, sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ; đồng thời, tiếp tục chỉ đạo nghiên cứu xây dựng chính sách xử lý tội phạm trong lĩnh vực kinh tế, tham nhũng, chức vụ, bảo đảm yêu cầu vừa nghiêm trị, vừa khoan hồng theo hướng xử lý nghiêm người chủ mưu cầm đầu, có động cơ vụ lợi để răn đe, giáo dục chung.
Theo ông Trí, hiện nay cán bộ vi phạm pháp luật không chỉ là tội phạm tham nhũng mà nhiều trường hợp là tội phạm kinh tế, chức vụ nhưng không có yếu tố vụ lợi. Vì thế, trong chính sách hình sự cần cân nhắc sửa đổi mức hình phạt, mức tính hậu quả thiệt hại hiện nay và tăng chế tài phạt tiền, giảm chế tài phạt tù để có chính sách xử lý hiệu quả hơn, vừa nghiêm trị, vừa nhân văn, thuyết phục.
Cân nhắc hình phạt với người vi phạm mà không vụ lợi
Đáng chú ý, Viện trưởng Viện KSND tối cao Lê Minh Trí kiến nghị Quốc hội tiếp tục chỉ đạo nghiên cứu xây dựng chính sách xử lý tội phạm trong lĩnh vực kinh tế, tham nhũng, chức vụ, bảo đảm yêu cầu vừa nghiêm trị, vừa khoan hồng.
Theo đó, cơ quan chức năng xử lý nghiêm người chủ mưu cầm đầu, có động cơ vụ lợi song cũng cần phân hóa, tạo điều kiện cho chủ thể sai phạm khắc phục hậu quả, giảm nhẹ cho người vi phạm do chấp hành mệnh lệnh, không vụ lợi.
Việc này sẽ giúp tăng thu hồi tài sản Nhà nước bị tham nhũng, thất thoát; bảo đảm phòng chống tội phạm vừa có trọng tâm, trọng điểm, có răn đe, giáo dục, vừa nhân văn, thuyết phục.
Viện trưởng VKSND Lê Minh Trí
Người đứng đầu các cấp kiểm sát phải chịu trách nhiệm toàn diện về các mặt công tác
Về công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giải quyết các vụ án hình sự, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) tối cao cho biết: Nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp về hình sự là nhiệm vụ trọng tâm của Ngành. Theo đó, Viện trưởng VKSND tối cao chỉ đạo toàn Ngành thực hiện những giải pháp cụ thể, như: tăng cường trách nhiệm công tố, gắn công tố với hoạt động điều tra; yêu cầu kiểm sát 100% trường hợp thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm; tăng cường trực tiếp lấy lời khai, hỏi cung bị can trước khi phê chuẩn, bảo đảm chống oan sai; bảo đảm việc thu thập chứng cứ và các hoạt động điều tra khách quan, toàn diện, đầy đủ đúng pháp luật; kiểm sát chặt chẽ án tạm đình chỉ điều tra; …
Bên cạnh đó, để nâng cao trách nhiệm của Thủ trưởng đơn vị, của Kiểm sát viên, Viện trưởng VKSND tối cao yêu cầu Viện trưởng VKSND các cấp chịu trách nhiệm nếu để xảy ra trường hợp Tòa án tuyên bị cáo không phạm tội hoặc hủy án để điều tra lại sau đó phải đình chỉ bị can do không phạm tội; kiểm điểm xem xét trách nhiệm của cá nhân, tập thể, lãnh đạo đơn vị và xem xét cả trách nhiệm của Viện kiểm sát cấp trên nếu có hướng dẫn chỉ đạo đối với vụ việc; kiểm điểm trách nhiệm của Kiểm sát viên, lãnh đạo đối với các vụ án phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung do vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, bỏ lọt tội phạm và người phạm tội để từ đó hạn chế thấp nhất việc trả hồ sơ để điều tra bổ sung.
Đối với các vụ án về tham nhũng, kinh tế, chức vụ, trong quá trình thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra, kiểm sát xét xử, Viện trưởng VKSND tối cao yêu cầu VKSND các cấp phải xác định đúng bản chất, động cơ của tội phạm tham nhũng, tội phạm kinh tế, chức vụ; áp dụng đúng các quy định pháp luật trong xác định tội danh và đánh giá chứng cứ, hành vi phạm tội; yêu cầu khởi tố và thay đổi tội danh khi có căn cứ; bảo đảm mọi hành vi tham nhũng phải được xử lý nghiêm minh, không bỏ lọt tội phạm; đồng thời, thông qua giải quyết các vụ án thực hiện tốt công tác kiến nghị các cơ quan hữu quan về phòng ngừa vi phạm, tội phạm; thực hiện các biện pháp xử lý kịp thời, ngăn chặn việc chuyển nhượng, tẩu tán tài sản; áp dụng chặt chẽ các biện pháp thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án tham nhũng, kinh tế ngay từ giai đoạn tiếp nhận giải quyết nguồn tin về tội phạm cho đến giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án để bảo đảm cho việc thu hồi tài sản đạt kết quả cao nhất.
Để tăng cường chất lượng tranh tụng cho Kiểm sát viên, Viện trưởng VKSND tối cao yêu cầu Viện trưởng Viện kiểm sát các cấp chịu trách nhiệm về chất lượng, nội dung xét hỏi, tranh tụng của Kiểm sát viên; nhất là đối với những vụ án thuộc Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực chỉ đạo, vụ án phức tạp, dư luận xã hội quan tâm…
Về công tác cán bộ, Viện trưởng VKSND tối cao luôn coi trọng công tác cán bộ; trong đó việc lựa chọn đúng và phát huy vai trò trách nhiệm người đứng đầu các cấp Kiểm sát sẽ quyết định chất lượng công tác của toàn Ngành.
Trong Chỉ thị công tác hằng năm và chỉ đạo của Viện trưởng, nhiều năm qua luôn chỉ đạo phải tăng cường kỷ luật, kỷ cương, yêu cầu người đứng đầu các cấp kiểm sát phải chịu trách nhiệm toàn diện về các mặt công tác của đơn vị mình phụ trách, không chỉ công tác chuyên môn, thực thi pháp luật theo chức năng, nhiệm vụ của ngành mà đồng thời với vai trò là Bí thư Ban Cán sự Đảng (Viện trưởng tỉnh), Bí thư cấp uỷ (là thủ trưởng đơn vị) phải nắm vững và quán triệt triển khai đầy đủ các Nghị quyết, quy định của Đảng, nhất là trong lãnh đạo điều hành phải đảm bảo nguyên tắc tập trung dân chủ; coi trọng kiểm tra, giám sát. Nếu thông qua kiểm tra, thanh tra của cấp trên phát hiện vi phạm và xử lý thì sẽ xem xét xử lý nghiêm trách nhiệm người phụ trách, người đứng đầu đơn vị đó.
