Sửa Luật BHXH: Đại biểu QH đề nghị làm rõ mức tham chiếu tính BHXH thay cho mức lương cơ sở

Đáng chú ý, một số ĐBQH cho rằng không có căn cứ đóng - hưởng BHXH khi chính sách cải cách tiền lương chưa có hiệu lực, nên đề xuất lùi thời gian thông qua dự luật.

Quốc hội sẽ dành cả ngày làm việc ( 27/5) thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi).

Được biết, trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật BHXH sửa đổi, qua nhiều lần đề nghị, ngày 15.5 vừa qua, Chính phủ mới đề xuất thay "mức lương cơ sở" bằng "mức tham chiếu" trong dự thảo luật. Theo đó, mức tham chiếu tính BHXH được tính bằng 1.800.000 đồng từ ngày 1.7.2024 thay thế cho mức lương cơ sở để thực hiện BHXH.

Tuy nhiên, ngày 25.5, Chính phủ đã có báo cáo số 286 gửi Quốc hội đề xuất quy định, mức tham chiếu là mức tiền dùng để tính mức đóng, mức hưởng một số chế độ BHXH trong luật này. Theo đó, mức tham chiếu được tính bằng mức lương cơ sở, khi bãi bỏ mức lương cơ sở thì mức tham chiếu được Chính phủ điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế, phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước và quỹ BHXH.

Tại dự thảo mới, Chính phủ đề xuất mức đóng bảo hiểm xã hội không quy định thành số tiền tuyệt đối mà sử dụng mức tham chiếu tính BHXH để thay thế cho mức lương cơ sở.

Mức tham chiếu tính BHXH được tính bằng 1,8 triệu đồng từ 1/7/2024 thay thế cho mức lương cơ sở quy định tại luật năm 2014. Mức này được điều chỉnh theo quy định của Chính phủ trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng, phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước và quỹ bảo hiểm xã hội. Chính phủ cho rằng việc điều chỉnh này thống nhất với thời điểm thực hiện cải cách chính sách tiền lương.

Đại biểu Trần Khánh Thu (Phó chủ tịch Hội Liên hiệp Thanh niên tỉnh Thái Bình) cho rằng khi Nhà nước thực hiện chế độ tiền lương mới sẽ phát sinh chênh lệch khá lớn về lương hưu giữa người nghỉ trước và sau ngày 1/7/2024. Chính phủ đề xuất bổ sung khái niệm về mức tham chiếu thay cho mức lương cơ sở và bổ sung quy định ở các điều liên quan, tuy nhiên nội dung này chưa được đánh giá tác động đầy đủ, nhất là giai đoạn sau khi cải cách tiền lương.

Bên cạnh đó, các đơn vị sự nghiệp công lập hoạt động tự chủ cũng chưa có cơ sở để điều chỉnh mức đóng cho người lao động. "Tôi đề nghị xem xét thông qua dự thảo luật này tại kỳ họp 8 vào cuối năm nay để có thời gian đánh giá sự ổn định, tác động thực tế của cải cách tiền lương với chính sách BHXH cũng như luật liên quan", đại biểu Thu nói.

Đại biểu Trần Khánh Thu phát biểu tại phiên họp sáng 27/5. Ảnh: Media Quốc hội

Theo bà Thu, Chính phủ, Quốc hội cũng có thêm thời gian để nghiên cứu, đánh giá tính phù hợp giữa Luật BHXH sửa đổi và Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi sắp trình Quốc hội cho ý kiến. Luật BHXH mới chỉ nên ban hành khi đảm bảo an sinh xã hội của người dân, quyền lợi của người lao động trên cơ sở đóng - hưởng, tạo sự an tâm cho người dân và tăng trưởng kinh tế, đảm bảo an toàn cho quỹ BHXH trong dài hạn cũng như khả năng ngân sách qua từng thời kỳ.

Đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ (Chuyên trách Ủy ban Kinh tế) cũng cho rằng tiền lương là căn cứ quan trọng để quy định mức đóng - hưởng BHXH. Tuy nhiên, nội dung này đang được xây dựng trên cơ sở vị trí việc làm và chưa được cơ quan có thẩm quyền ban hành.

Bà Thơ phân tích, dự thảo bổ sung mức tham chiếu thay cho mức lương cơ sở để tính mức đóng - hưởng BHXH, nhưng báo cáo chưa làm rõ nguyên tắc xác định mức tham chiếu và chưa nói mức tham chiếu thay đổi thế nào khi cải cách tiền lương. Trong khi đó, mức đóng, hưởng BHXH cần tiền lương cố định làm cơ sở tính toán.

"Nếu áp dụng mức tham chiếu sẽ không khả thi, nhất là khi các cơ quan cần xác định dự toán kế hoạch về BHXH trung hạn. Tôi đề nghị cân nhắc thông qua dự luật trước khi bảng lương mới được Nhà nước ban hành", bà Thơ nêu quan điểm.

Đại biểu Trần Thị Thu Phước (Phó giám đốc Công an tỉnh Kon Tum) cũng chưa đồng tình với mức tham chiếu 1,8 triệu đồng từ 1/7/2024 thay thế cho mức lương cơ sở để đóng BHXH. Theo bà, từ 1/7 năm nay, bình quân tiền lương chung tăng 30% nên cơ quan soạn thảo cần đánh giá toàn diện. "Cải cách thì tiền lương tăng, lương đóng BHXH cũng phải tăng theo, vì sao lại đề xuất mức tham chiếu như vậy", nữ đại biểu đặt vấn đề.

Bên cạnh đó, Chính phủ cần bổ sung quy định mức tham chiếu dưới dạng nguyên tắc tính vào thời điểm cải cách tiền lương, điều chỉnh cho các năm hoặc giai đoạn tiếp theo trên cơ sở mức tăng chỉ số giá tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế và phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước, quỹ BHXH.

Từ ngày 1/7, cán bộ, công chức, viên chức sẽ được trả lương theo vị trí việc làm thay vì hệ số cào bằng hiện nay. Cuối năm 2023, cả nước có gần 2,78 triệu lao động khu vực nhà nước đang đóng BHXH bắt buộc, không gồm lực lượng vũ trang.

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Quốc hội Trần Thị Hoa Ry (đoàn Bạc Liêu), cho rằng hầu hết các quy định trong dự thảo luật đều có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến chính sách tiền lương vì đây là căn cứ để thu, chi và thực hiện chế độ BHXH.

Đại biểu Trần Thị Hoa Ry phát biểu thảo luận tại phiên họp sáng 27.5

Bà Ry nói, qua nghiên cứu các báo cáo của Chính phủ cũng như Ủy ban Thường vụ Quốc hội thì thấy nội dung này chưa thống nhất. Cho đến nay chưa có báo cáo đánh giá đầy đủ tác động chính sách gửi đến đại biểu Quốc hội theo đúng luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Phó chủ tịch Hội đồng Dân tộc Quốc hội cho rằng, việc sử dụng cũng như chính sách liên quan đến Quỹ BHXH là vấn đề rất lớn. Do đó, việc thay đổi chính sách không thể không lấy ý kiến rộng rãi người lao động trong bối cảnh cải cách tiền lương vì "bình thì cũ nhưng rượu đã mới".

"Tiền lương đã có sự thay đổi căn bản từ ngày 1.7 và không rõ "mức tham chiếu" thay cho mức lương cơ sở sẽ được xây dựng và tổ chức thực hiện như thế nào. Mặt khác, nó còn phát sinh chênh lệch giữa người nghỉ hưu trước và sau ngày 1.7 tới đây nếu không thực hiện điều chỉnh cho đối tượng nghỉ hưu trước thời điểm này khi thực hiện cải cách chính sách tiền lương, bà Ry nói.

Từ đó, nữ đại biểu đề nghị cần phải có đánh giá tác động và nghiên cứu thấu đáo về chính sách này. Bà Ry cũng đề nghị thông qua luật sau khi thực hiện cải cách tiền lương từ 1.7.