Ảnh minh hoạ
Việc phát hành cổ phiếu ESOP của công ty đại chúng được quy định chi tiết tại Nghị định 155/2020/NĐ-CP ngày 31 tháng 12 năm 2020, quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán (“Nghị định 155/2020/NĐ-CP”).
1. Lưu ý chung về điều kiện để phát hành cổ phiếu ESOP
Đầu tiên, cần phải lưu ý việc phát hành cổ phiếu ESOP của công ty đại chúng sẽ bao gồm cả trường hợp phát hành cổ phiếu cho người lao động với giá ưu đãi và phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động.
Hiện nay, việc phát hành cổ phiếu ESOP của công ty đại chúng phải đáp ứng một số điều kiện sau đây:
- Công ty phải có phương án phát hành cổ phiếu ESOP được Đại hội đồng cổ đông thông qua;
- Tổng số cổ phiếu phát hành trong mỗi 12 tháng không được vượt quá 5% số cổ phiếu đang lưu hành của công ty;
- Công ty phải xây dựng tiêu chuẩn và danh sách người lao động được tham gia chương trình, nguyên tắc xác định số cổ phiếu được phân phối cho từng đối tượng và thời gian thực hiện. Những nội dung này phải được Đại hội đồng cổ đông thông qua hoặc ủy quyền cho Hội đồng quản trị thông qua;
- Trường hợp công ty phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động, nguồn vốn chủ sở hữu sử dụng để phát hành cổ phiếu thưởng được căn cứ trên báo cáo tài chính kỳ gần nhất được kiểm toán bởi tổ chức kiểm toán được chấp thuận bao gồm các nguồn sau: thặng dư vốn cổ phần; quỹ đầu tư phát triển; lợi nhuận sau thuế chưa phân phối; quỹ khác (nếu có) được sử dụng để bổ sung vốn điều lệ theo quy định của pháp luật;
- Trường hợp công ty đại chúng là công ty mẹ phát hành cổ phiếu để thưởng cho người lao động từ thặng dư vốn cổ phần, quỹ đầu tư phát triển, quỹ khác, nguồn vốn thực hiện được căn cứ trên báo cáo tài chính của công ty mẹ;
- Trường hợp công ty đại chúng là công ty mẹ phát hành cổ phiếu để thưởng cho người lao động từ nguồn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, lợi nhuận quyết định sử dụng để thưởng cho người lao động không được vượt quá mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính hợp nhất được kiểm toán. Trường hợp lợi nhuận quyết định sử dụng để thưởng cho người lao động thấp hơn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính hợp nhất và cao hơn mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên báo cáo tài chính riêng của công ty mẹ, công ty chỉ được thực hiện việc phân phối sau khi đã điều chuyển lợi nhuận từ các công ty con về công ty mẹ;
- Trường hợp công ty phát hành cổ phiếu thưởng cho người lao động, tổng giá trị các nguồn vốn phải đảm bảo không thấp hơn tổng giá trị vốn cổ phần tăng thêm theo phương án được Đại hội đồng cổ đông thông qua;
- Trường hợp công ty phát hành cổ phiếu ESOP với giá ưu đãi cho người lao động, công ty phải mở tài khoản phong tỏa nhận tiền mua cổ phiếu của người lao;
- Việc phát hành cổ phiếu đáp ứng quy định về tỷ lệ sở hữu nước ngoài theo quy định của pháp luật trong trường hợp phát hành cho người lao động là nhà đầu tư nước ngoài;
- Cổ phiếu phát hành bị hạn chế chuyển nhượng tối thiểu 01 năm kể từ ngày kết thúc đợt phát hành;
- Công ty đại chúng phải được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chấp thuận về đề nghị tăng vốn điều lệ theo quy định của pháp luật về các tổ chức tín dụng đối với việc phát hành cổ phiếu của tổ chức tín dụng hoặc được Bộ Tài chính chấp thuận việc tăng vốn điều lệ theo quy định của pháp luật về kinh doanh bảo hiểm đối với việc phát hành cổ phiếu của tổ chức kinh doanh bảo hiểm.
2. Lưu ý khi xây dựng tiêu chuẩn và danh sách người lao động được tham gia chương trình
Thông thường, việc phát hành cổ phiếu ESOP sẽ căn cứ trên sự đóng góp và số năm làm việc của người lao động tại công ty. Tuy nhiên, pháp luật hiện tại không có quy định nào cụ thể về điều kiện này, do đó, công ty có thể tự xây dựng tiêu chuẩn và danh sách người lao động được tham gia chương trình theo các tiêu chí riêng của mình. Mặc dù vậy, khi xây dựng tiêu chuẩn và danh sách người lao động được tham gia chương trình, công ty cần lưu ý đến quy định về tỷ lệ sở hữu nước ngoài theo quy định của pháp luật trong trường hợp đối tượng được tham gia chương trình bao gồm cả người lao động nước ngoài.
Hiện nay, việc giới hạn tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại công ty đại chúng được quy định tại Điều 139 Nghị định 155/2020/NĐ-CP, cụ thể bao gồm một số trường hợp sau:
- Trường hợp 1: Công ty đại chúng hoạt động trong ngành, nghề đầu tư kinh doanh mà điều ước quốc tế có Việt Nam là thành viên quy định về sở hữu nước ngoài thì thực hiện theo điều ước quốc tế;
- Trường hợp 2: Công ty đại chúng hoạt động trong ngành, nghề đầu tư kinh doanh mà pháp luật liên quan có quy định về sở hữu nước ngoài thì thực hiện theo quy định tại pháp luật đó;
- Trường hợp 3: Công ty đại chúng hoạt động trong ngành, nghề đầu tư kinh doanh thuộc danh mục ngành, nghề hạn chế tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài thì thực hiện theo quy định về sở hữu nước ngoài tại danh mục. Trường hợp ngành, nghề tiếp cận thị trường có điều kiện tại danh mục không quy định cụ thể điều kiện tỷ lệ sở hữu vốn điều lệ của nhà đầu tư nước ngoài trong tổ chức kinh tế thì tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa tại công ty là 50% vốn điều lệ;
- Trường hợp 4: Công ty đại chúng không thuộc các trường hợp 1, 2 và 3, tỷ lệ sở hữu nước ngoài là không hạn chế.
Như vậy, công ty đại chúng cần rà soát lại toàn bộ ngành nghề mà mình đang hoạt động để kiểm tra các quy định về giới hạn tỷ lệ sở hữu nước ngoài đang áp dụng đối với công ty mình. Đồng thời, kiểm tra tỷ lệ sở hữu nước ngoài hiện tại của công ty mình để xây dựng tiêu chuẩn và danh sách người lao động được tham gia chương trình cho phù hợp.
3. Lưu ý về việc biểu quyết thông qua các tài liệu liên quan
Theo quy định hiện hành, Đại hội đồng cổ đông của công ty đại chúng phải thông qua phương án phát hành cổ phiếu cho người lao động, trong đó phương án phát hành nêu rõ: số lượng cổ phiếu phát hành, giá phát hành hoặc nguyên tắc xác định giá phát hành (có thể ủy quyền cho Hội đồng quản trị để xác định giá phát hành); tiêu chuẩn và danh sách người lao động được tham gia chương trình, nguyên tắc xác định số cổ phiếu được phân phối cho từng đối tượng và thời gian thực hiện (có thể ủy quyền cho Hội đồng quản trị). Theo đó, những người có quyền lợi liên quan đến đợt phát hành không được tham gia biểu quyết thông qua các nội dung này. Trong công ty đại chúng, cổ đông công ty hoặc thành viên Hội đồng quản trị công ty có thể là người lao động (có mối quan hệ lao động) với công ty, do đó, công ty đại chúng cần lưu ý đối với những cá nhân này khi biểu quyết tại cuộc họp Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị, bảo đảm các tài liệu liên quan đến việc phát hành cổ phiếu ESOP được ban hành một cách hợp pháp.
