(Pháp lý) - Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng (PCTN) được thành lập ngày 1/2/2013 theo Quyết định số 162-QĐ/TW của Bộ Chính trị. Tính đến nay, Ban Chỉ đạo đã tổ chức 14 phiên họp. Trước và sau mỗi phiên họp của Ban Chỉ đạo,người dân cả nước đều dõi theo. Từ chủ trương đến quyết tâm hành động trong công tác PCTN, Ban Chỉ đạo để lại những dấu ấn đặc biệt, tạo hiệu ứng tích cực, lan tỏa niềm tin mạnh mẽ trong toàn xã hội.
Dưới sự chỉ đạo của Ban Chỉ đạo TW về PCTN, công tác PCTN 5 năm qua đã thu được nhiều kết quả quan trọng, nhiều đại án kinh tế tham nhũng bị triệt phá, thu hồi lại tài sản cho nhà nước và nhân dân , nhiều quan chức thoái hóa biến chất bị truy tố và chịu hình phạt nghiêm khắc của pháp luật. Tham nhũng đang từng bước được kiềm chế, ngăn chặn, đẩy lùi, góp phần giữ vững ổn định chính trị, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên và nhân dân …
Quyết liệt chỉ đạo trừng trị tham nhũng không có vùng cấm
Xử lý tội phạm nói chung, tội phạm tham nhũng nói riêng không có vùng cấm là dấu ấn “nặng ký” mang tính đột phá trong công tác PCTN 5 năm qua. Qua 14 phiên họp với những chỉ đạo kiên quyết, sát với tình hình thực tế, những vụ việc được Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN đưa vào diện quản lý đều được giám sát, kiểm tra và chỉ đạo điều tra, truy tố, xét xử công minh đúng người, đúng tội.
Từ các kết luận “nóng” của Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN và các cuộc họp của Thường trực Ban Chỉ đạo đã tạo “chuyển biến” mạnh mẽ trong công tác PCTN, từ đó PCTN trở thành trào lưu, xu thế với quyết tâm cao quét sạch tham nhũng, đưa “củi vào lò”. Ban Chỉ đạo đã quyết liệt chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ điều tra, truy tố, xét xử nghiêm minh, kịp thời nhiều vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế đặc biệt nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội quan tâm, với mức án nghiêm khắc và nhân văn; thực hiện đúng quan điểm chỉ đạo của Đảng và đồng chí Tổng Bí thư “không có vùng cấm, không có ngoại lệ, không có đặc quyền, bất kể người đó là ai”.
Đến nay, Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN đã đưa 68 vụ án, 57 vụ việc tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, phức tạp vào diện Ban Chỉ đạo theo dõi, chỉ đạo, kết thúc điều tra, truy tố, xét xử sơ thẩm 40 vụ án/500 bị cáo với các mức án nghiêm khắc, nhưng cũng rất nhân văn (10 bị cáo với 11 án tử hình, 19 bị cáo với 20 án tù chung thân, 459 bị cáo tù có thời hạn từ 12 tháng đến 30 năm,...). Tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng đạt trên 31%; việc kê biên, thu giữ tài sản trong các vụ án, vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo theo dõi, chỉ đạo đạt trên 35 ngàn tỷ đồng, điển hình như: vụ án xảy ra tại Ngân hàng TMCP Đại Tín trên 10.000 tỷ đồng, vụ án xảy ra tại Ngân hàng TMCP Xây dựng (giai đoạn 1) trên 6.000 tỷ đồng, vụ AVG hơn 8.500 tỷ đồng, vụ án đánh bạc, tổ chức đánh bạc xảy ra tại Phú Thọ trên 1.400 tỷ đồng... Một số vụ án, vụ việc đặc biệt nghiêm trọng, mà lâu nay được cho là “vùng cấm, nhạy cảm”, và nhiều vụ, việc kéo dài từ những năm trước đã được chỉ đạo xử lý dứt điểm, nghiêm minh, có tác dụng cảnh tỉnh, răn đe, phòng ngừa tham nhũng có hiệu quả.
Muốn chống tham nhũng có hiệu quả, trước hết phải chống tham nhũng ngay trong các cơ quan chống tham nhũng. Một khi đã xảy ra tham nhũng, phải nhất thiết xử lý thật nghiêm, không có vùng cấm.
(Tổng Bí thư phát biểu tại Hội nghị toàn quốc về công tác PCTN ngày 5/5/2014)
Riêng năm 2018, nhất là từ sau cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo ngày 27/4/2018 đến nay, các cơ quan tiến hành tố tụng đã nỗ lực huy động lực lượng hoàn thành cơ bản đảm bảo đúng tiến độ xử lý các vụ án, vụ việc theo kết luận của đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch Nước, Trưởng Ban Chỉ đạo.
Cụ thể: Các cơ quan bảo vệ pháp luật đã kết thúc điều tra 11 vụ án/151 bị can, ban hành cáo trạng truy tố 11 vụ án/193 bị can, đưa ra xét xử sơ thẩm 13 vụ án/121 bị cáo, trong đó có nhiều vụ án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, phức tạp, dư luận xã hội đặc biệt quan tâm: (1) Vụ án Đinh Ngọc Hệ và đồng phạm phạm tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; Lạm quyền trong khi thi hành công vụ; Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng; Sử dụng con dấu hoặc tài liệu giả của cơ quan, tổ chức”; (2) vụ án Phan Văn Anh Vũ và đồng phạm “Cố ý làm lộ bí mật Nhà nước” xảy ra tại Công ty Bắc Nam 79 và Công ty Novaland 79; (3) vụ án “Cố ý làm trái các quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại các ngân hàng VNCB, Sacombank, TPBank và BIDV; (4) vụ án “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại PVTEX và các đơn vị liên quan; (5) Vụ án “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” liên quan đến Tổ giám sát của Ngân hàng Nhà nước đặt tại Ngân hàng TMCP xây dựng Việt Nam...
Đồng thời tập trung lực lượng, đẩy nhanh tiến độ, kết thúc điều tra, ban hành cáo trạng truy tố, đưa ra xét xử các vụ án: (1) Vụ án “Sử dụng mạng Internet thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản; tổ chức đánh bạc; đánh bạc; mua bán trái phép hóa đơn; rửa tiền và lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” xảy ra tại Phú Thọ và một số địa phương; (2) Vụ án “Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản; Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Ngân hàng TMCP Đông Á (DAB).
Bên cạnh đó, tích cực xác minh, điều tra làm rõ 01 vụ án, 03 vụ việc, 06 kiến nghị của Hội đồng xét xử sơ thẩm liên quan đến Đinh Ngọc Hệ và đồng phạm; mở rộng điều tra, khởi tố mới 02 vụ án liên quan đến Phan Văn Anh Vũ và đồng phạm; khởi tố vụ án “Vi phạm quy định về quản lý và sử dụng vốn đầu tư công gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Tổng công ty viễn thông Mobifone, Bộ Thông tin và Truyền thông và các đơn vị có liên quan.
Với những chỉ đạo sát sao qua từng phiên họp của Ban Chỉ đạo cho thấy sự nhất quán, không có vùng cấm trong Đảng và bất kể cán bộ ở cấp nào, cương vị nào, ngành nào nếu vi phạm đều bị xử lý nghiêm minh, đúng người, đúng tội với tinh thần mọi đảng viên đều bình đẳng trước pháp luật. Đã là một cuộc đấu tranh, chúng ta đương nhiên không mong chỉ nhìn thấy toàn hoa. Cần phải có đòn roi, như Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nói. Khi đòn roi thực thi đúng nhiệm vụ của nó, chúng ta coi đó là một điều tốt lành, vì nó cần thiết để trừng trị để những kẻ tham nhũng phải run sợ và chùn bước.
Những kết quả quan trọng trên tiếp tục khẳng định rõ quyết tâm của Đảng, Nhà nước cũng như hiệu quả hoạt động của Ban Chỉ đạo trong cuộc đấu tranh PCTN, nói đi đôi với làm, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, được Nhân dân đồng tình, ủng hộ. Tham nhũng từng bước được kiềm chế, ngăn chặn, đẩy lùi, có chiều hướng thuyên giảm, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, tạo niềm tin trong nhân dân, tạo hiệu ứng tích cực lan tỏa trong xã hội.
Tạo bước đột phá trong công tác kiểm tra, kỷ luật của Đảng
Để tạo ra những bước chuyển biến mạnh mẽ trong công tác kiểm tra Đảng, một trong những "quyết sách" của người đứng đầu, là sự chủ động của các thành viên Ban chỉ đạo trong xây dựng chương trình, kế hoạch hằng năm và cả nhiệm kỳ; xác định rõ mục tiêu, yêu cầu và đề ra giải pháp thực hiện. Xây dựng kế hoạch và nội dung kiểm tra đối với những đảng viên, cán bộ thuộc Trung ương quản lý; những địa bàn, lĩnh vực dễ phát sinh vi phạm như tập đoàn kinh tế, tài chính, ngân hàng, đất đai, công sản... Ủy ban giao mỗi Vụ chức năng trong năm phải kiểm tra 1-3 đảng viên diện Trung ương quản lý, 1-3 tổ chức đảng trực thuộc Trung ương.
Trong 05 năm qua, cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật Đảng 77.662 đảng viên vi phạm, trong đó hơn 4.300 cán bộ, đảng viên bị kỷ luật do tham nhũng, cố ý làm trái. Riêng từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XII đến nay đã thi hành kỷ luật hơn 500 tổ chức đảng và 35 ngàn đảng viên vi phạm, trong đó 1.300 đảng viên bị kỷ luật do tham nhũng, cố ý làm trái; nhất là Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã thi hành kỷ luật 56 cán bộ, đảng viên thuộc diện Trung ương quản lý, trong đó có 11 người là Ủy viên Trung ương, nguyên Ủy viên Trung ương, khai trừ Đảng 04 Ủy viên Trung ương - nguyên Trung ương, 01 nguyên Ủy viên Bộ Chính trị và nhiều tướng lĩnh trong lực lượng vũ trang. Đây là bước đột phá trong công tác kiểm tra, kỷ luật của Đảng, siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong Đảng và bộ máy Nhà nước.
Các cơ quan thanh tra, kiểm toán tăng cường thanh tra, kiểm toán các lĩnh vực có nhiều dư luận tiêu cực, tham nhũng; các dự án gây thất thoát, thua lỗ lớn, kéo dài, dư luận xã hội quan tâm để phát hiện và xử lý nghiêm các sai phạm. Từ năm 2013 đến nay, qua thanh tra, kiểm toán đã kiến nghị thu hồi, xử lý hơn 400 ngàn tỷ đồng và 18.525 ha đất, chuyển 515 vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự sang cơ quan có thẩm quyền để điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật.
Chỉ tính riêng trong năm 2017, đã có 39 trường hợp người đứng đầu bị xử lý kỷ luật do thiếu trách nhiệm để xảy ra hành vi tham nhũng, tăng 28 người so với năm 2016. Tiến hành 6.845 cuộc thanh tra hành chính, thu hồi 46.268 tỷ đồng (tương đương 2 triệu USD), 5.008ha đất; kiến nghị xử lý hành chính trên 2.057 tập thể, cá nhân, chuyển cơ quan điều tra xử lý hình sự 105 vụ, 214 đối tượng.
Để các hoạt động sát với thực tế địa phương, Ban Chỉ đạo đã tổ chức 40 đoàn công tác kiểm tra, giám sát, đôn đốc công tác phòng, chống tham nhũng tại 15 cấp ủy, tổ chức đảng ở Trung ương và 63 ban thường vụ tỉnh ủy, thành ủy trực thuộc Trung ương, qua kiểm tra, giám sát, đôn đốc đã kiến nghị 404 nhóm vấn đề về hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật, chỉ đạo xử lý 452 vụ việc, vụ án tham nhũng, kinh tế; chỉ đạo kiểm tra chuyên đề về phòng, chống tham nhũng trong lĩnh vực thuế và hải quan; rà soát hoạt động tín dụng tại các ngân hàng thương mại nhà nước; chỉ đạo rà soát các kết luận thanh tra, kiểm toán…
Tại phiên họp thứ 13 Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, sáng 22/1/2018, người đứng đầu Đảng ta đề nghị các cơ quan chức năng chỉ đạo quyết liệt, xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp trong giải quyết công việc ("tham nhũng vặt"), kiên quyết loại khỏi bộ máy của Đảng và Nhà nước (nhất là trong cơ quan phòng, chống tham nhũng) những cán bộ hư hỏng, tham nhũng.
Tập trung chỉ đạo hoàn thiện thể chế, cơ chế để “không thể tham nhũng”
Công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế về kinh tế - xã hội và PCTN được đẩy mạnh; từng bước hoàn thiện cơ chế phòng ngừa chặt chẽ để “không thể tham nhũng”. Nhiều quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, quản lý kinh tế - xã hội và PCTN được ban hành và tổ chức thực hiện quyết liệt, đi vào cuộc sống, vừa để giáo dục, phòng ngừa, ngăn chặn, vừa là căn cứ để phát hiện và xử lý các sai phạm, tham nhũng. Trong đó, công tác cán bộ; cải cách hành chính, công khai, minh bạch trong hoạt động của các cơ quan, tổ chức, đơn vị và các giải pháp phòng ngừa tham nhũng được tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và đạt những kết quả tích cực. Trung ương, Bộ chính trị, Ban Bí thư đã có nhiều đổi mới, nhất quán, rõ ràng, chỉ đạo giải quyết được nhiều vấn đề tồn đọng trước đây trong công tác cán bộ; “không chạy chức, chạy quyền” đã trở thành tuyên ngôn mạnh mẽ; đẩy mạnh cải cách hành chính, tăng cường công khai, minh bạch, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, góp phần quan trọng vào tăng trưởng kinh tế và phòng ngừa tiêu cực, tham nhũng. Cấp ủy, chính quyền, cán bộ lãnh đạo các cấp đã quan tâm hơn việc tiếp nhận, đối thoại, giải quyết những phản ánh, kiến nghị, những vướng mắc, bức xúc của người dân, doanh nghiệp.
Thường trực Ban Chỉ đạo ban hành 53 văn bản, Ban Chỉ đạo 110 (Ban Chỉ đạo liên ngành) họp 9 phiên, họp liên ngành 14 phiên để phối hợp đẩy nhanh tiến độ điều tra xử lý… Điều đó cho thấy sự quyết tâm, quyết liệt cao nhất của tất cả các cơ quan hữu quan, từ Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ, Tòa án, Ủy ban Kiểm tra… từng bước hoàn thiện thể chế, công khai minh bạch với quyết tâm cao nhất để chặn tham nhũng và không thể tham nhũng.
Đặc biệt, trong 7 tháng đầu năm 2018, Ban Chỉ đạo đã chỉ đạo xây dựng, trình Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành 12 văn bản về xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị và PCTN; Quốc hội ban hành 7 Luật, 8 Nghị quyết; Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành 102 Nghị định, 30 quyết định về quản lý kinh tế-xã hội và PCTN; Đặc biệt là Quy định số 01-QĐ/TW của Bộ Chính trị về trách nhiệm và thẩm quyền của Ủy ban Kiểm tra trong công tác phòng chống tham nhũng; Xây dựng, hoàn thành các Đề án quan trọng theo Chương trình công tác của Ban Chỉ đạo.
Bên cạnh đó, Ban tập trung chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện thể chế về quản lý kinh tế-xã hội và PCTN, nhất là sửa đổi Luật PCTN, Luật Công an nhân dân; ban hành Luật Bảo vệ bí mật nhà nước; rà soát, đánh giá việc thi hành Luật Giám định tư pháp để có cơ sở đề xuất sửa đổi, bổ sung cho phù hợp. Đồng thời, chỉ đạo khẩn trương hoàn thành kết luận thanh tra các vụ việc theo yêu cầu của Thường trực Ban Chỉ đạo; hoàn thành việc rà soát các kết luận thanh tra, kiểm toán một số dự án gây thất thoát, thua lỗ kéo dài, dư luận xã hội quan tâm; kiểm tra công tác luân chuyển, đề bạt, bổ nhiệm cán bộ trong phạm vi cả nước; thanh tra chuyên đề quản lý, sử dụng quỹ bảo hiểm y tế, mua sắm thuốc chữa bệnh và trang thiết bị y tế…
Ban Chỉ đạo thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở; chú trọng công tác kiểm tra, giám sát các cơ quan, địa phương; tập trung phát hiện, xử lý dứt điểm những khâu yếu, việc khó, có nhiều vướng mắc trong công tác phát hiện, xử lý tham nhũng để chỉ đạo tháo gỡ, lựa chọn những lĩnh vực trọng tâm để kiểm tra, giám sát, đôn đốc. Ngoài ra, Ban còn chỉ đạo khắc phục việc cho hưởng án treo không đúng quy định của pháp luật đối với các bị cáo phạm tội tham nhũng, đến nay số án treo đã giảm đi rất nhiều (2013: 31,2%; 2014:21,3%; 2015:18,5%; 2016:12%; 2017:15,7%); chỉ đạo khắc phục những vướng mắc trong công tác giám định tư pháp; nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng (năm 2013 tỷ lệ thu hồi tài sản chỉ đạt 10%, nay bình quân khoảng 30%; có vụ án thu hồi 60,70% hoặc 100% (AVG)...
Đến nay, nhiều quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước được ban hành nhằm tăng cường công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị và PCTN, vừa có tác dụng giáo dục, răn đe, ngăn chặn, vừa là căn cứ để phát hiện và xử lý các sai phạm. Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các cơ quan tham mưu của Đảng đã ban hành nhiều chủ trương, giải pháp mới, mạnh mẽ, quyết liệt về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và phòng, chống tham nhũng; nhiều quy định, nghị quyết được quán triệt và thực hiện nghiêm túc, đi vào cuộc sống, có tác dụng cảnh báo, phòng ngừa có hiệu quả. Quốc hội, Chính phủ và các bộ, ngành chức năng đã quan tâm rà soát, sửa đổi, bổ sung, ban hành mới nhiều quy định pháp luật về quản lý kinh tế - xã hội và phòng, chống tham nhũng; khắc phục một bước những sơ hở, bất cập trong các quy định của pháp luật làm phát sinh tiêu cực, tham nhũng.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ đạo: Phải ngăn ngừa tận gốc những sai phạm, khuyết điểm một cách căn cơ, bài bản bằng các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, nói một cách hình ảnh là phải “nhốt quyền lực vào trong lồng cơ chế”.
Có thể nói, các chủ trương của Đảng, các văn bản quy phạm pháp luật về PCTN đã tương đối đủ, cái cần nhất bây giờ là sự tự giác, sự thống nhất cao về ý chí và hành động và tổ chức thực hiện.
Những nỗ lực của Ban Chỉ đạo Trung ương, từ “quyết sách” đến hành động triển khai thực hiện qua 14 phiên họp đã khẳng định tầm quan trọng và cần thiết đối với cuộc chiến chống tham nhũng ở nước ta hiện nay. Giờ đây, hoạt động của Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN đã trở thành cơ quan nòng cốt trong công tác PCTN ở Việt Nam. Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN đã khiến cả xã hội phải vào cuộc, tất cả các cơ quan đơn vị đều nêu cao ngọn cờ trong sạch, vững mạnh. Người dân từ khi nhận thấy quyết tâm của người đứng đầu và từ Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN đã có thái độ tích cực hơn trong việc PCTN. Những câu chuyện hằng ngày, sự quan tâm của người dân trên các phương tiện truyền thông đại chúng, từ các buổi tiếp xúc cử tri đã và đang cho thấy sự quan tâm của người dân với cuộc chiến chống giặc “nội xâm” mà Ban Chỉ đạo Trung ương về PCTN đang quyết liệt thực hiện. Kỳ vọng công cuộc đấu tranh PCTN của Việt Nam sẽ thu được nhiều kết quả thành công hơn nữa, để cùng hướng tới một xã hội dân chủ, công bằng, tiến bộ, văn minh, nhân dân hạnh phúc ấm no, tham nhũng không còn “đất sống”.
Thành Chung
