Hội thảo “Giải pháp phát triển mô hình các Tạp chí khoa học thuộc hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam”

Toàn cảnh Hội thảo “Giải pháp phát triển mô hình các Tạp chí khoa học” của Liên hiệp hội Việt Nam diễn ra vào sáng ngày 4/10/2024

Phát biểu khai mạc Hội thảo Ông Lê Thanh Tùng, Trưởng ban Truyền thông và phố biến kiến thức (Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam) nhấn mạnh: Một trong những thế mạnh của báo chí trong hệ thống Liên hiệp Hội là thông tin về KHCN, truyền thông phổ biến kiến thức KHCN, thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu khoa học, ứng dụng và chuyển giao công nghệ, các hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội, các hoạt động tôn vinh trí thức KHCN Việt Nam, cũng như truyền tải thông tin về các mặt của đời sống xã hội.

Thời gian qua, báo chí Liên hiệp hội đã chấp hành các chỉ đạo của Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ TT&TT và Liên hiệp Hội, hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích, không ngừng cải thiện nội dung, phương pháp làm báo, đáp ứng tốt nhu cầu thông tin ngày càng cao của các nhà khoa học, trí thức và bạn đọc cả nước.

Nhà báo Ngô Đức Hành, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cầu đường phát biểu tại Hội thảo

Thảo luận tại hội thảo, đại diện lãnh đạo các cơ quan Tạp chí khoa học đã đóng góp ý kiến cho rằng phát triển mô hình chung cho các tạp chí khoa học thuộc Liên hiệp Hội là một vấn đề không đơn giản. Bởi các tạp chí không có được sự đồng nhất về đặc thù, điều kiện trong quá trình hoạt động và phát triển (các loại hình tạp chí khoa học gồm: Tạp chí khoa học thông tin lý luận; tạp chí khoa học chuyên ngành đặc thù và tạp chí khoa học ứng dụng mang tính xã hội, đại chúng).

Hiện nay, hầu hết các tạp chí khoa học của Liên hiệp hội đều thực hiện cơ chế tự chủ về tài chính. Đây là một khó khăn và thách thức lớn, nhất là trong giai đoạn hiện nay khi các tạp chí nói chung, các tạp chí thuộc Liên hiệp Hội nói riêng đang phải chịu sự tác động không nhỏ của truyền thông trên mạng xã hội như: Facebook, Zalo, Tiktok...

Nhà báo Ngô Đức Hành, Phó Tổng biên tập Tạp chí Cầu đường đã chia sẻ về những khó khăn đó là một Tạp chí Khoa học đã hoạt động 27 năm nhưng chưa có Tạp chí điện tử, bên cạnh việc phải nâng cao chất lượng, tìm lối đi riêng để tồn tại, Tạp chí cũng gặp không ít khó khăn trong tìm PV, BTV đáp ứng yêu cầu về thực hiện các bài viết về nghiên cứu khoa học trong lĩnh vục chuyên ngành cầu đường.

PGS.TS. Phạm Bích San, Phó Tổng biên tập Tạp chí thảoKinh tế nghe nhìn Việt Nam phát biểu tại Hội thảo

Trao đổi về mô hình Tạp chí khoa học trên thế giới hiện nay, PGS.TS. Phạm Bích San, Phó Tổng biên tập Tạp chí Kinh tế nghe nhìn Việt Nam cho biết, trên thế giới, tạp chí khoa học hiện đại đóng một vai trò then chốt, hết sức quan trọng trong việc phát triển KHCN do các tạp chí này công bố các kết quả khoa học mới nhất; khẳng định kết quả lao động và vai trò của cá nhân các nhà khoa học, tập thể khoa học; công nhận bản quyền phát minh.

Theo PGS.TS. Phạm Bích San, sự vận hành của khoa học hiện đại nói chung và tạp chí khoa học nói riêng, đều dựa trên tính liêm chính của người làm khoa học. Uy tín của một tờ tạp chí phụ thuộc vào chất lượng bài đăng và để làm điều này, cơ chế bình duyệt phải rất nghiêm túc.

Tại Việt Nam, do các bài viết chất lượng không cao và các vấn đề đặt ra nhiều khi không mới, có thể chưa cập nhật, đặc biệt là ở các tạp chí khoa học xã hội, nên các tạp chí ít có sức thu hút. Hơn thế, tính phản biện của các tạp chí cũng không nổi trội. Vì vậy, để phát triển tạp chí khoa học theo đúng nghĩa ở Việt Nam phụ thuộc vào việc chúng ta có một thể chế hiện đại phù hợp cho nghiên cứu khoa học, bảo đảm tính liêm chính khoa học.

Nhà báo Đặng Đình Chấn, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Việt Nam hội nhập phát biểu tại Hội thảo

Theo nhà báo Đặng Đình Chấn, Phó Tổng biên tập Tạp chí Việt Nam hội nhập, để phát triển các tạp chí khoa học trong hệ thống Liên hiệp Hội, điều quan trọng trước tiên là phải ổn định về luật và chính sách; đồng thời kiến nghị trong sửa đổi Luật Báo chí tới đây cần quan tâm đến đối tượng tạp chí thuộc các viện nghiên cứu ngoài công lập.

Bên cạnh đó, cần tạo điều kiện cho nhân tố tốt phát triển và triệt tiêu những tiêu cực không đáng có, tăng cường chế tài xử lý sai phạm đủ nghiêm minh nhằm ngăn chặn tận gốc sai phạm trong lĩnh vực báo chí thay vì xóa bỏ các tạp chí khoa học ngoài công lập.

Ngoài ra, nâng cao các yêu cẩu và điều kiện thành lập tạp chí cũng như việc bổ nhiệm các chức danh lãnh đạo cơ quan tạp chí phải có đủ năng lực để hoàn thành nhiệm vụ.

Ông Nguyễn Anh Tuấn - Tổng Biên tập Tạp chí Kinh tế nông thôn  phát biểu tại Hội thảo

Để tạo sự phát triển của các tạp chí khoa học thuộc LHHKHKTVN, Ông Nguyễn Anh Tuấn - Tổng Biên tập Tạp chí Kinh tế nông thôn đề xuất: Các cơ quan của LHHKHKTVN cần xây dựng cơ chế phối hợp phù hợp giữa LHHKHKTVN với các cơ quan tạp chí; Cần xây dựng cơ chế phối hợp với các cơ quan chức năng để có thể là một đầu mối trong triển khai truyền thông chính sách, làm cầu nối cho các tạp chí của các hội thành viên với các bộ ngành, địa phương: Đồng thời, hỗ trợ các cơ quan thuộc LHHKHKTVN hỗ trợ các tạp chí của các hội thành viên xây dựng định mức kinh tế - kỹ thuật theo Thông tư 05/2024/TT- BTTTT ngày 14/6/2024. Đây là cơ sở để các Tạp chí Khoa học có thể thực hiện cơ chế đặt hàng phát triển nguồn thu, đảm bảo ổn định kinh tế báo chí để thực hiện nâng cao chất lượng nội dung, vị thế, uy tín của Tạp chí khoa học hiện nay.

Ông Lê Việt Dũng, Đại diện Cục Báo chí (Bộ TT&TT) phát biểu tại Hội thảo

Ông Lê Việt Dũng, Đại diện Cục Báo chí (Bộ TT&TT) cho biết, tại Nghị quyết số 148/NQ-CP ngày 22/09/2024, Chính phủ đã thống nhất với đề xuất của Bộ TT&TT về 4 nhóm chính sách trong hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Báo chí (sửa đổi). Trong đó chính sách đầu tiên liên quan nhiều đến các tạp chí khoa học.

Cụ thể là chính sách về tăng cường công tác quản lý đối với hoạt động báo chí: Chỉnh lý chính sách không cho phép tạp chí khoa học được mở văn phòng đại diện tại địa phương để bảo đảm tính chủ động của tạp chí và phù hợp với tôn chỉ, mục đích của tạp chí khoa học; phạm vi thông tin của cơ quan báo chí cần phù hợp với tôn chỉ, mục đích và nhiệm vụ được giao.

Trong thời gian tới, Bộ TT&TT sẽ tiếp tục nghiên cứu, xin ý kiến các bộ ngành, các chuyên gia, nhà khoa học để hoàn thiện các chính sách trong đề nghị xây dựng Luật Báo chí (sửa đổi) bảo đảm phù hợp với mục tiêu và yêu cầu của thực tiễn, khắc phục vướng mắc, bất cập, thúc đẩy sự phát triển lĩnh vực báo chí.

Phó Vụ trưởng Vụ Báo chí xuất bản – Ban Tuyên giáo TW Nguyễn Gia Hưng phát biểu tại Hội thảo

Kết luận tại Hội thảo Phó Vụ trưởng Vụ Báo chí xuất bản – Ban Tuyên giáo TW Nguyễn Gia Hưng cho rằng: Xuất phát từ những đặc thù riêng của Tạp chí khoa học hiện nay đang nổi lên những vấn đề cần tháo gỡ đó là kinh tế báo chí và công tác cán bộ và điều kiện bổ nhiệm lãnh đạo cơ quan báo chí, tới đây tổng kết về quy hoạch báo chí và sửa đổi Luật báo chí Vụ Báo chí xuất bản và Cục Báo chí sẽ tham mưu những nội dung cụ thể từ đóng góp ý kiến của Hội thảo để hoàn thiện để các Tạp chí khoa học phát huy thế mạnh nghiên cứu khoa học, chuyên sâu, chuyên ngành phát triển và hội nhập quốc tế.