Trung Quốc đang khuyến khích sản xuất xe điện như thế nào?

Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc trợ cấp cho các công ty ô tô dựa trên số lượng xe điện mà họ sản xuất. Ảnh AP.

Số lượng ô tô điện do Trung Quốc sản xuất sang châu Âu đã tăng vọt trong những tháng gần đây, khiến EU đầu tuần này phải công bố một cuộc điều tra xem liệu những phương tiện đó có được trợ cấp bất công hay không.

Cuộc điều tra diễn ra sau các cuộc điều tra tương tự trước đây đối với các sản phẩm như giấy, thép, tấm pin mặt trời và xe đạp điện, và có thể dẫn đến thuế xuất khẩu ô tô từ các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc như BYD, Nio, XPeng hay thậm chí là công ty xe điện Tesla của Mỹ. xuất khẩu ô tô sang châu Âu từ nhà máy gigafactory ở Thượng Hải.

Nhưng Trung Quốc trợ cấp cho lĩnh vực ô tô điện như thế nào và ở mức độ nào?

Về cơ bản, trợ cấp và hỗ trợ cho bất kỳ ngành công nghiệp nào ở Trung Quốc thường là sự kết hợp giữa thanh toán và lợi ích ở cấp địa phương, tỉnh và quốc gia.

Hầu như không thể có được bức tranh hoàn chỉnh về số tiền được trả, tuy nhiên, ngay cả một bản hạch toán không đầy đủ cũng cho thấy lợi ích có thể rất lớn, từ ưu đãi như đất hoặc vốn giá rẻ cho đến các chính sách loại trừ hoàn toàn đối thủ cạnh tranh nước ngoài.

1. Giảm thuế

Có lẽ khoản hỗ trợ tài chính có thể định lượng lớn nhất là giảm thuế khi mua ô tô điện. Hầu hết tất cả xe điện bán ở Trung Quốc đều được miễn thuế mua xe, khiến chúng trở nên rẻ hơn đối với người lái xe, từ đó thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng nói chung và doanh thu cho các nhà sản xuất ô tô.

Theo công ty tư vấn AlixPartners, chính phủ trung ương Trung Quốc đã chi khoảng 57 tỷ USD để hỗ trợ mua ô tô điện từ năm 2016 đến năm 2022. Con số này gấp khoảng 5 lần số tiền chính phủ Hoa Kỳ đã chi trong cùng thời kỳ và không bao gồm các ưu đãi từ chính quyền tỉnh và địa phương.

Bắc Kinh ban đầu cắt giảm thuế đối với xe điện vào năm 2009 và sau đó bắt đầu miễn hoàn toàn thuế mua xe vào năm 2014.

Họ đã lên kế hoạch khôi phục khoản thuế này vào cuối năm ngoái nhưng gần đây đã gia hạn miễn trừ đến năm 2027 để hỗ trợ cả ngành và nền kinh tế vốn đang chậm lại. Theo BloombergNEF, từ năm 2009 đến năm 2022, Trung Quốc đã miễn thuế khoảng 30 tỷ USD và có thể miễn thêm khoảng 97 tỷ USD nữa cho đến năm 2027.

Ngoài ra, hầu hết các nhà sản xuất xe điện đều được coi là công ty công nghệ cao và do đó phải trả mức thuế thu nhập doanh nghiệp thấp hơn là 15% so với mức tiêu chuẩn 25%, theo nhà phân tích Joanna Chen của Bloomberg Intelligence. Bà cho biết, xuất khẩu ô tô cũng được miễn thuế giá trị gia tăng 13%.

2. Trợ cấp sản xuất

Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin trợ cấp cho các công ty ô tô dựa trên số lượng xe điện mà họ sản xuất.

Tính đến cuối năm ngoái, họ đã trả gần 39 tỷ nhân dân tệ (5,4 tỷ USD) để trợ cấp sản xuất khoảng 3,76 triệu phương tiện sử dụng năng lượng mới, theo tính toán của Bloomberg dựa trên đánh giá trợ cấp mới nhất của MIIT. Khoảng 31 tỷ nhân dân tệ trong số đó đã được trả vào năm ngoái cho 49 công ty ô tô đủ điều kiện, trong đó BYD nhận được nhiều nhất, tiếp theo là Tesla.

Những khoản trợ cấp như vậy đã giúp duy trì doanh số bán xe điện trong nước ngay cả khi doanh số bán ô tô chạy bằng xăng giảm.

Các khoản trợ cấp chỉ dành cho ô tô điện hoặc plug-in hybrid sản xuất tại Trung Quốc sử dụng pin Trung Quốc, có nghĩa là cho đến khi Tesla mở nhà máy ở Thượng Hải vào năm 2019, hãng này mới không thể tận dụng được lợi thế của mình.

Nó tương tự như các khoản trợ cấp mua hàng mà Hoa Kỳ dự định cung cấp thông qua Đạo luật Giảm lạm phát của Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden.

3. Đất giá rẻ, các khoản vay và trợ cấp

Khi ngành công nghiệp xe điện phát triển ở Trung Quốc, chính quyền các cấp đã cung cấp các khoản vay, đất đai và trợ cấp giá rẻ cho các công ty để cố gắng thúc đẩy nền kinh tế địa phương của họ.

Thành phố Hợp Phì và các quỹ liên quan đã mua 24% cổ phần của Nio vào năm 2020 với giá 7 tỷ nhân dân tệ, trong khi các quỹ kết nối với chính quyền thành phố Hàng Châu đã đầu tư 3 tỷ nhân dân tệ vào Chiết Giang LeapMotor Technologies Ltd trong vòng cấp vốn chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng vào năm 2021 .

Bắc Kinh cũng đã giúp chi trả cho việc triển khai cơ sở hạ tầng sạc trên khắp Trung Quốc, với việc cơ quan kế hoạch kinh tế của nước này cam kết trợ cấp cho các bộ sạc công cộng để đáp ứng nhu cầu của hơn 20 triệu phương tiện sử dụng năng lượng mới vào cuối năm 2025.

Theo đánh giá mới nhất của Bộ Tài chính, Bộ Tài chính đã chi gần 20 tỷ nhân dân tệ để thúc đẩy xe điện, bao gồm trợ cấp cơ sở hạ tầng sạc.

Đây là một chiến lược tương tự như Hoa Kỳ, vào tháng 7 Quốc hội  đã dành 7,5 tỷ USD để tài trợ cho các trạm sạc xe điện. Bộ Giao thông Vận tải Hoa Kỳ cũng đã tài trợ cho các trạm sạc.

4. Trợ giúp R&D

Trợ cấp nghiên cứu và phát triển chủ yếu được chi trả ở cấp tỉnh hoặc địa phương, bao gồm các khoản trợ cấp đặc biệt cho các công nghệ chủ chốt và phát triển phương tiện sử dụng năng lượng mới cũng như các bộ phận cốt lõi.

Họ được trả tiền để phát triển mô hình mới, giảm giá mua sắm thiết bị và ưu đãi thuế.

Ví dụ, tỉnh Hồ Nam – nơi BYD có nhà máy và một số nhà cung cấp của nó đặt trụ sở – vào tháng 1 cho biết họ sẽ trợ cấp 5 triệu nhân dân tệ để phát triển một mẫu xe chở khách mới hoặc 1,5 triệu nhân dân tệ cho một loại khác của mẫu xe năng lượng mới.

Nó cũng sẽ cấp tối đa 50 triệu nhân dân tệ cho các nhà sản xuất ô tô thành lập trung tâm R&D trên địa bàn tỉnh với tổng vốn đầu tư 200 triệu nhân dân tệ.

5. Mua số lượng lớn

Lĩnh vực xe điện của Trung Quốc cũng được thúc đẩy nhờ hoạt động mua sắm của chính phủ, với các thành phố trên toàn quốc mua đội xe buýt và ô tô điện sản xuất trong nước, một lần nữa mang lại nguồn doanh thu ổn định cho các nhà sản xuất Trung Quốc.

“Thông qua sự kết hợp giữa các khoản trợ cấp, chỉ thị của chính phủ trung ương và tinh thần kinh doanh của chính quyền địa phương, nhu cầu về xe điện trong các đội xe công cộng hoặc do nhà nước kiểm soát, bao gồm cả doanh nghiệp nhà nước, đã tăng lên đáng kể”, một báo cáo năm ngoái về trợ cấp của chính phủ Trung Quốc của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế cho thấy. .

Theo báo cáo, BYD, công ty được Berkshire Hathaway của Warren Buffett coi là người ủng hộ sớm, là một trong những người được hưởng lợi chính từ các chính sách này khi hãng này sản xuất cả ô tô điện và xe buýt.

Tuy nhiên, cuối cùng, phần lớn số tiền trợ cấp được chi ở Trung Quốc có thể đã bị lãng phí vì nó sẽ hỗ trợ quá nhiều công ty, hầu hết trong số đó sẽ không bao giờ có lãi.

Stephen Dyer, giám đốc điều hành của AlixPartners, cho biết: “Hiện tại, phần lớn trong số hơn 167 thương hiệu Trung Quốc bán xe điện không có đủ số lượng để đạt được lợi nhuận và chỉ có 20 đến 30 thương hiệu có khả năng tồn tại về mặt tài chính lâu dài”.

“Trong số năm nhà sản xuất xe điện Trung Quốc được niêm yết công khai, chỉ có hai nhà sản xuất vượt mức hòa vốn vào thời điểm này.”

Các nhà sản xuất ô tô lớn hơn đã xuất khẩu có nhiều khả năng tồn tại hơn và đối với họ, trợ cấp chỉ là một trong những lý do khiến họ trở nên thống trị và có khả năng sản xuất ô tô ở nhiều mức giá khác nhau.

Với sự giúp đỡ của chính phủ, các công ty này đã phát triển công nghệ hàng đầu thế giới về sản xuất pin, phần mềm và ô tô để trở nên cạnh tranh và lợi thế kinh tế nhờ quy mô do thị trường nội địa khổng lồ của Trung Quốc tạo ra cũng giúp họ trở thành đối thủ trên quy mô toàn cầu.