Đó là dự án sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Điện lực, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Thi hành án dân sự. Đây là dự án luật đặc biệt, chưa có tiền lệ, có ý nghĩa, tác động lớn đến kinh tế, xã hội nước ta trong thời gian tới.
Dự án luật đặc biệt, chưa có tiền lệ
Theo Bộ trưởng Lê Thanh Long, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của 8 luật xuất phát từ yêu cầu thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về xây dựng, hoàn thiện pháp luật nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và đời sống xã hội, nhất là trong điều kiện vừa phòng, chống dịch, vừa phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; đáp ứng yêu cầu phát sinh từ thực tiễn liên quan tới hoạt động đầu tư, kinh doanh, quản trị doanh nghiệp; bảo vệ an ninh mạng; thi hành án dân sự; thực hiện chính sách xã hội hóa đầu tư vào hệ thống truyền tải điện quốc gia; khuyến khích đầu tư sản xuất và sử dụng phương tiện giao thông thân thiện với môi trường
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cũng cho rằng, việc xây dựng, ban hành Luật nhằm kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về thể chế, pháp luật, khơi thông và phát huy nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh phòng, chống dịch bệnh COVID-19; đơn giản hóa thủ tục đầu tư, kinh doanh, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp…
Thẩm tra Tờ trình về Dự án luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết đa số ý kiến các Ủy ban được phân công thẩm tra tán thành về sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Dự án Luật nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách và quy trình, thủ tục để thúc đẩy đầu tư, hỗ trợ sản xuất, kinh doanh, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thể chế hóa các văn kiện của Đảng và thực hiện các nghị quyết của Quốc hội. Đa số ý kiến nhất trí quan điểm xây dựng Dự án Luật được nêu tại Tờ trình số 573/TTr-CP của Chính phủ và cho rằng cần bám sát các quan điểm này để bảo đảm phạm vi sửa đổi, bổ sung phù hợp với mục đích ban hành Luật…
Phát biểu tại phiên họp thảo luận ngày 6/1, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định đây là một dự án Luật khó, phức tạp, chưa có tiền lệ mà Quốc hội lần đầu cho ý kiến, các nội dung chính sách có ý nghĩa, tác động lớn đến kinh tế, xã hội nước ta trong thời gian tới.
Phó Chủ tịch thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát tổng thể, chi tiết các nội dung sửa đổi để đảm bảo tính khả thi. Các nội dung sửa đổi cần bám sát tinh thần phân cấp, phân quyền gắn liền với thanh tra, kiểm tra, gắn trách nhiệm với người đứng đầu trong triển khai thực hiện; khơi thông các nguồn lực, đảm bảo hài hòa lợi ích của người dân, doanh nghiệp; tạo sự minh bạch, giảm thiểu các thủ tục hành chính; phòng chống tham nhũng, tiêu cực; tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp…
Cũn tại phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội tán thành về sự cần thiết ban hành dự án Luật nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách và quy trình, thủ tục để thúc đẩy đầu tư, hỗ trợ sản xuất, kinh doanh, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thể chế hóa các văn kiện của Đảng và thực hiện các nghị quyết của Quốc hội.
Phòng ngừa trục lợi chính sách
Một trong những nội dung được nhiều đại biểu quan tâm, cho ý kiến là hình thức sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại (sửa đổi, bổ sung điểm c khoản 1 Điều 75 Luật Đầu tư số 65/2020/QH14 sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 23 Luật Nhà ở).
Hình thức sử dụng đất để đầu tư xây dựng dự án nhà ở thương mại là nhà đầu tư có quyền sử dụng đất thuộc một trong các trường hợp sau đây phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của pháp luật về đất đai (trừ trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, thu hồi đất để phát triển kinh tế-xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng và các trường hợp thu hồi khác theo quy định của pháp luật) là: có quyền sử dụng đất ở hợp pháp; có quyền sử dụng đất ở hợp pháp và các loại đất khác không phải là đất ở; có quyền sử dụng các loại đất khác không phải là đất ở.
Đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông) cho rằng quy định như dự thảo Luật chắc chắn sẽ tạo thuận lợi cho nhà đầu tư trong triển khai các dự án nhà ở thương mại. Tuy nhiên, đối chiếu với nguyên tắc đặt ra là phòng ngừa trục lợi chính sách, lợi ích nhóm… thì cần xem xét thêm.
Ông Giang phân tích việc quy định thêm quyền sử dụng đất khác không phải đất ở sẽ mở rộng diện giao đất cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư không thông qua đấu thầu, đấu giá quyền sử dụng đất.
Các nhà đầu tư đang có quyền sử dụng đất hợp pháp không phải đất ở, kể cả là đất nông nghiệp nhưng nếu phù hợp với quy hoạch, kế hoạch cũng sẽ được đầu tư làm nhà ở thương mại.
Dẫn chứng một số dự án tại Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Định là đất nông trại, đất khu công nghiệp nhưng nếu áp dụng theo dự thảo Luật hoàn toàn có quyền chuyển đổi sang đất ở mà không phải qua đấu thầu, đấu giá, đại biểu Nguyễn Trường Giang đề nghị Chính phủ đánh giá thận trọng, kỹ lưỡng, toàn diện hơn các tác động của chính sách; lợi ích giữa nhà đầu tư, cộng đồng và người dân; dự báo tình hình chuyển mục đích sử dụng đất… nhằm bảo đảm quản lý chặt chẽ đất đai, phòng ngừa việc trục lợi chính sách; bảo đảm sự thống nhất của hệ thống pháp luật.
Cho ý kiến về nội dung này, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (Hưng Yên) chỉ rõ cần thống nhất quan điểm là việc phát triển các dự án nhà ở phải phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch để hạn chế tình trạng phát triển hệ thống nhà ở tràn lan, xây dựng không có tính quy hoạch ổn định.
Do vậy, cần quản lý chặt hơn để phát huy nguồn lực đất đai hiệu quả cho tất cả các ngành, lĩnh vực và phù hợp với hạ tầng kỹ thuật, xã hội trong các khu vực triển khai dự án. Theo tinh thần đó, đại biểu cho rằng việc nghiên cứu sửa đổi khoản 1, Điều 75 Luật Đầu tư là chưa hợp lý.
Theo quy định của dự thảo Luật, nhà đầu tư chỉ cần có quyền sử dụng đất ở hợp pháp và các loại đất khác không phải là đất ở hoặc có quyền sử dụng các loại đất khác không phải là đất ở phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt là có thể được xem xét chấp thuận chủ trương đầu tư.
Quy định như vậy là chưa rõ ràng và chưa đảm bảo diện tích đất khác mà nhà đầu tư có quyền sử dụng nằm trong đối tượng được chuyển đổi mục đích sử dụng sang đất ở theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
"Hiện nay, nhiều doanh nghiệp thu gom đất nông nghiệp; nếu quy định như vậy mà không quản lý chặt chẽ, nhiều đất nông nghiệp sẽ bị chuyển sang đất ở thương mại, dẫn tới khó quản lý, kiểm soát; việc sử dụng đất ở, nhà ở khó đảm bảo tính ổn định," bà Mai nhấn mạnh.
Ngoài ra, theo đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai, dự thảo Luật quy định, sau khi đã được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư, nhà đầu tư có trách nhiệm thực hiện thủ tục chuyển mục đích sử dụng các loại đất khác thuộc dự án đầu tư (nếu có) sang đất ở.
Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật, việc chuyển đổi mục đích sử dụng phải phù hợp với kế hoạch sử dụng đất cấp huyện hàng năm. Do đó, nếu diện tích mà nhà đầu tư có quyền sử dụng không nằm trong kế hoạch sử dụng đất cấp huyện hàng năm thì không chuyển đổi được mục đích sử dụng, do đó, nhà đầu tư sau khi được chấp thuận chủ trương đầu tư cũng không chuyển đổi được mục đích sử dụng đất. Điều này dễ dẫn đến cơ chế xin - cho để điều chỉnh quy hoạch, phục vụ cho lợi ích của nhà đầu tư.
"Giám sát việc quản lý đất đai đô thị của nhiệm kỳ trước cho thấy, có những dự án điều chỉnh quy hoạch đến 13 lần để phục vụ mục đích của nhà đầu tư, thay đổi rất lớn quy hoạch ban đầu và gây hệ lụy lớn cho xã hội, tình hình phát triển không phù hợp với hạ tầng giao thông và xã hội," bà Mai dẫn chứng.
Do vậy, để tháo gỡ cho nhà đầu tư đồng thời đảm bảo tính ổn định, hiệu quả của quy hoạch, đại biểu đề nghị sửa đổi điểm c, khoản 1, Điều 75 Luật Đầu tư theo hướng trường hợp nhà đầu tư có quyền sử dụng các loại đất khác không phải đất ở thì diện tích đất này phải nằm trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của pháp luật đất đai để chuyển đổi sang mục đích đất ở.
"Sẽ không có chuyện Cty cổ phần được hưởng chính sách của DN quốc phòng an ninh"
Sáng 6/1, Quốc hội làm việc tại tổ, cho ý kiến đối với dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 8 luật, gồm Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Điện lực, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Thi hành án dân sự.
Đồng tình với việc sửa Luật Doanh nghiệp để xác định rõ khái niệm, điều kiện thế nào là doanh nghiệp quốc phòng an ninh, Ủy viên thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh Vũ Xuân Hùng, đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa, cho biết, sau 30 năm thực hiện việc xây dựng doanh nghiệp quân đội, đến nay các doanh nghiệp quân đội đa phần hoạt động rất hiệu quả, đó là các doanh nghiệp kinh tế kết hợp quốc phòng, bên cạnh đó cũng có những doanh nghiệp hoạt động theo nhiệm vụ chính trị, chứ không vì mục đích lợi nhuận nhưng vẫn phải bù đắp chi phí cho những doanh nghiệp này.
Làm rõ thêm việc sửa quy định để xác định doanh nghiệp quốc phòng an ninh trong Luật Doanh nghiệp, Thượng tướng Nguyễn Tân Cương, Tổng Tham mưu trưởng QĐND Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương cho biết, trong quân đội hiện có 2 loại doanh nghiệp: doanh nghiệp trực tiếp phục vụ cho quốc phòng an ninh và doanh nghiệp kết hợp kinh tế với quốc phòng an ninh. Trong doanh nghiệp trực tiếp phục vụ quốc phòng an ninh - doanh nghiệp 100% vốn nhà nước lại có các công ty hoạt động theo mô hình công ty mẹ con, trong đó có công ty con là cổ phần, có công ty con là 100% vốn của công ty mẹ.
Bất cập dẫn tới phải sửa luật ở chỗ, Công ty mẹ được công nhận là doanh nghiệp quốc phòng an ninh, nhưng công ty con 100% vốn của công ty mẹ lại không được công nhận là doanh nghiệp quốc phòng an ninh, trong khi công ty con này cũng được thành lập để thực hiện các nhiệm vụ quốc phòng an ninh, điều đó gây khó khăn cho doanh nghiệp.
“Việc sửa đổi này để đảm bảo cho việc tới đây khi quân đội thực hiện cơ cấu lại các doanh nghiệp, có những doanh nghiệp đang được công nhận là doanh nghiệp quốc phòng an ninh, có thể trở thành công ty con 100% vốn công ty mẹ sau khi cơ cấu, theo luật mới sẽ vẫn được hưởng chế độ chính sách của doanh nghiệp quốc phòng an ninh”.
Nhấn mạnh như vậy, Thượng tướng Nguyễn Tân Cương cũng nêu rõ, về quan điểm của Ủy ban Kinh tế sợ rằng có sự lẫn lộn giữa công ty cổ phần và công ty quốc phòng an ninh để được hưởng chế độ của doanh nghiệp quốc phòng an ninh, ông Cương khẳng định, tất cả phải làm theo luật, ai làm sai phải chịu trách nhiệm.
“Tôi là tổ trưởng, trực tiếp chỉ đạo nội dung này, nên sẽ không có chuyện công ty cổ phần cũng được hưởng chế độ chính sách như của công ty quốc phòng an ninh”, ông Cương khẳng định.
Theo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế hiện nay, khái niệm, điều kiện xác định “doanh nghiệp quốc phòng, an ninh” chưa được quy định tại các văn bản luật mà được hướng dẫn tại văn bản dưới luật. Khái niệm “doanh nghiệp nhà nước” theo quy định của Luật Doanh nghiệp năm 2020 đã thay đổi so với quy định của Luật Doanh nghiệp năm 2014, dẫn đến mở rộng phạm vi “doanh nghiệp quốc phòng, an ninh” bao gồm cả doanh nghiệp quốc phòng, an ninh có vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết do các cổ đông khác ngoài Nhà nước nắm giữ.
Trong khi đó, việc xác định doanh nghiệp quốc phòng, an ninh là doanh nghiệp nhà nước do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ là quy định nhất quán kể từ năm 2014 đến nay. Nghị quyết số 132/2020/QH14 của Quốc hội về thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc, tồn đọng trong quản lý, sử dụng đất quốc phòng, an ninh kết hợp với hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế cũng xác định rõ đối tượng áp dụng chỉ là doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ thuộc Quân đội nhân dân, Công an nhân dân trực tiếp làm nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, an ninh. Ngoài ra, qua rà soát, các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành chưa có quy định về khái niệm, điều kiện xác định doanh nghiệp kết hợp kinh tế với quốc phòng, an ninh.
Vì vậy, để bảo đảm chặt chẽ về tính chất của doanh nghiệp quốc phòng, an ninh, Ủy ban Kinh tế đề nghị quy định rõ “doanh nghiệp quốc phòng, an ninh là doanh nghiệp nhà nước trực tiếp phục vụ quốc phòng, an ninh hoặc kết hợp kinh tế với quốc phòng, an ninh do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ”.
Về mở rộng đối tượng xác định là doanh nghiệp quốc phòng, an ninh bao gồm công ty trách nhiệm hữu hạn có 100% vốn điều lệ được nắm giữ bởi doanh nghiệp quốc phòng, an ninh do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, Ủy ban Kinh tế cho rằng, cần cân nhắc hết sức thận trọng để bảo đảm tính chất của doanh nghiệp quốc phòng, an ninh. Tờ trình của Chính phủ chưa nêu cụ thể văn bản quy định cơ chế, chính sách mà doanh nghiệp không thực hiện được. Bên cạnh đó, cần cân nhắc việc sửa đổi quy định của Luật khi còn đang tiến hành rà soát, sắp xếp lại./.
Kết mở
Ngoài các nội dung trên, các Đại biểu QH còn tập trung thảo luận cho ý kiến vào sửa đổi, bổ sung khoản 2, Điều 4 Luật Điện lực theo hướng quy định nhà nước độc quyền trong "vận hành lưới điện truyền tải, trừ lưới điện do các thành phần kinh tế ngoài nhà nước đầu tư xây dựng"; "Nhà nước thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng lưới điện truyền tải trừ các dự án lưới điện do nhà nước đầu tư được xác định trong quy hoạch phát triển điện lực quốc gia theo từng thời kỳ.". Và cho ý kiến sửa đổi Luật Thi hành án dân sự, trong đó có qui định theo hướng được ủy thác thi hành án để có thể tiến hành đồng thời, xử lý tài sản ở nhiều địa phương cùng lúc nhằm đẩy nhanh tiến độ thi hành án, nâng cao hiệu lực thi hành án, nhất là trong việc thu hồi tài sản tham nhũng trong các vụ án kinh tế, tham nhũng.
Tham gia giải trình tại phiên họp tổ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long khẳng định đây là một luật khó, chưa từng có tiền lệ, các nội dung sửa đổi chuyên sâu và ở các lĩnh vực khác nhau, liên quan đến nhiều bộ…
Theo Bộ trưởng Lê Thành Long, nếu so với mặt bằng để đầu tư vào các Luật, đây là luật mà các cơ quan chuẩn bị đầu tư nhiều nhất. Qua nhiều vòng thảo luận, các vấn đề cơ bản đã được thống nhất.
Ngoài ra, theo Bộ trưởng Tư pháp, dự thảo Luật này liên quan đến rất nhiều luật khác nhau. Cơ quan soạn thảo đã cố gắng thực hiện đúng nguyên tắc chỉ sửa các điều khoản cơ bản mang tính chất độc lập, ít ảnh hưởng đến các luật khác.
