TS. Hà Công Anh Bảo, Trưởng khoa Luật ĐH Ngoại thương – Cụm trưởng Cụm Thi đua số 6 Hội Luật gia phát biểu tại phiên 2 – phát triển nguồn nhân lực (Hội thảo khoa học góp ý Luật KHCN và đổi mới sáng tạo tháng 3/2025)
1. Lời mở đầu
Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về “Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới” (sau đây gọi chung là Nghị quyết 66) là một Nghị quyết quan trọng, được ví như “đột phá của đột phá” trong công tác xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam. Nghị quyết số 66 đã xác định đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật vừa là yêu cầu cấp thiết, vừa là nhiệm vụ chính trị then chốt trong giai đoạn phát triển mới của đất nước. Nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2030 phải có hệ thống pháp luật dân chủ, công bằng, công khai, minh bạch, khả thi; đến năm 2045 phải hiện đại, tiệm cận chuẩn mực quốc tế, bảo đảm mọi quyền con người, quyền công dân được tôn trọng và bảo vệ. Để hiện thực hóa, Nghị quyết nêu nhiều giải pháp: đổi mới tư duy lập pháp, tạo đột phá trong tổ chức thi hành pháp luật, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng cường hợp tác quốc tế, đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ hiện đại
Trong tiến trình đó, Hội Luật gia Việt Nam và các tổ chức thành viên có vai trò đặc biệt trong việc đưa Nghị quyết vào cuộc sống. Trong đó, Cụm thi đua số 6 tập hợp các chi hội luật gia ở các cơ quan trung ương, viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp, là lực lượng nòng cốt trong hoạt động nghiên cứu, xây dựng và phản biện chính sách pháp luật. Đây là nơi hội tụ đội ngũ hội viên là cán bộ, viên chức Nhà nước, chuyên gia pháp lý đầu ngành, tạo ra sức mạnh tổng hợp trong triển khai thực hiện Nghị quyết 66-NQ/TW.
Cụm thi đua số 6 hiện có hơn 40 Chi hội Luật gia trực thuộc, trong đó nổi bật là các chi hội: Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Bộ Công an, Bộ Nội vụ, Ban Nội chính Trung ương, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, Tòa án Nhân dân Tối cao, Thanh tra Chính phủ, Bộ Xây dựng, Cục bản quyền tác giả, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Tổng cục Hải quan, Ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Viện Nhà nước và Pháp luật, Học viện Tư pháp, Viện nghiên cứu, đào tạo Kinh tế - Tài chính, Công ty Luật số 5 Quốc gia, Tạp chí Pháp lý, Công ty Invenco – Invenmark, Công ty Luật hợp danh The Light, Trường Đại học Ngoại thương,…
Đặc thù của Cụm 6 là hội viên phần lớn là cán bộ lãnh đạo, nhà khoa học, giảng viên, chuyên gia đang trực tiếp tham gia quản lý nhà nước hoặc nghiên cứu, đào tạo pháp luật. Điều này giúp các chi hội có khả năng tham mưu, tham gia góp ý, phản biện chính sách, pháp luật ở tầm vĩ mô, đồng thời thực hiện phổ biến, tư vấn, trợ giúp pháp lý ở tầm vi mô đến từng cơ sở, người dân.
Trong thời gian gần đây, sau quá trình sáp nhập, tinh gọn tổ chức, một số chi hội đã được kiện toàn lại, bảo đảm tinh giản đầu mối nhưng vẫn giữ được chất lượng chuyên môn. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội để Cụm 6 tăng cường liên kết, phối hợp thực hiện Nghị quyết 66 một cách đồng bộ và hiệu quả.
2. Bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng trong công tác xây dựng pháp luật, phát huy cao độ tính Đảng trong xây dựng và thi hành pháp luật
Nghị quyết 66 khẳng định đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật phải đặt dưới sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng. Đây là nguyên tắc mang tính nền tảng, bảo đảm cho hoạt động lập pháp, hành pháp, tư pháp luôn đi đúng đường lối, mục tiêu, quan điểm phát triển của Đảng và Nhà nước. Theo đó, hệ thống pháp luật phải thể chế hóa kịp thời, đầy đủ đường lối, chủ trương của Đảng. Các luật gia không chỉ là chuyên gia kỹ thuật mà còn là chiến sĩ trên mặt trận chính trị, tư tưởng, gắn hoạt động chuyên môn với bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc. Sự lãnh đạo của Đảng là đảm bảo pháp luật không rơi vào tình trạng xa rời thực tiễn, xa rời lợi ích nhân dân, hoặc bị chi phối bởi lợi ích cục bộ.
Quán triệt đầy đủ các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, các Chi hội Luật gia Cụm 6 đã nghiêm chỉnh thực hiện các đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; gắn phong trào thi đua với nhiệm vụ chính trị của Đảng, thể hiện ở việc mỗi hoạt động xây dựng, giám sát, phản biện, tuyên truyền pháp luật đều phải hướng đến mục tiêu “xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân”, trong đó, phát huy vai trò đảng viên là hạt nhân nòng cốt, tiên phong trong nghiên cứu, phản biện, giám sát, tuyên truyền pháp luật, từ đó lan tỏa tinh thần trách nhiệm, bản lĩnh chính trị đến toàn thể hội viên.
Trong bối cảnh đất nước bước sang kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, cùng với việc thực hiện Kết luận số 121-KL/TW, ngày 24/01/2025 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII (về tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả); Kết luận số 126-KL/TW, ngày 14/02/2025, Kết luận số 127-KL/TW, ngày 28/02/2025 của Bộ Chính trị về tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị theo mô hình địa phương 2 cấp bảo đảm đúng mục tiêu tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Trước tình hình mới có nhiều thay đổi, nhưng với quyết tâm của cả hệ thống chính trị, sự chỉ đạo, điều hành kịp thời của Chính phủ và nỗ lực của các cấp, các ngành, các địa phương và nhân dân cả nước luôn luôn tin tưởng vào quyết sách quan trọng của Đảng và khẩn trương triển khai các nhiệm vụ trong tình hình mới, nhiều chi hội trong Cụm đã tổ chức học tập, phổ biến và lồng ghép nội dung Chỉ thị số 14-CT/TW ngày 01/07/2022 của Bộ Chính trị về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Hội Luật gia Việt Nam trong tình hình mới vào hoạt động sinh hoạt Chi hội, xây dựng kế hoạch thực hiện gắn với chức năng nhiệm vụ của từng đơn vị. Nhiều chi hội đã nâng cao vai trò chính trị - pháp lý của Hội, mở rộng ảnh hưởng xã hội thông qua việc tăng cường tham gia xây dựng chính sách, pháp luật, nâng cao chất lượng công tác tư vấn, phổ biến pháp luật. Tiêu biểu như: Chi hội VKSND Tối cao, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Ngân hàng Agribank, Cục Bản quyền tác giả, Học viện Tư pháp, Viện nghiên cứu, đào tạo Kinh tế - Tài chính… có sự chủ động phối hợp với tổ chức Đảng tại đơn vị trong chỉ đạo và tổ chức hoạt động của Hội.
TS. Hà Công Anh Bảo, Trưởng khoa Luật ĐH Ngoại Thương – Cụm truỏng Cụm Thi đua số 6 Hội Luật gia phát biểu tại Hội thảo khoa học: “Đưa Nghị quyết 66-NQTW vào cuộc sống: Yêu cầu, cơ chế và giải pháp thực thi” do Viện IBLA và Tạp chí Pháp lý tổ chức tại TP.HCM tháng 9/2025
3. Đổi mới tư duy, định hướng xây dựng pháp luật
Một vấn đề cần khắc phục trong công tác xây dựng pháp luật đó là sự chồng chéo và mâu thuẫn trong các văn bản quy phạm pháp luật. Việc giải quyết vấn đề này không thể chỉ đến từ bên trong bộ máy nhà nước mà cần có sự phản hồi khách quan từ các lực lượng xã hội . Và một trong những điểm nhấn lớn nhất của Nghị quyết 66 là yêu cầu đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật, coi pháp luật không chỉ là công cụ quản lý nhà nước, mà còn là động lực thúc đẩy phát triển, khuyến khích sáng tạo, giải phóng sức sản xuất và khơi thông mọi nguồn lực. Điều này đòi hỏi cách tiếp cận mới trong lập pháp đó là pháp luật vừa đảm bảo trật tự, kỷ cương, vừa mở ra không gian cho đổi mới sáng tạo, kinh doanh, đầu tư. Với chức năng tham gia xây dựng chính sách, pháp luật, các chi hội Cụm 6 Hội Luật gia Việt Nam chính là lực lượng, là cơ chế hiệu quả để thực hiện chức năng này. Do đó, Nghị quyết 66 không chỉ là một văn kiện chính trị mà còn là “đòn bẩy” thể chế để các chi hội luật gia Cụm 6 Hội Luật gia Việt Nam vượt qua những rào cản, khó khăn và khẳng định vai trò của mình một cách mạnh mẽ hơn.
Đối với Cụm 6, đổi mới tư duy lập pháp thể hiện ở các khía cạnh:
Thứ nhất, phát huy vai trò nghiên cứu – hàn lâm để đưa ra cơ sở lý luận, so sánh quốc tế. Điển hình cho hoạt động này là các chi hội Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Viện Nhà nước & Pháp luật, Trường ĐH Ngoại thương.
Thứ hai, đưa thực tiễn vào xây dựng pháp luật bằng cách biến những “điểm nghẽn thực tiễn” thành “đề xuất chính sách”. Điển hình cho hoạt động này có thể kể đến các chi hội Agribank, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Bộ Công an, Tổng cục Hải quan.
Thứ 3 là tăng tính phối hợp giữa các chi hội bằng việc tổ chức các buổi hội thảo chuyên đề, tập hợp trí tuệ từ nhiều chi hội cùng tham dự để đóng góp vào dự thảo luật, thay vì ý kiến rời rạc. Tiêu biểu cho hoạt động này là các hội thảo của chi hội Thanh tra Chính phủ và Ban Nội chính Trung ương về pháp luật phòng chống tham nhũng, Cục bản quyền tác giả về pháp luật sở trí tuệ, Trường Đại học Ngoại thương tổ chức hội thảo góp ý về dự thảo Luật khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo…
Như vậy, đổi mới tư duy xây dựng pháp luật vừa là định hướng lâu dài, vừa là yêu cầu cấp bách. Đây chính là “chìa khóa” để Cụm 6 phát huy vai trò tiên phong trong triển khai Nghị quyết 66, đồng thời để pháp luật thực sự trở thành nguồn lực cho phát triển chứ không chỉ là “hàng rào quản lý”.
Trước đây, khi tham gia xây dựng pháp luật, nhiều chi hội chỉ dừng lại ở mức sửa câu chữ, thuật ngữ; kiến nghị thêm/bớt một điều khoản, gộp hay tách khoản, ý kiến mang tính hình thức hoặc ngôn ngữ pháp lý, ít đề cập đến thể chế hay tính khả thi thi hành. Đây là cách làm phổ biến nhiều năm, vì dễ, nhanh, ít “va chạm”. Tuy nhiên, hiệu quả này không cao, khiến chính sách ban hành xong vẫn bị vướng mắc khi áp dụng. Theo tinh thần Nghị quyết 66, việc xây dựng pháp luật phải đi từ thiết kế thể chế đến thi hành, bảo đảm văn bản không chỉ “hay trên giấy” mà còn thực hiện được trong thực tiễn. Điều này đòi hỏi chi hội khi góp ý cần đặt câu hỏi về cơ chế vận hành. Nghị quyết 66 nhấn mạnh: xây dựng pháp luật phải gắn với tổ chức thi hành; phải đánh giá tác động và bảo đảm khả thi, góp ý phải chạm vào logic thể chế và đời sống thực tế. Trong Cụm 6 Hội Luật Việt Nam có lợi thế vì hội viên vừa làm khoa học pháp lý vừa trực tiếp quản lý, nên chuyển đổi cách góp ý sang có bằng chứng – có phân tích định lượng là minh chứng rõ nhất cho sự đổi mới mà Nghị quyết 66 yêu cầu.
Ngoài ra, Nghị quyết 66 yêu cầu xây dựng pháp luật theo hướng vừa bảo đảm quản lý nhà nước, vừa giải phóng sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực. Thực tế thời gian qua, nhiều nguồn lực bị “tắc nghẽn” do quy định chồng chéo, thiếu minh bạch. Do đó, yêu cầu pháp luật phải trở thành chìa khóa mở nút thắt, cải cách thủ tục hành chính, luật hóa cơ chế dữ liệu mở để khai thác nguồn tài nguyên số. Song nếu chỉ chú trọng quản lý dễ sinh tình trạng “hành chính hóa”, kìm hãm phát triển. Nếu chỉ chạy theo “giải phóng nguồn lực” mà xem nhẹ quản lý dễ dẫn đến rủi ro, vi phạm quyền lợi người dân. Do đó, Nghị quyết 66 yêu cầu sự kết hợp hài hòa, quản lý bằng pháp luật để bảo đảm an toàn, kỷ cương, công khai, minh bạch, công bằng, dân chủ. Dựa vào báo cáo của các chi hội gửi về Cụm trưởng tổng hợp, tiêu biểu cho hoạt động này có thể kể đến: Chi hội Bộ Nội Vụ, nhiều hội viên đã tham gia góp ý nhiều chính sách, văn bản quy phạm pháp luật về tổ chức bộ máy nhà nước, trong đó chú trọng đến việc đánh giá tác động chính sách theo hướng định lượng (chi phí tuân thủ, số thủ tục cắt giảm, tác động ngân sách, năng lực thực thi ở địa phương), thay vì chỉ nhận định định tính. Chi hội Bộ Công an phối hợp với Công an các đơn vị, địa phương xây dựng đề án “Rà soát, điều chỉnh, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của cơ quan điều tra và các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra” và “Nghiên cứu hoàn thiện cơ chế cơ quan điều tra kiến nghị xem xét, giải quyết trường hợp các lệnh, quyết định tố tụng của cơ quan điều tra bị viện kiểm sát huỷ bỏ hoặc không phê chuẩn không phù hợp với quy định của pháp luật”. Đổi mới tư duy thể hiện ở việc mô tả rành mạch quy trình, đầu mối, thẩm quyền, cơ chế phối hợp giữa cơ quan điều tra, Viện kiểm sát Nhân dân, Tòa án Nhân dân; xác định rủi ro thi hành và cơ chế xử lý khác biệt quan điểm tố tụng, thể hiện đúng tinh thần lấy tính khả thi làm thước đo của Nghị quyết 66. Chi hội Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam thông qua việc tham vấn đa đối tượng (người lao động – doanh nghiệp – cơ quan quản lý), đẩy mạnh đối thoại chính sách ở khu công nghiệp bảo đảm chính sách đi vào đúng vấn đề của thị trường lao động, tăng mức chấp nhận và tuân thủ sau khi ban hành. Chi hội Tổng cục Hải quan đưa quy trình số hóa (hải quan số, quản lý rủi ro) vào ngay khâu thiết kế quy định; chuẩn hóa từ điển dữ liệu để tương thích hệ thống công nghệ thông tin nhằm đảm bảo các quy định pháp luật dễ thực thi, có thể vận hành ngay trên hệ thống, giảm đỗ trễ kỹ thuật. Chi hội Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Học viện Tư pháp, Trường Đại học Ngoại thương vừa là đầu mối đào tạo, vừa tham gia vào góp ý xây dựng và hoàn thiện pháp luật tạo “đúng điểm rơi” theo Nghị quyết 66 yêu cầu cán bộ pháp luật có năng lực, thu hút, tiếp nhận chuyên gia, nhà khoa học pháp lý, luật gia, luật sư giỏi vào khu vực công. Chi hội Tạp chí Pháp lý thiết kế, tạo diễn đàn nghiên cứu phản biện, tranh luận học thuật–chính sách, cung cấp đường dẫn phản hồi cho cơ quan soạn thảo, từ đó tăng tính minh bạch, mở rộng vòng tham vấn, nâng chất lượng lập luận học thuật và tiếng nói phản biện xã hội…
Cụm Thi đua số 6 tổ chức Tọa đàm đóng góp ý kiến triển khai công tác tuyên truyền, phổ biến đưa pháp luật vào cuộc sống
4. Tạo đột phá trong công tác thi hành pháp luật
Nếu xây dựng pháp luật là “khâu đầu vào”, thì thi hành pháp luật là thước đo cuối cùng của hiệu lực, hiệu quả pháp luật. Nghị quyết 66 đã chỉ rõ: thi hành pháp luật là khâu yếu, cần bảo đảm pháp luật được thực hiện công bằng, nghiêm minh, nhất quán, hiệu quả. Song, tình trạng chồng chéo, thiếu nhất quán, chậm phản ứng chính sách còn phổ biến. Vì vậy, tạo đột phá trong tổ chức thi hành pháp luật được coi là nhiệm vụ trọng tâm, quyết định thành bại của cải cách thể chế. Mục tiêu trọng tâm là bảo đảm pháp luật được thực hiện công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực và hiệu quả. Gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng và thi hành pháp luật, mọi quy định mới phải tính đến khả năng thực thi, mọi vướng mắc thực tiễn phải nhanh chóng được phản hồi để sửa đổi, bổ sung pháp luật. Xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật: để pháp luật trở thành “chuẩn mực ứng xử”, thấm sâu vào mọi hoạt động quản lý, kinh doanh, đời sống xã hội.
Đối với Cụm 6, mục tiêu này có thể được cụ thể hóa qua các định hướng đổi mới phương thức giám sát thi hành pháp luật: Agribank, Tổng Liên đoàn LĐVN, Bộ Công an, Tổng cục Hải quan… tiếp tục làm “kênh giám sát thực tiễn”, phát hiện sớm vướng mắc, bất cập. Xây dựng cơ chế tổng hợp, báo cáo liên thông trong toàn Cụm để hình thành “dữ liệu giám sát chung”. Chuyển hóa giám sát thành chính sách, cụ thể, các kết quả giám sát được TANDTC, VKSNDTC phân tích, khái quát, kiến nghị lên Quốc hội, Chính phủ làm cơ sở sửa đổi luật, tránh tình trạng “giám sát dừng ở báo cáo”, mà phải trở thành “đầu vào” cho hoạt động lập pháp. Đẩy mạnh các mô hình thực thi mới, tăng cường mô hình trợ giúp pháp lý lưu động ở vùng sâu, vùng xa, nơi pháp luật khó tiếp cận. Xây dựng cơ chế phản ánh – kiến nghị trực tuyến (qua app, cổng dữ liệu pháp luật), gắn với chuyển đổi số và AI để phân tích xu hướng, dự báo vấn đề nóng. Nâng cao trách nhiệm của chủ thể thực thi pháp luật, Các chi hội VKSNDTC, TANDTC gắn phong trào thi đua với tiêu chí “xử lý vụ việc đúng luật, đúng hạn, không bỏ sót quyền lợi người dân”. Tạo chuẩn mực đánh giá “công bằng, minh bạch, kịp thời” như thước đo chính của thi hành pháp luật. Chi hội Tổng cục Hải quan thi hành điều khoản pháp luật hiệu quả, nhanh chóng qua việc vận hành hệ thống dữ liệu điện tử, người khai sai thì hệ thống báo lỗi ngay, và như vậy không cần chờ thanh tra sau thông quan mới phát hiện. Chi hội Agribank soạn thảo các mẫu hợp đồng và thủ tục công khai trên cổng nội bộ, khi có luật mới, mẫu hợp đồng và quy trình ở chi nhánh tự động cập nhật, điều này đã tiết kiệm được thời gian tập huấn ở các chi nhánh, phòng giao dịch.
Tóm lại, “tạo đột phá trong thi hành pháp luật” chính là biến tinh thần cải cách từ nghị quyết thành hành động cụ thể, là quá trình làm cho pháp luật “sống” trong thực tiễn, trở thành công cụ kiến tạo phát triển chứ không chỉ dừng ở các quy định mang tính hình thức.
5. Nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế, pháp luật quốc tế
Nghị quyết 66 đề ra nhiệm vụ mở rộng hợp tác quốc tế, tiệm cận chuẩn mực pháp luật tiên tiến. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hệ thống pháp luật Việt Nam không chỉ phục vụ quản trị trong nước mà còn phải tiệm cận chuẩn mực quốc tế, chủ động hội nhập và tham gia vào quá trình định hình luật chơi toàn cầu. Điều này đặc biệt quan trọng khi Việt Nam đã tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (CPTPP, EVFTA, RCEP), các công ước của ILO, các cam kết môi trường, sở hữu trí tuệ, chuyển đổi số… Tăng cường hiệu quả hợp tác quốc tế trong lĩnh vực pháp luật, đảm bảo tiếng nói của Việt Nam được lắng nghe và có trọng lượng tại các diễn đàn đa phương, học hỏi kinh nghiệm pháp luật tiến bộ của các nước, vận dụng sáng tạo để xây dựng hệ thống pháp luật phù hợp với đặc thù trong nước. Có vậy mới đảm bảo tính tương thích và khả năng hội nhập. Hệ thống pháp luật Việt Nam không thể trở thành rào cản, mà là “tấm hộ chiếu pháp lý” để doanh nghiệp và công dân Việt Nam hội nhập thuận lợi.
Với thành phần đa dạng từ cơ quan nhà nước, tư pháp, công đoàn, viện nghiên cứu đến trường đại học, công ty luật, Cụm 6 có lợi thế lớn để trở thành cầu nối giữa pháp luật Việt Nam với thế giới, góp phần đưa pháp luật Việt Nam từ chỗ “học hỏi” thành “đóng góp, định hình” chuẩn mực pháp luật quốc tế. Nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế, pháp luật quốc tế không chỉ giúp Việt Nam tránh rủi ro pháp lý trong hội nhập, mà còn khẳng định vị thế pháp lý quốc gia. Nhiều chi hội luật gia Cụm 6 có thể trở thành “trung tâm kết nối tri thức pháp luật quốc tế” trong Hội Luật gia Việt Nam, đưa tiếng nói trí thức pháp lý Việt Nam ra thế giới, đồng thời đưa chuẩn mực quốc tế về áp dụng tại Việt Nam một cách phù hợp. Những hoạt động này giúp Cụm 6 không chỉ là “người thực thi pháp luật” trong nước mà còn là cầu nối hội nhập pháp lý quốc tế.
6. Xây dựng giải pháp đột phá nâng cao chất lượng nguồn nhân lực pháp luật
Nghị quyết 66 nhấn mạnh nhân lực pháp luật là nhân tố quyết định thành bại của cải cách pháp luật. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, chuyển đổi số và hội nhập kinh tế sâu rộng, Nghị quyết 66 xác định rõ hệ thống pháp luật Việt Nam phải tiệm cận chuẩn mực quốc tế, đồng thời chủ động tham gia, định hình luật chơi mới trên các diễn đàn khu vực và toàn cầu. Mục tiêu này vừa mang tính chiến lược lâu dài, vừa có ý nghĩa cấp bách khi Việt Nam tham gia hàng loạt FTA thế hệ mới, hiệp ước đa phương về thương mại, môi trường, sở hữu trí tuệ, lao động. Nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế trong lĩnh vực pháp luật, học hỏi, tiếp thu tinh hoa pháp luật nhân loại, tiệm cận với chuẩn mực quốc tế nhưng vẫn phù hợp điều kiện thực tiễn của Việt Nam, từ đó tạo lợi thế hội nhập, pháp luật phải trở thành “hành lang an toàn” để doanh nghiệp và người dân Việt Nam tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.
Các Luật gia khoa Luật Trường ĐH Ngoại thương tại Hội thảo khoa học “Đưa Nghị quyết 66-NQ/TW vào cuộc sống: Yêu cầu, cơ chế và giải pháp thực thi” do Viện IBLA và Tạp chí Pháp lý tổ chức tại TP.HCM tháng 9/2025
Thực hiện mục tiêu này, nhiều chi hội Cụm 6 đã đẩy mạnh trao đổi học thuật và hợp tác đào tạo quốc tế như Chi hội Luật gia Trường ĐH Ngoại thương, Học viện Chính trị QG, Học viện Tư pháp chủ động ký kết, tổ chức hội thảo, chương trình nghiên cứu chung với các trường luật quốc tế; Viện Nhà nước & Pháp luật tăng cường tham gia các mạng lưới học giả quốc tế về cải cách pháp luật, nhà nước pháp quyền. Nhiều chi hội tham gia chủ động vào các tổ chức quốc tế, diễn đàn pháp lý như Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tăng cường vai trò trong ILO, góp tiếng nói về quyền lao động và công đoàn; Cục Bản quyền tác giả, công ty Invenco, Công ty Luật hợp danh The Light tham gia diễn đàn WIPO, WTO, UNCITRAL về sở hữu trí tuệ, giải quyết tranh chấp thương mại, pháp luật số… Nhiều chi hội khuyến khích hội viên công bố công trình khoa học trên các tạp chí quốc tế, qua đó khẳng định vị thế học thuật của Việt Nam như: Chi hội Luật gia Học viện Tư pháp: đào tạo hàng nghìn học viên, tổ chức mô hình phiên tòa giả định, bồi dưỡng kỹ năng nghề cho cán bộ pháp luật; Chi hội Viện Nhà nước và Pháp luật xây dựng đội ngũ nghiên cứu hàn lâm “giỏi chuyên môn, vững tư tưởng”, tham gia đào tạo cán bộ tại địa phương; Chi hội Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cạo, Bộ Nội vụ chú trọng đào tạo, bồi dưỡng hội viên, quán triệt chính trị – tư tưởng, bảo đảm cán bộ “vừa hồng vừa chuyên”… Nhờ đó, Cụm 6 đang góp phần xây dựng đội ngũ nhân lực pháp luật chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu “hiện đại, chuyên nghiệp, hội nhập”.
7. Tăng cường chuyển đổi số, ứng dụng AI, dữ liệu lớn
Trong bối cảnh Nghị quyết 66-NQ/TW đặt ra yêu cầu đổi mới toàn diện công tác xây dựng và thi hành pháp luật, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn cần được xem là một trụ cột chiến lược trong hoạt động của Cụm thi đua số 6. Thay vì dừng lại ở những ứng dụng đơn lẻ, Cụm cần xác định khung định hướng tổng thể, trong đó chú trọng xây dựng hạ tầng dữ liệu pháp luật thống nhất, kết nối nguồn dữ liệu từ các bộ, ngành, viện nghiên cứu và trường đại học để hình thành cơ sở dữ liệu dùng chung phục vụ công tác phân tích, dự báo và phát hiện khoảng trống, chồng chéo trong hệ thống pháp luật. Đồng thời, việc ứng dụng AI cần được đẩy mạnh trong phân tích văn bản quy phạm pháp luật, so sánh chuẩn mực quốc tế và phát triển các công cụ tự động như chatbot pháp lý hỗ trợ người dân, doanh nghiệp tiếp cận pháp luật nhanh chóng, thuận tiện hơn. Bên cạnh đó, Cụm số 6 cũng cần triển khai chuyển đổi số trong quản trị nội bộ và phối hợp hoạt động, bao gồm số hóa quy trình quản lý hội viên, hồ sơ hoạt động, tổ chức hội thảo, tập huấn trực tuyến và xây dựng thư viện số pháp luật. Một nhiệm vụ quan trọng khác là đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ hội viên trở thành “luật gia số” am hiểu công nghệ, kết hợp cùng các chuyên gia và doanh nghiệp công nghệ để nâng cao hiệu quả hỗ trợ pháp lý. Đi đôi với ứng dụng công nghệ, Cụm cũng phải quan tâm đến vấn đề bảo mật, an ninh thông tin và xây dựng các đề xuất chính sách về bảo vệ dữ liệu cá nhân, dữ liệu pháp luật trên không gian mạng. Có thể thấy, khi chuyển đổi số, AI và dữ liệu lớn được triển khai như một định hướng thống nhất, Cụm thi đua số 6 sẽ phát huy tối đa lợi thế của mình, góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây dựng hệ thống pháp luật hiện đại, minh bạch và tiệm cận chuẩn mực quốc tế mà Nghị quyết 66 đã đề ra.
Các đại biểu Cụm Thi đua số 6 Hội Luật gia VN chụp ảnh lưu niệm tại Hội thảo khoa học góp ý dự thảo Luật KHCN và đổi mới sáng tạo do Chi hội Luật gia trường ĐH Ngoại thương tổ chức tháng 3/2025
8. Đánh giá chung
Nhiều chi hội Cụm 6 đều nghiêm túc triển khai thực hiện Nghị quyết 66-NQ/TW. Nhiều chi hội có sáng kiến đổi mới, đa dạng hóa hình thức hoạt động; vừa tham gia xây dựng pháp luật, vừa giám sát thi hành, phản biện xã hội, tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật, giúp pháp luật đi vào đời sống, bảo vệ quyền lợi người lao động, người dân, đồng thời góp phần củng cố niềm tin xã hội đối với công tác pháp luật.
Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đã đạt được, vẫn còn tồn tại một số hạn chế, đó là: i) Một số hoạt động còn thiếu tính hệ thống, đồng bộ giữa các chi hội; nhiều sáng kiến mới dừng lại ở quy mô đơn vị, chưa nhân rộng toàn Cụm; ii) Công tác giám sát, phản biện xã hội của nhiều chi hội vẫn thiên về hình thức hội thảo, tọa đàm, chưa tạo thành cơ chế phản biện thường xuyên, có địa chỉ trách nhiệm; iii) Năng lực chuyển đổi số, ứng dụng AI còn hạn chế, chưa đồng đều giữa các chi hội. Các mô hình tuyên truyền pháp luật bằng công nghệ còn chậm và phạm vi hẹp; một số chi hội chưa có điều kiện đầu tư hạ tầng, nhân lực cho công nghệ; iv) Nguồn nhân lực pháp luật chất lượng cao vẫn còn thiếu, nhiều hội viên còn thiếu kỹ năng về kinh tế số, dữ liệu, công nghệ, trong khi Nghị quyết 66 yêu cầu “xây dựng đội ngũ pháp luật hiện đại, hội nhập, chuyên nghiệp”.
Để tiếp tục thực hiện Nghị quyết 66 được hiệu quả, các Chi hội Cụm 6 cần:
Một là, cần phải quán triệt đầy đủ đường lối, nghị quyết của Đảng, bảo đảm mọi hoạt động của Cụm 6 bám sát định hướng chính trị; phát huy tính Đảng, tính tiên phong của hội viên là đảng viên, coi đây là hạt nhân lan tỏa tinh thần trách nhiệm trong Cụm 6; gắn phong trào thi đua của Cụm 6 với nhiệm vụ chính trị xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác pháp luật, trước hết cấp ủy, tổ chức Đảng các cấp cần chủ động lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát quá trình xây dựng và thực thi pháp luật; Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị – xã hội trong việc tham gia phản biện, góp ý xây dựng chính sách, pháp luật. Phải thật sự đổi mới tư duy, phương pháp và quy trình xây dựng pháp luật, chuyển từ tư duy “quản lý” sang tư duy kiến tạo, phát triển và lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm .
Hai là, mạnh dạn đưa ra giải pháp khơi thông nguồn lực, khuyến khích sáng tạo trong xây dựng luật để góp ý dự thảo luật lớn, bảo đảm góc nhìn đa ngành, đa chiều; gắn chặt xây dựng với thi hành, thực hiện pháp luật. Ba là, mở rộng cơ chế giám sát cộng đồng, gắn phong trào thi đua với giải quyết vụ việc cụ thể. Bốn là, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế, tăng cường hợp tác nghiên cứu – đào tạo giữa các chi hội chủ động liên kết với đối tác quốc tế để trao đổi học giả, tổ chức hội thảo… Năm là, đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực pháp luật vững vàng chính trị, bản lĩnh nghề nghiệp, chuyên môn giỏi, có khả năng hội nhập quốc tế, đáp ứng yêu cầu mới của thời kỳ chuyển đổi số, kinh tế số, xã hội dữ liệu.
Kết luận
Định hướng phát triển của Cụm 6 phải đặt trong “dòng chảy” cải cách thể chế của cả nước, đó là đổi mới tư duy lập pháp, đột phá thi hành, hội nhập quốc tế, nâng cao nhân lực, chuyển đổi số. Mỗi chi hội cần xác định rõ thế mạnh, từ đó gắn phong trào thi đua của mình với việc thực hiện hiệu quả Nghị quyết 66. Có thể khẳng định, với những định hướng này, Cụm 6 sẽ tiếp tục hiệu quả hơn nữa Nghị quyết 66.
Triển khai Nghị quyết số 66-NQ/TW là nhiệm vụ chính trị quan trọng, vừa mang tính cấp thiết, vừa lâu dài. Các chi hội luật gia Cụm 6 đã và đang chứng minh vai trò nòng cốt trong việc đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, với nhiều kết quả nổi bật, sáng tạo. Trong thời gian tới, Cụm 6 tiếp tục khẳng định vị thế tiên phong, góp phần xây dựng hệ thống pháp luật đồng bộ, minh bạch, hiện đại, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong kỷ nguyên mới.
---------------------
Tài liệu tham khảo
1. Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới
2. Nguyễn Duy Hưng, Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, luồng gió mới đối với nền pháp luật nước ta, xem tại https://btgtu.camau.dcs.vn/ly-luan-va-thuc-tien/doi-moi-cong-tac-xay-dung-va-thi-hanh-phap-luat-dap-ung-yeu-cau-phat-trien-dat-nuoc-trong-ky-ngu-128373, truy cập ngày 28/8/2025
3. Lê Minh Trung – Lộc Chung, Phát huy vai trò của Hội Luật gia VN trong thực hiện Nghị quyết 66 -NQ/TW: Từ nhận thức đến hành động, xem tại https://phaply.net.vn/dbqh-ts-tran-cong-phan-pho-bi-thu-dang-uy-pho-chu-tich-thuong-truc-hoi-luat-gia-vn-phat-huy-vai-tro-cua-hoi-luat-gia-vn-trong-thuc-hien-nghi-quyet-66-nqtw-tu-nhan-thuc-den-hanh-dong-a260553.html, truy cập ngày 28/8/2025
