Quang cảnh Hội thảo
Theo thông lệ hàng năm, Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) phối hợp cùng Hội Pháp luật xây dựng Việt Nam (SCLVN) tổ chức Hội thảo Trọng tài xây dựng Quốc tế Thành phố Hồ Chí Minh (HICAC 2025). Sự kiện đã thu hút đông đảo các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực xây dựng và pháp lý từ Việt Nam và Quốc tế, bao gồm các doanh nghiệp, chuyên gia pháp lý, kỹ thuật xây dựng cũng như trọng tài viên.
HICAC 2025 diễn ra trong bối cảnh ngành xây dựng Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức, từ tốc độ phát triển nhanh chóng đến sự gia tăng của các tranh chấp trong các dự án xây dựng. Theo thống kê, số lượng tranh chấp ngày càng tăng về quy mô và độ phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ và chất lượng thực hiện các dự án. Điều này tạo ra nhu cầu cấp thiết đối với việc nâng cao chất lượng và hiệu quả trong công tác giải quyết tranh chấp để bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan.
Các đại biểu, diễn giả tham dự tại Hội thảo
Trong bài phát biểu khai mạc HICAC 2025, luật sư Trần Hữu Huỳnh - thành viên Hội đồng Trung tâm, Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) nhấn mạnh rằng Việt Nam đang trong giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ, nhưng vẫn phải đối mặt với ba điểm nghẽn lớn: thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực. Ông cũng đề cập đến sự tăng trưởng của ngành xây dựng và các thách thức pháp lý đang gia tăng trong bối cảnh hội nhập. Hội thảo không chỉ tập trung vào các tranh chấp cụ thể mà còn thảo luận những vấn đề pháp lý chiến lược, góp phần nâng cao chất lượng giải quyết tranh chấp xây dựng và tạo dựng môi trường đầu tư bền vững hơn.
LS. Trần Hữu Huỳnh chia sẻ quan điểm của mình về vấn đề của Hội thảo năm nay
PGS. TS. Phạm Hồng Luân - Trưởng Ban Kiểm tra, Hội Pháp luật xây dựng Việt Nam; Nguyên Phó giám đốc Ban Quản lý dự án Đại học Quốc gia TP. HCM; Giảng viên trường Đại học Bách Khoa Tp. HCM; Trọng tài viên VIAC nói đến tầm quan trọng của việc nâng cao chuẩn mực trong giải quyết tranh chấp xây dựng, đặc biệt khi ngành xây dựng Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ và hội nhập quốc tế. Ông cho rằng tranh chấp không chỉ ảnh hưởng đến mối quan hệ hợp tác mà còn tới chất lượng và uy tín dự án. Hội thảo quy tụ gần 40 diễn giả sẽ tạo cơ hội cho các đại biểu chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi từ các mô hình quốc tế, từ đó phát triển môi trường pháp lý vững mạnh hơn. Ông kỳ vọng rằng hội thảo sẽ khơi mở nhiều ý tưởng mới và hợp tác thực chất, góp phần đưa ngành xây dựng Việt Nam vươn xa hơn trên bản đồ thế giới.
Các diễn giả trình bày quan điểm về chủ đề: “Nâng tầm chất lượng giải quyết tranh chấp trong các Dự án xây dựng tại Việt Nam”
Hội thảo năm nay bao gồm 02 phiên chính với nội dung phong phú. Cụ thể, vào sáng ngày 10 tháng 04, Phiên toàn thể với chủ đề “Nâng tầm chất lượng giải quyết tranh chấp trong các Dự án xây dựng tại Việt Nam” đã được khai mạc. Tiếp theo, vào chiều cùng ngày, hai phiên đồng thời được tổ chức: Phiên A với chủ đề “Xu hướng hiện tại trong giải quyết tranh chấp thay thế (ADR) cho các Dự án xây dựng” và Phiên B về “Tranh chấp phát sinh từ các dự án xây dựng tại Việt Nam – Nhận diện thách thức và đề xuất giải pháp” đã diễn ra trong không khí sôi nổi.
Trong phiên toàn thể, các chuyên gia đã có những bài phát biểu đáng chú ý, bắt đầu bằng phần trình bày của ông Elliott Geisinger, Luật sư thành viên Công ty Luật Schellenberg Wittmer, về “Nâng cao chất lượng trong trọng tài Xây dựng”. Đi vào vấn đề chính chúng ta có những nhược điểm cần giải quyết như: Thời gian trung bình của các thủ tục kéo dài, chi phí tối đa cho các thủ tục, thời gian dài cần thiết để soạn thảo các phán quyết và để cải thiện vấn đề này chúng ta cần phân tích sâu hơn về các “cạm bẫy” trong hợp đồng, cần giảm sự phức tạp không cần thiết trong hồ sơ và số lượng tài liệu chứng cứ, luôn chuẩn bị trước cho việc thi hành phán quyết trước khi bắt đầu quy trình trọng tài. Cần xem xét các khả năng để yêu cầu các lệnh phong tỏa trước khi có phán quyết.
Bên cạnh đó, ông Gerard P. Monaghan và ông Ho Chien Mien cũng đã chia sẻ quan điểm từ góc nhìn của các chuyên gia ADR quốc tế về việc nâng cao chất lượng trong lĩnh vực này là: Chứng cứ chuyên gia đóng vai trò quan trọng trong trọng tài xây dựng, giúp các bên và luật sư hiểu các vấn đề kỹ thuật phức tạp và đánh giá sức mạnh của yêu cầu. Tuy nhiên, chứng cứ này cũng gặp phải nhược điểm, chủ yếu là thiên lệch do các chuyên gia thường ủng hộ bên mời họ. Kinh nghiệm từ vụ án Millenia cho thấy việc không đạt được sự đồng thuận giữa các chuyên gia có thể làm phức tạp hóa quá trình xét xử. Quy tắc Tòa án Mới 2021 yêu cầu các bên đồng ý về một chuyên gia chung nhằm giảm thiên lệch và chi phí. Trong trọng tài, cần khuyến khích sử dụng chuyên gia chung để nâng cao tính khách quan. Sự thay đổi trong quy định có thể cải thiện chất lượng chứng cứ chuyên gia trong tương lai. Do đó, cần thận trọng trong việc sử dụng chứng cứ này để đảm bảo hiệu quả trong giải quyết tranh chấp.
Kết thúc phiên toàn thể, ông Nguyễn Nam Trung, Chủ tịch Hội Pháp luật xây dựng Việt Nam, đã điều phối phiên thảo luận bàn tròn với chủ đề “Nâng cao chuẩn mực: Nâng tầm chất lượng giải quyết tranh chấp trong các Dự án xây dựng tại Việt Nam”, nơi các chuyên gia đã cùng nhau trao đổi và thảo luận những thực tiễn cụ thể nhằm nâng cao chuẩn mực trong công tác giải quyết tranh chấp trong ngành xây dựng.
LS. Trần Phạm Hoàng Tùng phát biểu tại Hội thảo
Toàn cảnh Hội thảo buổi chiều về chủ đề “Tranh chấp phát sinh từ các Dự án xây dựng tại Việt Nam – Nhận diện thách thức và đề xuất giải pháp”
Mở đầu Phiên B hôm nay sẽ mang đến những kiến thức và góc nhìn sâu sắc về việc giải quyết tranh chấp trong hai lĩnh vực chính: các dự án xây dựng, cơ sở hạ tầng và các dự án bất động sản thương mại. Bởi vì giải quyết tranh chấp trong hai lĩnh vực các dự án xây dựng, cơ sở hạ tầng và các dự án bất động sản thương mại là một vấn đề phức tạp, đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về pháp luật, kỹ thuật, tài chính, và các yếu tố liên quan đến hợp đồng. Tranh chấp trong các lĩnh vực này thường phát sinh từ sự bất đồng giữa các bên tham gia (chủ đầu tư, nhà thầu, khách hàng, cơ quan quản lý, hoặc cộng đồng địa phương).
Các chuyên gia trình bày quan điểm của mình về vấn đề tranh chấp phát sinh
Hiện nay trong bối cảnh Việt Nam đang hướng tới việc xây dựng một hệ thống cơ sở hạ tầng đồng bộ và hiện đại để thúc đẩy phát triển kinh tế, các dự án đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng ngày càng trở nên quan trọng. Những dự án này thường có quy mô lớn, đòi hỏi nguồn lực tài chính, con người và công nghệ đa dạng, cùng với yêu cầu rút ngắn thời gian thực hiện. Tuy nhiên, chúng cũng dễ dẫn đến rủi ro tham nhũng và lãng phí. Để đảm bảo thành công cho các dự án này, Việt Nam đã thiết lập nhiều cơ chế pháp lý đặc thù, từ việc huy động vốn đầu tư đến quản lý quy hoạch kiến trúc và khai thác tài nguyên thiên nhiên. Mặc dù vậy, quy trình thực hiện vẫn gặp không ít thách thức; nhiều dự án lần đầu được triển khai gây ra sự lúng túng cho các bên liên quan do thiếu kinh nghiệm.
Do vậy, việc giải quyết tranh chấp nảy sinh từ các dự án này cần được xem xét cẩn trọng. Các bên có thể tự thương lượng hoặc áp dụng các phương thức giải quyết tranh chấp thay thế như hòa giải, trọng tài; nếu không đạt được kết quả, tòa án sẽ là lựa chọn cuối cùng. Việc hiểu rõ các đặc thù pháp lý và lựa chọn phương thức giải quyết hiệu quả không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn nâng cao hiệu quả của các dự án đầu tư, từ đó đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước.
Về tranh chấp phát sinh từ các dự án bất động sản thương mại đang tăng nhanh với sự đa dạng về loại quan hệ và chủ thể tranh chấp. Những tranh chấp này có thể xuất phát từ nhiều loại hợp đồng như chuyển nhượng dự án, mua bán, cho thuê và xây dựng. Xu hướng mới cho thấy nội dung tranh chấp ngày càng phong phú và phức tạp, với các yêu cầu về hiệu lực hợp đồng và thỏa thuận trọng tài gia tăng. Các bên cần lưu tâm đến nguyên tắc “mất quyền phản đối” trong tố tụng trọng tài cũng như nghĩa vụ chứng minh và cung cấp chứng cứ. Để bảo vệ quyền lợi hợp pháp, các bên liên quan cần nắm vững khung pháp lý và tìm kiếm biện pháp giải quyết tranh chấp hiệu quả trong lĩnh vực này.
Như vậy, giải quyết tranh chấp trong các dự án xây dựng, cơ sở hạ tầng và bất động sản thương mại đòi hỏi sự kết hợp giữa hiểu biết pháp lý, kỹ thuật, và kỹ năng đàm phán. Để giảm thiểu tranh chấp, các bên cần xây dựng hợp đồng chặt chẽ, quản lý rủi ro hiệu quả, và tuân thủ nghiêm ngặt quy định pháp luật. Trong bối cảnh Việt Nam, nơi thị trường bất động sản và hạ tầng đang phát triển mạnh, việc ưu tiên thương lượng và trọng tài sẽ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, và duy trì mối quan hệ hợp tác lâu dài.
HICAC 2025 không chỉ là một sự kiện quan trọng mà còn là cầu nối để các chuyên gia, doanh nghiệp và cơ quan chức năng cùng nhau tìm kiếm giải pháp hiệu quả cho những thách thức ngày càng gia tăng trong ngành xây dựng Việt Nam. Sự kiện hứa hẹn sẽ tạo ra nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của ngành xây dựng trong tương lai.
Một số hình ảnh của buổi Hội thảo:
