Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay

Công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực (PCTN, TC) được Đảng ta xác định là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, cấp bách trong công tác xây dựng Đảng. Trong công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng, nhiệm vụ chống suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và PCTN, TC trong cán bộ, đảng viên là đặc biệt quan trọng. Thực tiễn hoạt động PCTN, TC thời gian qua cho thấy, một bộ phận cán bộ, đảng viên, công chức đã làm ngơ, dung túng, bao che, tiếp tay, đồng phạm, thậm chí là chủ mưu trong những vụ án, vụ việc tham nhũng, tiêu cực; với nhiều biểu hiện ngày càng tinh vi, phức tạp hơn. Vì vậy, PCTN, TC trong cán bộ, đảng viên đang là nhiệm vụ cấp thiết, đòi hỏi Đảng và Nhà nước ta phải thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để ngăn chặn tình trạng cán bộ, đảng viên tha hóa, biến chất, tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh.

 1. Tại sao phải phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong cán bộ, đảng viên?

Ở nước ta, Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội (Điều 4 Hiến pháp năm 2013). Cương lĩnh chính trị năm 1991 (bổ sung, phát triển năm 2011) và Điều lệ Đảng đã xác định: Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, giới thiệu những đảng viên ưu tú có đủ năng lực và phẩm chất vào hoạt động trong các cơ quan lãnh đạo của hệ thống chính trị. Đảng lãnh đạo thông qua tổ chức đảng và đảng viên hoạt động trong các tổ chức của hệ thống chính trị. Đảng xác định cán bộ là “cái gốc của mọi công việc”, là “nguyên nhân của mọi nguyên nhân”, là lực lượng quyết định việc tổ chức thực hiện thắng lợi đường lối chính trị, là nhân tố quan trọng nhất bảo đảm vai trò lãnh đạo của Đảng đối với cả hệ thống chính trị.

Tuy nhiên, cán bộ cũng là gốc rễ của tham nhũng, tiêu cực, vì tham nhũng là một loại hành vi tiêu cực do người có chức vụ, quyền hạn thực hiện, là loại biểu hiện cụ thể của suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống. Nếu nhiều tổ chức đảng, cán bộ, đảng  viên yếu kém, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, không trong sạch, vững mạnh dẫn đến tham nhũng, tiêu cực thì sẽ làm suy yếu Đảng, gây ảnh hưởng đến uy thế, thanh danh của Đảng, từ đó đe dọa đến sự tồn vong của Đảng, của chế độ.

VI. Lênin đã chỉ rõ: Tham nhũng, tiêu cực bắt nguồn từ tư tưởng thích chức quyền, ham giàu sang phú quý, “ăn trên ngồi trốc” trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, đó là việc lợi dụng chức quyền, vị trí công tác để tư lợi cá nhân, sống ích kỷ, “ăn bám” trên sức lao động của người khác⁽¹⁾. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng chỉ ra: “tham ô và lãng phí đều do bệnh quan liêu mà ra”; “những kẻ tham ô, lãng phí và quan liêu thì phá hoại tinh thần, phí phạm sức lực, tiêu hao của cải của Chính phủ và của nhân dân. tội lỗi ấy cũng nặng như tội lỗi Việt gian, mật thám”⁽²⁾.

Toàn cảnh Cuộc họp Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, ,tiêu cực ngày 10/5/2023

Trong quá trình lãnh đạo đất nước, Đảng ta đã sớm nhận thức được nguy cơ, tác hại của tham nhũng, tiêu cực đối với Đảng, chế độ và sự nghiệp xây dựng đất nước. Văn kiện Đại hội X, XI, XII và XIII của Đảng đều khẳng định tác hại vô cùng to lớn của tham nhũng, làm suy giảm nghiêm trọng nhiều nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội, tạo ra rào cản rất lớn đối với quá trình đổi mới, phát triển đất nước “làm giảm lòng tin của quần chúng đối với sự lãnh đạo của Đảng và sự điều hành của các cơ quan nhà nước”⁽³⁾; “đe dọa sự ổn định, phát triển của đất nước”⁽⁴⁾; “là thách thức nghiêm trọng đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và hiệu lực quản lý của Nhà nước”⁽⁵⁾; “làm tổn hại thanh danh của Đảng”⁽⁶⁾; làm cho “bộ máy của Đảng và Nhà nước suy yếu, lòng tin của nhân dân đối với Đảng, đối với chế độ bị xói mòn”⁽⁷⁾, thậm chí còn “tiếp tay cho các thế lực thù địch lợi dụng chống phá ta, uy hiếp sự tồn vong của chế độ ta”⁽⁸⁾ và đặc biệt, Đại hội XIII của Đảng tiếp tục khẳng định: “tham nhũng vẫn là một trong những nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ”⁽⁹⁾.

Hiện nay, không ít cán bộ, đảng viên, nhất là những người có chức, có quyền, làm việc ở những ngành, lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực vi phạm các quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, bị xử lý kỷ luật của Đảng và xử lý hình sự. tổng kết công tác xây dựng Đảng của nhiệm kỳ XII, Đại hội XIII đã chỉ ra: “Một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa tiên phong, gương mẫu; tình trạng suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ vẫn còn diễn biến phức tạp”(10). Do vậy, PCTN,  TC trong cán bộ, đảng viên là  việc hết sức cấp bách và ưu tiên hàng đầu của Đảng ta trong quyết tâm xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong giai đoạn hiện nay.

2. Quyết tâm của đảng về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong cán bộ, đảng viên

Trong 10 năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung thống nhất của Đảng và sự tham gia của cả hệ thống chính trị, công tác PCTN, TC “đã trở thành xu thế không thể đảo ngược”; tham nhũng đang từng bước được kiềm chế, ngăn chặn và có chiều hướng thuyên giảm, góp phần quan trọng làm trong sạch bộ máy Đảng, Nhà nước, giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng và chế độ. Đảng ta đã kiên quyết đấu tranh “không có vùng cấm”, “không có ngoại lệ”, bất kể người đó là ai, nhiều cán bộ cấp cao, tướng lĩnh trong lực lượng vũ trang cũng bị xử lý, kể cả đương chức hay đã về hưu.

Theo Báo cáo của Ban Chỉ đạo trung ương về PCTN, TC, trong 10 năm qua (2012-2022), đã xử lý kỷ luật 2.740 tổ chức đảng và hơn 167.700 cán bộ, đảng viên, trong đó có hơn 190 cán bộ diện trung ương quản lý (04 ủy viên Bộ Chính trị, 36 ủy viên trung ương, nguyên ủy viên trung ương, hơn 50 sĩ quan cấp tướng trong lực lượng vũ trang). tổng kết về công tác PCTN, TC trong nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng cho thấy, có đến hơn 87 nghìn đảng viên bị kỷ luật⁽¹¹⁾, trong đó vi phạm chủ yếu là nguyên tắc tập trung dân chủ và quy chế làm việc, những điều đảng viên không được làm, tham nhũng, tiêu cực, buông lỏng lãnh đạo, cố ý làm trái.

Công tác phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực ngày càng quyết liệt, hiệu quả, tạo bước đột phá mới trong công tác đấu tranh PCTN, TC. Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đến tháng 6/2022, đã khởi tố, điều tra gần 4.200 vụ/7.572 bị can về các tội tham nhũng, chức vụ, kinh tế. Riêng năm 2022, các cơ quan điều tra trong Công an nhân dân đã thụ lý điều tra 687 vụ án, 1.439 bị can phạm tội về tham nhũng, trong đó: khởi tố mới 436 vụ và 929 bị can (tăng 105 vụ, 177 bị can so với kỳ báo cáo năm trước)⁽¹²⁾. trong Quý I/2023, cơ quan tố tụng cả nước đã khởi tố 190 vụ án tham nhũng, tiêu cực, 563 bị can trong đó đối với các vụ án thuộc diện Ban chỉ đạo theo dõi, chỉ đạo, Cơ quan điều tra các cấp đã tiếp tục đẩy nhanh tiến độ, mở rộng điều tra, khởi tố thêm nhiều vụ án, nhiều bị can⁽¹³⁾.

Có thể nói, chưa bao giờ chúng ta xử lý nghiêm khắc nhiều cán bộ, kể cả cán bộ cấp cao sai phạm như vừa qua. Theo lời tổng Bí thư, “đây là điều không ai mong muốn, thậm chí rất đau xót, rất đau lòng; nhưng vì sự nghiệp chung, vì sự nghiêm minh của kỷ luật Đảng, thượng tôn pháp luật của Nhà nước, sự trong sạch, vững mạnh, uy tín của Đảng và ý nguyện của nhân dân, chúng ta phải làm, kiên quyết làm, làm quyết liệt, mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới”. “Luật pháp bất vị thân; quân pháp bất vị thân” - bất kể ai vi phạm, dù ở vị trí nào thì trước pháp luật đều bị xử lý nghiêm minh⁽¹⁴⁾.

Từ Đại hội XIII của Đảng đến nay, Đảng ta đã có rất nhiều “động thái” tích cực, nỗ lực thay đổi “cục diện” mới trong công tác PCTN, TC. Không chỉ bổ sung phòng, chống tiêu cực bên cạnh PCTN⁽¹⁵⁾; khẩn trương thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh về PCTN, TC, đẩy mạnh đấu tranh PCTN, TC ở địa phương, khắc phục tình trạng “trên nóng, dưới lạnh” trong phát hiện, xử lý tham nhũng; Đảng ta còn tập trung kiểm tra tổ chức đảng và đảng viên khi có dấu hiệu vi phạm; tăng cường kiểm soát quyền lực để PCTN, TC trong các lĩnh vực, hoạt động dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực; đặc biệt là quản lý chặt chẽ hơn đối với cán bộ và công tác cán bộ. Theo đó, công tác cán bộ đã có nhiều đổi mới theo hướng ngày càng dân chủ, công khai, minh bạch, khách quan, công tâm hơn.

Thực hiện phương châm “có vào, có ra, có lên, có xuống” trong công tác cán bộ, kịp thời thay thế những cán bộ bị kỷ luật, năng lực hạn chế, uy tín giảm sút mà không chờ hết nhiệm kỳ, hết thời hạn bổ nhiệm. Nhiều quy định được ban hành đồng bộ, khả thi, đã giải quyết được không ít vấn đề tồn tại trước đây trong công tác cán bộ; tình trạng chạy chức, chạy quyền, cục bộ, địa phương, thân quen, “cánh hẩu”, “lợi ích nhóm” đã giảm hẳn. Không chỉ tập trung vào công tác cán bộ, chống chạy chức, chạy quyền, Đảng ta còn tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác PCTN, TC trong chính các cơ quan chức năng PCTN, TC.

Mới đây, Cơ quan Cảnh sát điều tra (Bộ Công an) đã khởi tố một loạt cán bộ là lãnh đạo cấp vụ và cán bộ thanh tra thuộc thanh tra Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Kiểm toán Nhà nước, Chánh thanh tra tỉnh Lâm Đồng về tội “nhận hối lộ”; “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”. Đáng chú ý là, ngày 28/3/2023, Công an tỉnh Lai Châu bắt giữ 15 đối tượng về hành vi đưa và nhận hối lộ, trong đó có 06 đối tượng là thành viên Đoàn thanh tra tỉnh Lai Châu.

Những kết quả trên cho thấy, quyết tâm mạnh mẽ của Đảng ta trong PCTN, TC, “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”. PCTN, TC không chỉ giúp gia tăng niềm tin của nhân dân đối với vai trò lãnh đạo của Đảng, vào sự nghiêm minh của Đảng, sự thượng tôn pháp luật, mà còn “góp phần giữ vững ổn định chính trị, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh”⁽¹⁶⁾. Cũng trong bối cảnh đó, ngày 02/02/2023, cuốn sách “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh PCTN, TC, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh” của tổng Bí thư Nguyễn Phú trọng được ra mắt đã gây tiếng vang lớn trong xã hội và cộng đồng quốc tế, có ý nghĩa hết sức sâu sắc cả về lý luận và thực tiễn, khẳng định một lần nữa quyết tâm chính trị mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước ta đối với công tác PCTN, TC trong cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay. 

Mặc dù có nhiều nỗ lực, quyết tâm của cả hệ thống chính trị trong PCTN, TC trong thời gian qua, nhưng tham nhũng, tiêu cực vẫn diễn biến phức tạp, nghiêm trọng. Càng đi sâu chống tham nhũng, tiêu cực thì càng phát hiện ra nhiều vụ án tham nhũng lớn, rất nghiêm trọng, thậm chí là đặc biệt nghiêm trọng, có tổ chức, rất tinh vi, phức tạp gây bức xúc trong dư luận. Điều này cho thấy, chúng ta vẫn chưa đạt được mục tiêu “không dám tham nhũng”. Nhiều cán bộ, đảng viên vẫn chưa biết sợ, vì lòng tham và thiếu bản lĩnh, thiếu tu dưỡng về đạo đức, bị suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống vẫn bị cám dỗ, mua chuộc, lao vào những lợi ích bất minh. Các cơ chế, chính sách, pháp luật của chúng ta cũng chưa hoàn thiện, nhiều quy định còn chồng chéo, mâu thuẫn, sơ hở, dễ bị lợi dụng nên chúng ta chưa thể tạo ra “cái lồng” siết chặt để “không thể tham nhũng”.

Tình trạng cán bộ nhũng nhiễu, tiêu cực, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp chưa được ngăn chặn kịp thời. Một số cấp ủy, tổ chức đảng, bộ, ngành, địa phương và người đứng đầu chưa có quyết tâm cao, chưa lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, thường xuyên nên công tác PCTN, TC tại nhiều địa phương chưa có chuyển biến mạnh. Vẫn còn tình trạng cán bộ, công chức thờ ơ ngại đấu tranh với những biểu hiện tham nhũng, tiêu cực trong nội bộ; vẫn còn tư tưởng lo ngại đẩy mạnh PCTN, TC, xử lý nghiêm khắc nhiều cán bộ, đảng viên sai phạm sẽ làm giảm sự đổi mới, sáng tạo, làm “chùn bước” những người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, làm “chậm” sự phát triển. Việc thực hiện một số giải pháp phòng ngừa tham nhũng còn mang tính hình thức, thiếu đồng bộ. 

Tình trạng vi phạm định mức, tiêu chuẩn, chế độ còn diễn ra ở nhiều nơi; việc thực hiện quy tắc ứng xử, quy tắc đạo đức nghề nghiệp và kiểm soát xung đột lợi ích trên một số lĩnh vực chưa hiệu quả; kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn thực hiện còn hình thức, hiệu quả thấp. Tại nhiều cơ quan, đơn vị, địa  phương, người đứng đầu chưa quan tâm thực hiện đầy đủ các quy định về công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình; việc xử lý trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị để xảy ra tham nhũng, chuyển đổi vị trí công tác còn nhiều vướng mắc, nhưng chậm được khắc phục, sửa đổi. Công tác PCTN, TC ở một số địa phương, bộ, ngành chuyển biến chưa rõ rệt, trách nhiệm của người đứng đầu đối với công tác PCTN, TC chưa được đề cao. Việc tự kiểm tra, tự phát hiện và xử lý tham nhũng, lãng phí trong nội bộ cơ quan, đơn vị vẫn là khâu yếu. Vẫn còn một số cán bộ, chiến sỹ trong lực lượng vũ trang, cơ quan tư pháp tham nhũng, tiêu cực gây bức xúc trong dư luận. Tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng còn thấp so với số tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát. Vẫn còn xảy ra tiêu cực trong tuyển dụng, bổ nhiệm cán bộ tại nhiều cơ quan, đơn vị, địa phương.

3. Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong cán bộ, đảng viên thì phải làm những gì?

Trong thời gian tới, để PCTN, TC trong cán bộ, đảng viên được hiệu quả, cần tập trung vào một số giải pháp trọng tâm sau:

Một là, cần nhận thức thật đầy đủ, sâu sắc về ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác PCTN, TC để có thái độ kiên quyết, không khoan nhượng và hành động thật quyết liệt, cụ thể, hiệu quả về PCTN, TC. Đặc biệt,  hiện nay, trong cán bộ, đảng viên và nhân dân có quan điểm cho rằng, “nếu quá tập trung vào chống tham nhũng sẽ làm “nhụt chí”, “chùn bước” những người dám nghĩ, dám làm, làm “chậm” sự phát triển của đất nước”⁽¹⁷⁾. Đây là biểu hiện của sự nhận thức nông cạn, thiếu suy nghĩ chín chắn. tổng Bí thư Nguyễn Phú trọng đã từng khẳng định: “Đẩy mạnh PCTN, TC không làm “nản lòng”, “chùn bước”, sợ sai của cán bộ, đảng viên, mà chỉ làm “chùn bước” những ai có động cơ không trong sáng, đã trót “nhúng chàm” và những người không nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng, thiếu bản lĩnh, thiếu kiến thức và kinh nghiệm. “Lò đã nóng lên rồi thì củi tươi cũng phải cháy… Cá nhân nào muốn không làm cũng không thể được”, “Ai nhụt chí thì dẹp sang một bên cho người khác làm”. Quan điểm của người đứng đầu Đảng thể hiện kết tinh ý chí chính trị, tầm nhìn, bản lĩnh, sự kiên định và tâm huyết của Đảng ta trên con đường dẹp tan tham nhũng, tiêu cực. trong thời gian tới, chúng ta cần xác định rõ cuộc đấu tranh PCTN, TC đòi hỏi “phải kiên trì, liên tục” với quyết tâm chính trị cao hơn, hành động mạnh mẽ, triệt để hơn, hiệu quả hơn.

Chúng ta kiên trì quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, mà hạt nhân là đồng chí tổng Bí thư Nguyễn Phú trọng rằng: “không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai”, thực hiện đồng bộ các biện pháp “chính trị, tư tưởng, tổ chức, hành chính, kinh tế, hình sự” trong PCTN, TC. Làm mạnh mẽ hơn nữa, bài bản hơn nữa, quyết tâm, quyết liệt hơn nữa, không để “chững lại hay chùng xuống”, nhất là phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức. Xác định sự gương mẫu, quyết liệt, nói đi đôi với làm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, cơ quan, tổ chức, đơn vị là một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng, củng cố hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.

Hai là, kiểm soát quyền lực là mấu chốt để PCTN, TC. Cần nhận thức rõ, tham nhũng là “khuyết tật bẩm sinh của quyền lực”; cốt lõi của cuộc chiến chống tham nhũng, tiêu cực là phải kiểm soát cho được quyền lực. Do đó, phải tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực để bảo đảm quyền lực được vận hành công khai, minh bạch, đúng đắn, nhất là kiểm soát quyền lực đối với những cán bộ giữ các vị trí quan trọng, đối với các lĩnh vực chuyên môn sâu, hoạt động có tính chất khép kín, dễ tham nhũng, tiêu cực…

Kết quả phát hiện, xử lý nhiều vụ án kinh tế, tham nhũng đặc biệt nghiêm trọng, liên quan tới một số cán bộ lãnh đạo cao cấp gần đây cho thấy, tình trạng lợi dụng, lạm dụng quyền lực đang ở mức đáng báo động, trở thành một trong những nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động lãnh đạo, quản lý, điều hành đất nước⁽¹⁸⁾. Do vậy, việc “tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác giám sát, kiểm soát quyền lực để PCtN” là một “giải pháp trọng yếu để cuộc đấu tranh chống tham nhũng có hiệu quả thiết thực”⁽¹⁹⁾. Muốn vậy, chúng ta phải gắn chế độ trách nhiệm với thực hiện quyền lực. Quyền lực càng cao, trách nhiệm càng lớn; quyền lực đến đâu trách nhiệm đến đó. Không lợi dụng, lạm dụng quyền lực để thực hiện các hành vi sai trái vì vụ lợi. Không chỉ kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực từ bên ngoài, cần khuyến khích sự tham gia và phát huy vai trò to lớn của quần chúng nhân dân, các tổ chức xã hội và các phương tiện thông tin đại chúng trong việc phát hiện, tố giác các hành vi tham nhũng, tiêu cực. Nhất là tạo điều kiện thuận lợi, dễ dàng cho việc tố giác tham nhũng, tiêu cực (về thủ tục, cách thức…). Thậm chí, kinh nghiệm nhiều nước cho thấy, việc tiến hành xem xét cả đơn thư tố cáo nặc danh để phát hiện tham nhũng, tiêu cực cũng là một kênh quan trọng để cung cấp thông tin về tham nhũng, tiêu cực trong bối cảnh pháp luật chưa hoàn thiện, người tố cáo còn có thể bị đe dọa, chưa được bảo vệ đầy đủ.

Hiện nay, quy định về bảo vệ người phát hiện, người tố giác, đấu tranh, xử lý tham nhũng, tiêu cực của chúng ta chưa thật sự tạo niềm tin vững chắc để khuyến khích người dân an tâm, tích cực tham gia tố giác, đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, dẫn đến chưa đủ sức răn đe, phòng ngừa, đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực; việc biểu dương, khen thưởng người tố cáo, phản ánh đúng hành vi tham nhũng, tiêu cực ở một số địa phương chưa được quan tâm đúng mức, nên chưa khuyến khích được việc phát hiện tố giác các hành vi tham nhũng, tiêu cực trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân.

Ba là, phải đặc biệt chú trọng công tác cán bộ. Phải đánh giá, lựa chọn, bố trí đúng  cán bộ, bảo đảm “chọn đúng người, giao đúng việc”. tăng cường quản lý, giáo dục, phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Phân công, phân cấp gắn với giao quyền, ràng buộc trách nhiệm, đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực và xử lý nghiêm những sai phạm trong công tác cán bộ, nhất là việc “chạy chức, chạy quyền”. Chống tệ bè phái, cục bộ, cá nhân chủ nghĩa, hình thành “nhóm lợi ích” trong việc bổ nhiệm, bố trí cán bộ. Việc tuyển dụng công chức, viên chức cần hết sức chú trọng, vì đây là “bộ lọc” đầu tiên của Đảng và Nhà nước ta trong việc tạo ra một đội ngũ cán bộ trong sạch, vững mạnh. Việc tuyển dụng công chức, viên chức phải thực sự xuất phát từ nhu cầu thực tế và vị trí việc làm, thực sự khách quan và công bằng, vừa “tuyển” vừa “chọn” để tìm đúng người, đúng việc, đúng nhu cầu, cán bộ phải vừa hồng, vừa chuyên. trong tuyển chọn phải tăng cường, bổ sung các nội dung sát hạch, các tiêu chí đánh giá làm cơ sở để nhìn nhận, đánh giá được tổng thể quan điểm lập trường, động cơ và thái độ chính trị của công chức, viên chức khi thi tuyển. Đổi mới mạnh mẽ cơ chế phát hiện, lựa chọn, thu hút, trọng dụng nhân tài và cơ chế đánh giá cán bộ.

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm khắc những vi phạm trong việc xét tuyển, thi tuyển công chức, viên chức có biểu hiện, hành vi nhận hối lộ, tham nhũng, tiêu cực… Nâng cao trách nhiệm của tập thể lãnh đạo địa phương, cơ quan, đơn vị trong phối hợp, thẩm định nhân sự cán bộ. Thẩm định tiêu chuẩn, điều kiện cán bộ là một quy trình, thủ tục và yêu cầu bắt buộc trước khi xem xét phê duyệt quy hoạch và quyết định bổ nhiệm cán bộ. Những năm gần đây nội dung này ngày càng được cấp ủy các cấp quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện; tuy nhiên, trên thực tế, cơ chế, biện pháp, trách nhiệm trong thẩm định của các cơ quan vẫn còn sơ hở, bất cập và có mặt chưa đáp ứng yêu cầu; có những trường hợp vừa bổ nhiệm đã phải xem xét xử lý kỷ luật, xử lý hình sự hoặc cho thôi chức vụ do không đủ tiêu chuẩn, điều kiện. trong thời gian tới, một mặt sớm hoàn thiện cơ chế, biện pháp phối hợp giữa các cơ quan chức năng (tư pháp, thanh tra, kiểm tra, bảo vệ chính trị nội bộ, cán bộ) trong thẩm định, tham mưu cho cấp có thẩm quyền về công tác cán bộ; mặt khác, phải xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm thẩm định theo chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan. Kiên quyết không để lọt những người không xứng đáng, không bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện, có biểu hiện cơ hội chính trị, tham vọng quyền lực vào đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp.

Cần nhanh chóng thể chế hóa các quan điểm của Bộ Chính trị tại Kết luận số 14-KL/TW, ngày 22/9/2021 về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung, tạo cơ chế, động lực mạnh mẽ để khuyến khích và bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Đồng thời, định kỳ tổ chức lấy phiếu tín nhiệm theo Quy định số 96-QĐ/TW, ngày 02/02/2023 của Bộ Chính trị về việc lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức danh, chức vụ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị. Kiên quyết đưa ra khỏi bộ máy nhà nước những cán bộ, công chức, viên chức suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, không hoàn thành nhiệm vụ công vụ.

Bốn là, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, điều tra và xử lý các hành vi tham nhũng, tiêu cực, nhất là ở các địa phương. Tập trung kiểm tra, giám sát tổ chức đảng, người đứng đầu cán bộ chủ chốt ở những lĩnh vực, địa bàn, vị trí công tác dễ xảy ra tham nhũng, tiêu cực và có nhiều khiếu nại, tố cáo kéo dài nhằm kịp thời phát hiện, xử lý sai phạm, không để vi phạm nhỏ tích tụ thành sai phạm lớn; tăng cường công tác thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án, vụ việc về tham nhũng, kinh tế. Kịp thời chuyển các vụ việc có dấu hiệu tội phạm về tham nhũng, chức vụ cho cơ quan điều tra theo quy định của pháp luật; khắc phục tình trạng hành vi tham nhũng có dấu hiệu tội phạm nhưng chỉ xử lý kỷ luật, hành chính, kinh tế; chú trọng “PCTN, TC ngay trong các cơ quan thực hiện chức năng chống tham nhũng, tiêu cực”.

Đặc biệt là, đẩy mạnh công tác tự kiểm tra, thanh tra trong nội bộ cơ quan, đơn vị nhằm nâng cao tính tự giác cũng như tinh thần, trách nhiệm của cơ quan, đơn vị trong công tác PCTN. Cấp ủy, chính quyền các cấp cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, xác định công tác PCTN, TC là nhiệm vụ chính trị quan trọng nhất, cấp bách cần được sâu sát, chỉ đạo quyết liệt. Thực hiện nghiêm túc việc xử lý trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, đơn vị để xảy ra tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Động viên, khen thưởng kịp thời tập thể, cá nhân làm tốt công tác PCTN, TC; thực hiện tốt việc bảo vệ những người đấu tranh chống tham nhũng hoặc lợi dụng việc đấu tranh PCTN, khiếu nại, tố cáo để vu khống, mất đoàn kết nội bộ, chống phá Đảng, Nhà nước.

 

    (1) V.I.Lênin Toàn tập, Nxb. tiến bộ, M.1978, t.44, tr.217.

    (2) Hồ Chí Minh Toàn tập, Nxb. CtQG, H.2011, t.7, tr.297.

    (3) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. CtQG, H.2006, t.47, tr.353.

    (4) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb. CtQG, H.2011, tr.173.

    (5) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Nxb. CtQG, H.2016, tr.196.

    (6) Năm 1992, Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp hành trung ương Đảng khóa VII đã nhận định tình hình: “tệ tham nhũng, hối lộ, ăn chơi phung phí tài sản của nhân dân… gây tác hại rất lớn, làm tổn hại thanh danh của Đảng”.

    (7) Đánh giá tại Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ khóa VII của Đảng (tháng 01/1994).

    (8) Nghị quyết số 14, ngày 15/5/1996 của Bộ Chính trị về lãnh đạo cuộc đấu tranh chống tham nhũng.

    (9) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. CtQG-St, H.2021, t.2, tr.213.

    (10) Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. CtQG-St, H.2021, t.2, tr.223.

    (11) https://ubkttw.vn/tin-tuc-thoi-su/-/asset_publisher/bHGXXiPdpxRC/content/hoi-nghi-toan-quoc-tong-ketcong-tac-phong-chong-tham-nhung-giai-oan-2013-2020.

    (12) Chính phủ: Báo cáo số 410/BC-CP, ngày 12/10/2022 về công tác PCTN năm 2022, tr.13.

    (13) Như: Vụ án xảy ra tại Công ty cổ phần công nghệ Việt Á và các đơn vị, địa phương có liên quan; vụ án xảy ra tại Cục Đăng kiểm Việt Nam và trung tâm đăng kiểm một số địa phương; vụ án xảy ra tại Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao và một số đơn vị liên quan; vụ án xảy ra tại Ngân hàng SCB, Công ty cổ phần tập đoàn Vạn thịnh Phát và các tổ chức, đơn vị có liên quan.

    (14) Nguyễn Phú trọng: “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh PCTN, TC, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta trong sạch, vững mạnh”, Nxb. CtQG-St, H.2023, tr.28.

    (15) Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 32-QĐ/TW, ngày 16/9/2021 về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, chế độ làm việc, quan hệ công tác của Ban Chỉ đạo trung ương về PCtN, tC (thay thế cho Quy định số 211-QĐ/tW, ngày 25/12/2019) để bổ sung thêm chức năng phòng, chống tiêu cực cho Ban Chỉ đạo; Quy định số 69-QĐ/TW, ngày 06/7/2022 về kỷ luật tổ chức đảng, đảng viên vi phạm. Ban Chỉ đạo trung ương về PCTN, TC ban hành Hướng dẫn số 25-HD/BCĐtW, ngày 01/8/2022 một số nội dung về công tác phòng, chống tiêu cực.

    (16) Kết luận số 12-KL/TW, ngày 06/4/2022 của Bộ Chính trị về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác PCTN, TC.

    (17) Nguyễn Phú trọng: Đấu tranh PCtN, tC: Nhìn lại 10 năm qua; định ra phương hướng nhiệm vụ cho thời gian tới”, http://www.vietnamplus.vn/toan-van-phat-bieu-cua-tong-bi-thu-ve-phong-chong-tham-nhung-tieucuc/801297.vnp, ngày 30/6/2022.

    (18) Nguyễn Cảnh Lam: Sự lãnh đạo của Đảng trong kiểm soát quyền lực để PCTN, tạp chí Nội chính số 52 (01+02/2018), tr.54.

    (19) Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú trọng, trưởng Ban Chỉ đạo trung ương về PCTN, Phát biểu kết luận Hội nghị toàn quốc về công tác PCTN ngày 25/6/2018, Hà Nội.