Ảnh: Internet
Ngày 10/3/2023, 36 nhà đầu tư có các dự án điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp với tổng công suất khoảng 2.000 MW đã có văn bản kiến nghị gửi Thủ tướng Chính phủ và các Bộ, ngành liên quan.
Theo đó, ngày 7/1/2023, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định 21/QĐ-BCT quy định về khung giá phát điện cho Dự án Chuyển Tiếp với mức giá trần cho các dự án điện mặt trời mặt đất là 1.184,90 đồng/kWh; 1.587.12đồng/kWh với các dự án điện gió trong đất liền; và 1.815,95đồng/kWh với các dự án điện gió trên biển.
Đánh giá về quy trình và nội dung của Quyết định 21, các nhà đầu tư cho rằng có nhiều điểm chưa phù hợp trong xây dựng và ban hành cơ chế giá phát điện cho dự án chuyển tiếp.
Cụ thể, về mặt thủ tục, quá trình ban hành quyết định có nhiều điểm chưa phù hợp trong việc tính toán, trình và lấy ý kiến các bên liên quan.
Thứ nhất, quá trình ban hành Quyết định 21 quá vội vàng, chưa bảo đảm việc thẩm định và lấy ý kiến một cách kỹ lưỡng.
Thứ hai, cơ chế giá phát điện cho dự án điện mặt trời áp dụng từ 1/1/2021 và dự án điện gió áp dụng từ 1/11/2021 chưa được Bộ Công Thương đề xuất, trình Thủ tướng Chính Phủ xem xét và quyết định theo quy định tại Quyết Định 13 và Quyết Định 39.
Về nội dung của Quyết định 21, các nhà đầu tư cho rằng, có nhiều điểm chưa tuân thủ Thông tư 15 nói riêng và các quy định pháp luật hiện hành có liên quan nói chung.
Như phương pháp tính toán của EVN có nhiều điểm chưa phù hợp trong việc (i) sử dụng tổng mức đầu tư của dự án không bao gồm 10% chi phí dự phòng để tính khung giá điện; (ii) biện giải các giá trị trung bình năm bình quân của các nhà máy điện mặt trời dựa trên khu vực có cường độ bức xạ cao nhất; (iii) viện dẫn sản lượng giao nhận bình quân của các nhà máy điện gió mà không tính tới tình hình cắt giảm; (iv) lựa chọn nhà máy điện mặt trời Phước Thái 2 có công suất cao hơn định nghĩa nhà máy chuẩn tại Thông tư 15 làm cơ sở đề xuất giá; và (v) loại bỏ các dự án có kết quả tính toán giá phát điện cao hơn giá FIT trước đây khỏi dữ liệu tính toán.
Hậu quả là kết quả tính toán giá phát điện đề xuất của EVN không bảo đảm được (i) nguyên tắc tỷ suất lợi nhuận sau thuế (IRR) đạt 12% cho nhà đầu tư tại Thông Tư 15; và (ii) mối tương quan giữa giá phát điện của các dự án điện gió và thực tế giá bán lẻ điện bình quân của EVN gần đây đã tăng lên.
Về Thông tư 01/2023/TT-BCT bãi bỏ một số quy định tại Thông tư số 02/2019/TT-BCT quy định thực hiện phát triển dự án điện gió và Hợp đồng mua bán điện mẫu cho các dự án điện gió và Thông tư số 18/2020/TT-BCT quy định về phát triển dự án và hợp đồng mua bán điện mẫu áp dụng cho các dự án điện mặt trời, có các quy định: (i) Bãi bỏ thời hạn áp dụng giá mua điện trong thời hạn 20 năm; (ii) Bãi bỏ điều khoản chuyển đổi tiền mua điện sang USD; (iii) Bãi bỏ điều khoản về trách nhiệm mua toàn bộ sản lượng từ dự án điện gió nối lưới tại điểm giao nhận. Nhà đầu tư cho rằng, việc xóa bỏ các chính sách khuyến khích sẽ làm thay đổi mô hình tài chính, làm mất khả năng tiếp cận vốn vay và quản lý rủi ro của dự án; khiến nhà đầu tư đứng trước nguy cơ thất bại về tài chính, phá sản và làm các nhà đầu tư tiềm năng không dám mạo hiểm đầu tư phát triển năng lượng tái tạo, qua đó dẫn đến các hệ lụy liên quan tới ngân hàng, nền kinh tế, xếp hạng tín dụng và uy tín quốc gia.
Kiến nghị ban hành khung giá điện năng lượng chuyển tiếp mới
Để giải quyết các vấn đề trên, nhà đầu tư đề xuất:
Thứ nhất, do mức khung giá phát điện cho dự án chuyển tại Quyết định 21 được ban hành chưa phù hợp với Thông tư 15 và các văn bản có liên quan, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công Thương nghiên cứu và ban hành mức khung giá phát điện mới với các điểm chính: Tuân thủ đầy đủ các thủ tục về đề xuất và ban hành khung giá phát điện cho Dự án Chuyển tiếp; Thực hiện thuê đơn vị tư vấn độc lập tính khung giá phát điện và tuân thủ các yêu cầu về tham vấn với Hội đồng Tư vấn và Bộ Tài Chính nhằm bảo đảm tính khách quan, minh bạch; và khắc phục những điểm chưa phù hợp trong tính toán.
Theo tính toán của nhà đầu tư, mức giá sàn của các dự án điện mặt trời mặt đất là 1.640 đồng/kWh (7,05 Uscent/kWh); 1.895 đồng/kWh (8,02 Uscent/KWh) với các dự án điện gió trong đất liền; và 2.365 đồng/kWh (10,01Uscent/KWh) với các dự án điện gió trên biển.
Thứ hai, nhà đầu tư kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công Thương ban hành các thông tư mới về các hợp đồng mua bán điện mẫu áp dụng cho các dự án điện gió chuyển tiếp và các dự án điện mặt trời chuyển tiếp. Theo đó, các hợp đồng mẫu này cần giữ lại các chính sách khuyến khích cho năng lượng tái tạo, gồm: Thời hạn áp dụng giá mua điện cho dự án chuyển tiếp là 20 năm; Cho phép chuyển đổi giá sang tiền USD và được điều chỉnh theo biến động tỷ giá đồng/USD hoặc có quy định về tỷ lệ lạm phát/trượt giá trong giá phát điện; và quy định trách nhiệm mua toàn bộ sản lượng điện từ dự án năng lượng tái tạo với giá mua điện tại điểm giao nhận.
Thứ ba, nhà đầu tư đề xuất cho phép huy động công suất các nhà máy đã hoàn tất xây dựng. Do các nhà đầu tư đã phải chờ đợi hơn 26 tháng đối với các dự án điện mặt trời và 16 tháng đối với dự án điện gió, công tác xây dựng cơ chế giá mới và đưa nhà máy vào vận hành ghi nhận sản lượng điện nên được thực hiện song song.
Cuối cùng, nhà đầu tư đề xuất Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo thúc đẩy việc hoàn thiện và ban hành cơ chế DPPA (mua bán điện trực tiếp) trong thời gian tới. Đây sẽ là phương án bổ sung cần thiết để các nhà đầu tư điện mặt trời và điện gió có thể đi vào hoạt động và thu hồi vốn từ một kênh nhiều tiềm năng khác.
