Mở rộng phạm vi áp dụng giao dịch điện tử “phủ kín” tới tất cả hoạt động của đời sống xã hội
Dự thảo Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) lần này gồm 8 Chương, 56 Điều, tăng hơn 2 Điều so với Luật hiện hành.
Sau 17 năm thực hiện, Luật Giao dịch điện tử năm 2005 đã bộc lộ nhiều bất cập, cần được sửa đổi, bổ sung để khắc phục; và tiếp tục thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước tại Nghị quyết 52 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư chỉ rõ: “Hoàn thiện pháp luật để tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi số quốc gia và phát triển các sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh tế mới dựa trên nền tảng công nghệ số, Internet và không gian mạng...”.
Dự Luật sửa đổi 2022 được cơ cấu gồm 8 Chương và 56 Điều, tăng hơn 2 Điều so với Luật hiện hành. Trong đó nội dung xuyên suốt được cho là đột phá, đó là: Bãi bỏ điều khoản loại trừ. Nếu như Luật năm 2005 loại trừ không áp dụng giao dịch điện tử đối với một số hoạt động cụ thể trong các lĩnh vực tư pháp, đất đai, xây dựng, tài chính, thì dự Luật lần này mở rộng phạm vi áp dụng giao dịch điện tử “phủ kín” tới tất cả hoạt động của đời sống xã hội (từ việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và các bất động sản khác, văn bản về thừa kế, giấy đăng ký kết hôn, quyết định ly hôn, giấy khai sinh, giấy khai tử, đến hối phiếu và các giấy tờ có giá khác). Việc mở rộng phạm vi áp dụng giao dịch điện tử dựa trên cơ sở hiện nay công nghệ số đã sẵn sàng, phổ biến, an toàn, tin cậy, đáp ứng được yêu cầu đặt ra và bổ sung quy định pháp lý về dịch vụ tin cậy trong luật.
Cùng với quy định loại trừ, dự Luật cũng quy định rõ: “Luật này không quy định về nội dung của các giao dịch. Luật khác quy định giao dịch không thực hiện bằng phương tiện điện tử thì tuân thủ theo quy định của luật đó”. Được hiểu là việc mở rộng cho phép các lĩnh vực đủ điều kiện đều có thể áp dụng giao dịch điện tử, nhưng không hàm ý bắt buộc. Các lĩnh vực chưa phù hợp áp dụng giao dịch bằng phương tiện điện tử theo quy định của luật chuyên ngành liên quan thì áp dụng theo quy định tại luật đó. Về chính sách về giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu, dự luật sửa đối, quy định chi tiết cách thức xác định giá trị pháp lý của thông điệp dữ liệu. Bổ sung quy định điều kiện đảm bảo giá trị pháp lý khi chuyển đổi từ bản giấy sang thông điệp dữ liệu và ngược lại; bổ sung quy định về chứng thư điện tử. Liên quan đến chính sách về giá trị pháp lý của chữ ký điện tử, dự Luật cơ bản không thay đổi về nguyên tắc so với Luật năm 2005, chỉ khái quát hóa, sửa đổi, bổ sung quy định cụ thể về chữ ký điện tử và chữ ký số; đồng thời quy định chi tiết việc sử dụng, công nhận chữ ký điện tử nước ngoài. Còn chính sách về dịch vụ tin cậy trong giao dịch điện tử, dự luật bổ sung 2 dịch vụ: Dịch vụ cấp dấu thời gian và dịch vụ chứng thực thông điệp dữ liệu…
Ngoài ra, dự Luật cũng sửa đổi, bổ sung nội dung liên quan đến chính sách quy định về giá trị pháp lý của hợp đồng điện tử. Cụ thể là dự Luật bổ sung thêm quy định về hợp đồng được ký kết thông qua hệ thống thông tin tự động. Dự Luật cũng bổ sung các quy định về quản lý dữ liệu, cơ sở dữ liệu, dữ liệu mở, các quy định đối với cơ quan nhà nước nhằm thúc đẩy hoạt động giao dịch điện tử, hướng đến việc chuyển toàn bộ hoạt động lên môi trường số; đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển Chính phủ số, kinh tế số và xã hội số… Mặc dù vậy, theo Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng: “Niềm tin chính là vấn đề quan trọng nhất trong giao dịch điện tử. Việc thiếu các hoạt động bảo đảm của bên thứ ba cho hoạt động giao dịch điện tử là rào cản lớn nhất cho việc chuyển đổi từ môi trường thực sang môi trường số”.
Các ý kiến góp ý thời gian qua chủ yếu tập trung vào việc cần cân nhắc tính khả thi việc mở rộng phạm vi giao dịch điện tử; đối tượng áp dụng đã phù hợp chưa; về tính tương thích với các điều ước quốc tế, xem xét quy định đã phù hợp với CPTPP, EVFTA và các Hiệp định Thương mại tự do; về chứng thực dữ liệu, giao kết hợp đồng điện tử, hiện chưa có định nghĩa nào nói về chứng thực dữ liệu; hoặc giao kết hợp đồng điện tử được quy định như dự thảo Luật mới chỉ quy định các vấn đề liên quan đến yếu tố kỹ thuật chứ chưa đưa ra quy định mang tính thủ tục pháp lý liên quan đến giao kết hợp đồng điện tử…
Mở rộng phạm vi của đối tượng báo cáo và khẳng định nỗ lực của Việt Nam trong việc tuân thủ các chuẩn mực quốc tế về phòng chống rửa tiền
Ảnh minh họa
Dự thảo Luật Phòng, chống rửa tiền (PCRT) sửa đổi gồm 4 Chương, 54 Điều, trong đó bổ sung mới 9 Điều; sửa đổi 43 Điều và hủy bỏ 7 Điều; giữ nguyên 2 Điều theo quy định của Luật PCRT năm 2012. Theo đó, ngoài các đối tượng báo cáo là tổ chức tài chính và tổ chức, cá nhân kinh doanh ngành nghề phi tài chính có liên quan, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung tên gọi của một số hoạt động của đối tượng báo cáo, như các hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kinh doanh trò chơi có thưởng … phù hợp với nội hàm khái niệm của FATF và phù hợp với quy định pháp luật hiện hành; và bổ sung đối tượng báo cáo là các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán.
Trước đó trong quá trình xây dựng Luật, cơ quan chủ trì soạn có đề xuất bổ sung đối tượng báo cáo mới nhưng chưa có khung pháp lý điều chỉnh là: tổ chức cung cấp dịch vụ tài sản ảo, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian kết nối người đi vay và cho vay dựa trên nền tảng công nghệ. Tuy nhiên, sau khi tổng hợp ý kiến của các cơ quan, tổ chức, đánh giá tính khả thi, đồng thời để đảm bảo quy định tại Luật có tính, bao quát được các hoạt động phát sinh trong tương lai, dự thảo Luật được điều chỉnh lại theo hướng giao Chính phủ quy định các hoạt động mới phát sinh có tiềm ẩn rủi ro về rửa tiền. Đồng thời, bổ sung quy định việc đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền được thực hiện đối với cả các hoạt động mới phát sinh có rủi ro về rửa tiền. Quy định này cũng đáp ứng một phần khuyến nghị số 15 của FATF và đánh giá của APG tại báo cáo đánh giá đa phương.
Đối với hoạt động cung cấp dịch vụ tài sản ảo, hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian kết nối người đi vay và người cho vay dựa trên nền tảng công nghệ. Đây là hai hoạt động mới và khung pháp lý điều chỉnh cho các hoạt động này hiện mới đang trong giai đoạn nghiên cứu hoàn thiện. Tuy nhiên, đây là những hoạt động có tiềm ẩn rủi ro về rửa tiền do các hoạt động này hầu hết được thực hiện trực tuyến nên các bên tham gia giao dịch có tính ẩn danh cao. Dự thảo Luật bổ sung đối tượng báo cáo là tổ chức tài chính được cấp phép thực hiện hoạt động cung cấp dịch vụ tài sản ảo (VASP), cung ứng dịch vụ trung gian kết nối người đi vay và người cho vay dựa trên nền tảng công nghệ, tạo cơ sở để quản lý về PCRT đối với các tổ chức này ngay khi có khung pháp lý điều chỉnh.
Bổ sung quy định về thông tin nhận biết khách hàng để phù hợp với pháp luật hiện hành; sửa đổi, bổ sung quy định về thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi, theo đó đối tượng báo cáo phải xác định chủ sở hữu hưởng lợi và áp dụng các biện pháp để nhận biết, cập nhật thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi. Liên quan đến các sản phẩm, dịch vụ sử dụng công nghệ mới, dự thảo Luật bổ sung quy định đối tượng báo cáo phải thực hiện đánh giá rủi ro về rửa tiền đối với tất cả các sản phẩm dịch vụ sử dụng công nghệ mới hiện có và trước khi đưa vào sử dụng hoặc kinh doanh.
Bình luận về các nội dung sửa đổi trên, nhiều chuyên gia cho rằng, việc mở rộng phạm vi của đối tượng báo cáo nói riêng và việc sửa đổi, bổ sung Luật PCRT khẳng định nỗ lực của Việt Nam trong việc tuân thủ các chuẩn mực quốc tế về PCRT. Mặc dù vậy, dự án Luật sửa đổi vẫn còn ý kiến khác biệt về sửa đổi, bổ sung quy định về thời gian báo cáo giao dịch đáng ngờ; phạm vi báo cáo các loại giao dịch; tiêu chí xác định; căn cứ nghi ngờ tài sản trong giao dịch có nguồn gốc từ tội phạm trong dự thảo cũng chưa rõ ràng; hay thế nào được coi là “tài sản có nguồn gốc từ tội phạm” ?
Tại Phiên họp chuyên đề Pháp luật hồi tháng 08/2022, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã xem xét, cho ý kiến định hướng về việc hoàn thiện những ý kiến còn trái chiều nói trên đối với dự án Luật Phòng, chống rửa tiền (sửa đổi). Được biết tại kỳ họp lần này, dự thảo Luật Phòng chống rửa tiền sửa đổi năm 2022 sẽ chính thức thông qua cùng với 6 đạo luật khác.
Thiết lập hành lang pháp lý thúc đẩy kinh tế hợp tác phát triển phù hợp trong giai đoạn mới
Việc mở rộng đối tượng điều chỉnh làm chấm dứt tình trạng bất bình đẳng giữa các chủ thể hợp tác xã…
Cơ cấu Luật HTX sửa đổi gồm 12 Chương, 117 Điều (Luật HTX năm 2012 gồm 9 Chương, 64 Điều). Mục đích sửa đổi nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý thống nhất, đầy đủ, góp phần thúc đẩy việc phát triển kinh tế tập thể năng động, hiệu quả, bền vững, theo đúng tinh thần của Nghị quyết 20-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới.
Điểm mới của dự thảo Luật sửa đổi lần này là cho phép thành lập thêm Liên đoàn HTX với số lượng thành viên tham gia ít nhất 5 HTX, có chức năng hỗ trợ kinh tế và bảo vệ quyền lợi cho thành viên của Liên đoàn. Đa dạng đối tượng thành viên tham gia HTX gồm có thành viên chính thức, thành viên liên kết; mức vốn góp tối đa được tăng thêm 10%, từ 20% lên 30%/thành viên; các HTX được lựa chọn cơ cấu tổ chức tham gia khi thành lập HTX, mức góp vốn khi tham gia thành viên Liên hiệp HTX tăng từ 30% lên 40%. Bên cạnh đó, dự Luật bổ sung nhiều nội dung mới để tạo điều kiện phát triển kinh tế hợp tác phát triển, trong đó có bổ sung chế độ kiểm toán là công cụ làm minh bạch hóa tài chính, kiểm soát việc chấp hành quy định pháp luật, mà còn là công cụ hỗ trợ HTX, tư vấn cho HTX làm cho đúng quy định của pháp luật…
Đáng chú ý, dự Luật dành hẳn một chương riêng để điều chỉnh chính sách hỗ trợ HTX về kiểm toán, nguồn nhân lực, xây dựng thương hiệu với chế độ hỗ trợ không thấp hơn so với doanh nghiệp và có ưu tiên người dân tộc thiểu số, người khuyết tật, phụ nữ… Góp ý về dự thảo Luật, nhiều chuyên gia luật cho rằng có nhiều điểm mới, thành công và có “tính cách mạng”. Việc mở rộng đối tượng điều chỉnh làm chấm dứt tình trạng bất bình đẳng giữa các chủ thể hợp tác xã (5 chủ thể là: Tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX, liên đoàn HTX, trong đó HTX là nòng cốt).
Trước đó Chính phủ có tờ trình đề nghị đổi tên thành Các tổ chức kinh tế hợp tác, tuy nhiên Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị cân nhắc giữ tên như đã đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022 là Luật Hợp tác xã sửa đổi. Theo đó xác định vai trò nòng cốt của các Hợp tác xã với các loại hình HTX, một mặt vẫn bảo đảm bao quát được phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng đối với các loại hình HTX, mặt khác tránh việc thay đổi tên gọi dẫn đến các chi phí xã hội và hệ lụy phát sinh liên quan đến công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, rà soát về dẫn chiếu trong các văn bản pháp luật hiện hành.
Đây là dự Luật sửa đổi được Quốc hội sẽ cho ý kiến để tiếp tục chỉnh sửa và thông qua tại các kỳ họp tiếp theo.
