Hội Luật gia VN tiếp tục có nhiều sáng kiến pháp lý, đóng góp hiệu quả vào công cuộc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam

(Pháp lý) - Vừa qua, tại Hội nghị TW 6, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã nhất trí cao việc ban hành Nghị quyết số 27 về “tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới”. Nhiều thập kỷ qua, giới Luật gia Việt Nam được Đảng, Nhà nước xác định là một trong những lực lượng quan trọng tham gia đóng góp hiệu quả vào công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam. Đặc biệt hai thập kỷ gần đây, Hội Luật gia Việt Nam (HLGVN) đã có nhiều sáng kiến pháp lý được Quốc hội và Chính phủ đánh giá cao, đóng góp tích cực vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam. Ngay sau khi Nghị quyết số 27 của Trung ương được ban hành, HLGVN  đề ra Chương trình hành động cụ thể để triển khai Nghị quyết trong cuộc sống.

Nhân dịp đầu Xuân Quý Mão, Chủ tịch HLGVN – TS.Nguyễn Văn Quyền đã dành thời gian trả lời phỏng vấn Tạp chí Pháp lý.

anh-1-1672473726.jpg

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tặng hoa chúc mừng Lãnh đạo HLGVN và Lãnh đạo Viện Nghiên cứu lập pháp tại Lễ kí kết hợp tác giữa hai cơ quan (tháng 1/2022)

Đóng góp tích cực vào việc hoàn thiện hệ thống pháp luật VN

Phóng viên: Xin Chủ tịch cho biết những kết quả, thành tựu nổi bật của HLGVN  trong công tác tham gia xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật nửa nhiệm kỳ vừa qua?

Chủ tịch Nguyễn Văn Quyền: HLGVN luôn xác định việc tham gia xây dựng chính sách pháp luật là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Hội; Vì vậy, trong thời gian qua, TW Hội đã có nhiều biện pháp để đẩy mạnh và nâng cao chất lượng của công tác này với nhiều nội dung và hình thức phong phú, đa dạng, thiết thực đóng góp tích cực vào việc xây dựng và hoàn thiện chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Hội đã tham gia tổ chức tổng kết, sơ kết, đánh giá việc thi hành một số văn bản quan trọng của Đảng, nhà nước như: Tổng kết 15 năm thi hành Nghị quyết số 49- NQTW của Bộ Chính trị (Khóa IX) về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020; Tổng kết 15 năm thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW của Ban Bí thư TW Đảng (Khóa IX) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân; Sơ kết 5 năm thi hành Hiến pháp năm 2013; Sơ kết 05 năm thi hành Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2015…vv… Các hoạt động này đều được Hội triển khai thực hiện ở các cấp Hội và có báo cáo gửi các cơ quan có liên quan.

HLGVN đã tổ chức nhiều cuộc Hội thảo khoa học, tọa đàm, hội nghị góp ý kiến phản biện đối với 64 dự thảo văn bản Luật. Ở các cấp Hội địa phương, ngoài các hoạt động chung của toàn Hội, hàng năm, theo yêu cầu của Đoàn Đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và các cơ quan hữu quan, các cấp hội đã tổ chức đóng góp ý kiến cho hàng chục nghìn lượt dự thảo văn bản quy phạm pháp luật của Trung ương và địa phương. Cụ thể các cấp Hội đã tổ chức được gần 2000 hội nghị, tọa đàm; đóng góp hơn 32.500 ý kiến vào các văn bản của Trung ương và địa phương; tham gia thẩm định, rà soát, kiểm tra hơn 23.700 văn bản.

Hội hiện đang triển khai các nhiệm vụ của Đề án “Phát huy vai trò của Hội Luật gia các cấp trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật” giai đoạn 2022-2027” và Đề án “ Tuyên truyền, phổ biến pháp luật về phòng, chống tham nhũng” sau khi được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Đáng chú ý năm 2022, HLGVN đã chủ trì xây dựng báo cáo “Rà soát cụ thể, đánh giá pháp luật và kiến nghị hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp hợp đồng bằng phương thức trọng tài thương mại”; Xây dựng kế hoạch và triển khai nhiều hoạt động nhằm tham vấn cho các cơ quan chức năng trong việc sửa đổi Luật Đất đai và nhiều đạo luật khác; phối hợp với Viện nghiên cứu lập pháp thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các ủy ban, các cơ quan của Quốc hội trong việc nghiên cứu, thẩm tra và phản biện các dự án luật; Xây dựng báo cáo tư vấn “Một số vấn đề lý luận, thực tiễn về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới ở Việt Nam” theo yêu cầu của Hội đồng lý luận TW; Bên cạnh đó Hội cũng chủ động tổ chức Hội thảo với chủ đề: “Thị trường bất động sản du lịch Việt Nam: Những nút thắt pháp lý, thực tiễn và giải pháp tháo gỡ” để tập trung nghiên cứu, đánh giá chính sách, pháp luật và thực tiễn về thị trường bất động sản du lịch Việt Nam, làm rõ những vướng mắc, bất cập và đề xuất các giải pháp nhằm tháo gỡ, nâng cao hiệu quả công tác quản lý, góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật đối với thị trường bất động sản du lịch Việt Nam…

HLG các cấp đã phối hợp với các tổ chức có liên quan theo dõi việc thực hiện pháp luật, phát hiện những vướng mắc, khiếm khuyết hoặc không phù hợp của những quy định pháp luật hiện hành. Trên cơ sở đó, tổng hợp đề xuất, kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới văn bản pháp luật đáp ứng yêu cầu thực tiễn của đời sống xã hội.

Đồng thời, HLGVN đã tham gia tích cực và có trách nhiệm cao vào các ban soạn thảo, tổ biên tập các dự án luật, pháp lệnh và các văn bản quy phạm pháp luật được phân công hoặc do các cơ quan chức năng đề nghị. Bên cạnh đó, HLGVN cũng chủ động đề xuất với Đảng và Nhà nước các sáng kiến, kế hoạch và tổ chức thực hiện tốt các nhiệm vụ được phân công; gắn công tác tham gia xây dựng và hoàn thiện chính sách, pháp luật với các hoạt động nghiên cứu khoa học, giám sát và phản biện xã hội, tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý trong các cấp Hội.

Phóng viên: Để đạt được những kết quả quan trọng trong công tác tham gia xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách pháp luật, thời gian qua HLG đã có những biện pháp gì?

Chủ tịch Nguyễn Văn Quyền: Để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao trong công tác tham gia xây dựng và hoàn thiện chính sách, pháp luật, HLGVN đã chỉ đạo các cấp Hội huy động trí tuệ, kinh nghiệm của hơn 70.000 Hội viên luật gia, bám sát thực tiễn, chủ động, linh hoạt, nâng cao chất lượng các hoạt động, nội dung thiết thực phù hợp với yêu cầu thực tế; Tăng cường phối hợp giữa Trung ương Hội với các tỉnh, thành Hội và các Chi hội trực thuộc Trung ương Hội để thực hiện những hoạt động chung do Trung ương Hội chủ trì, tổng hợp được ngày càng nhiều hơn ý kiến đóng góp có chất lượng của đội ngũ Luật gia trong cả nước tham gia vào quá trình xây dựng các văn bản luật, các chương trình, đề án quan trọng.

Đặc biệt, tiếp tục phát huy vai trò của HLGVN với tư cách là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đồng thời mở rộng và tăng cường quan hệ phối hợp với các cơ quan Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp trong các hoạt động nghiên cứu khoa học, giám sát và phản biện xã hội, thực hiện chủ trương xã hội hoá của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực pháp luật. HLGVN thông qua công tác tư vấn, trợ giúp pháp lý đồng thời tiếp nhận những thông tin phản ánh của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp về những mâu thuẫn, chồng chéo trong thực thi các văn bản pháp luật. Trên cơ sở đó, tổng hợp đề xuất, kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới văn bản pháp luật, đáp ứng kịp thời những yêu cầu thực tiễn của đời sống xã hội.

anh-2-1672473763.jpg

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại buồi làm việc với Đảng đoàn, Ban Thường vụ Trung ương HLGVN tháng 4/2022

Hoạt động thiết thực đưa Nghị quyết của Đảng vào cuộc sống

 

Phóng viên: Tại Hội nghị TW 6 khóa XIII, Ban Chấp hành TW Đảng có Nghị quyết quan trọng – Nghị quyết số 27 về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới. Tới đây, HLGVN sẽ có những hoạt động thiết thực nào để đưa Nghị quyết quan trọng này vào cuộc sống?

Chủ tịch Nguyễn Văn Quyền: Thực hiện Nghị quyết số 27 của Ban Chấp hành TW Đảng khóa XIII, Đảng đoàn, Ban Thường vụ Trung ương HLGVN đã chỉ đạo các cấp Hội trong toàn quốc tổ chức Hội nghị nghiên cứu, quán triệt, học tập Nghị quyết và đề ra Chương trình hành động phù hợp từng cấp Hội, từng đơn vị. 

Một trong những chủ trương lớn mà Nghị quyết số 27 của Trung ương đề ra là: Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân do Đảng lãnh đạo. Để thực hiện chủ trương quan trọng này, Hội nghị TW6  đã đề ra nhiều giải pháp quan trọng. Trong đó đặc biệt chú trọng xây dựng hệ thống pháp luật đầy đủ, kịp thời, đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định, lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, doanh nghiệp làm trọng tâm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo đảm yêu cầu phát triển nhanh, bền vững.

Thực hiện Nghị quyết  quan trọng này, HLGVN xác định tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động tham gia xây dựng chính sách, pháp luật, tổ chức tốt các cuộc hội thảo, tọa đàm, góp ý kiến xây dựng chính sách, pháp luật theo chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội; Chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương. Đồng thời HLG nghiên cứu đề xuất tham gia đổi mới cơ chế thi hành pháp luật, gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật với thực hiện pháp luật, bảo đảm pháp luật được thực hiện công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực, hiệu quả. 

HLGVN cũng tích cực tham gia giám sát, phản biện xã hội đối với những đề án liên quan đến tổ chức và hoạt động của các cơ quan tư pháp, hoạt động tư pháp và bổ trợ tư pháp. Tham gia tích cực vào quá trình rà soát và đề xuất chính sách, giải pháp thực hiện cải cách hành chính; Tiếp tục nâng cao năng lực, khai thác, sử dụng có hiệu quả đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật, hòa giải viên là Hội viên HLG các cấp tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, tư vấn, trợ giúp pháp lý và hòa giải ở cơ sở. Đặc biệt phối hợp, hỗ trợ HLG các cấp tham gia công tác giám sát, theo dõi thi hành pháp luật; tham gia giải quyết tranh chấp pháp lý theo quy định của pháp luật.

Làm tốt những nhiệm vụ nêu trên, HLGVN tiếp tục đóng góp vào việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quan trọng của Đảng trong xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân.

Đề xuất nhiều sáng kiến pháp lý

Phóng viên: Cải cách thể chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi pháp luật là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Chính phủ trong thời gian tới. Theo đó Quốc hội, Chính phủ sẽ tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung nhiều đạo luật quan trọng và xây dựng những đạo luật mới thực tiễn đặt ra. HLGVN sẽ tham gia đề xuất sáng kiến gì thưa Chủ tịch? 

Chủ tịch Nguyễn Văn Quyền: Một trong những nhiệm vụ quan trọng trong xây dựng và hoàn thiện pháp luật là phải giải quyết được những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, những vấn đề mới phát sinh, những vấn đề mới chưa có quy định, nhằm xây dựng hệ thống pháp luật hoàn thiện, được thực hiện nghiêm minh, nhất quán.

Những năm gần đây, HLGVN và HLG các cấp luôn chủ động, tích cực thực hiện nhiều hoạt động quan trọng, thiết thực đồng hành cùng Quốc hội, Chính phủ nhằm đổi mới mạnh mẽ những thiết chế pháp lý, đóng góp hiệu quả vào công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam XHCN.

Trong thực tế, HLGVN cũng đã từng là cơ quan đề xuất, chủ trì một số dự án luật quan trọng, đóng góp quan trọng vào quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật qua các thời kỳ. Đặc biệt HLGVN đã chủ trì xây dựng thành công 2 đạo Luật quan trọng, Luật Trọng tài thương mại (TTTM)  được Quốc hội thông qua năm 2010 và Luật Trưng cầu ý dân được Quốc hội thông qua năm 2015.

Năm 2022 vừa qua, HLGVN đã xây dựng Báo cáo nghiên cứu rà soát Luật Trọng tài thương mại. HLGVN mong muốn tiếp tục được Quốc hội, Chính phủ tin tưởng giao nhiệm vụ xây dựng dự thảo Luật sửa đổi Luật TTTM.

anh-3-1672473763.jpg

Đ/c Nguyễn Văn Quyền – Chủ tịch HLGVN phát biểu tại Hội nghị triển khai thực hiện Chỉ thị số 14-CT/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với Hội Luật gia Việt Nam trong tình hình mới

Phóng viên: Xin Chủ tịch đánh giá những kết quả nổi bật mà Luật TTTM 2010 đã mang lại thời gian qua? HLGVN có kiến nghị gì về nghiên cứu sửa đổi hoàn thiện Luật TTTM trong thời gian tới?

Chủ tịch Nguyễn Văn Quyền: Thực tế cho thấy Luật TTTM 2010 đã giải quyết nhiều điểm nghẽn về cơ sở pháp lý cho hoạt động trọng tài. Qua 12 năm thực thi Luật TTTM, số lượng trung tâm trọng tài và trọng tài viên ở nước ta đã có sự phát triển mạnh mẽ, phần nào đáp ứng tốt các yêu cầu của trình hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng trong giai đoạn hiện nay. Theo đó, tính đến 30/6/2022, cả nước đã có 42 Trung tâm trọng tài thương mại và 01 văn phòng đại diện của Ủy ban trọng tài thương mại Hàn Quốc. Toàn quốc đã có khoảng 700 trọng tài viên, trong đó có một số trọng tài viên là người nước ngoài. Về kết quả giải quyết, trong 10 năm (từ 2011-2020) các Trung tâm trọng tài đã giải quyết được 2900 vụ tranh chấp. Không những số lượng vụ việc trọng tài thụ lý tăng lên mà các lĩnh vực tranh chấp ngày càng đa dạng, phong phú hơn.

Luật TTTM tôn trọng quyền tự do thỏa thuận của các bên, đây là nguyên tắc cơ bản của phương thức trọng tài. Luật cũng đã quy định rõ về vai trò của Tòa án trong hỗ trợ và giám sát đối với hoạt động trọng tài; Xác lập nguyên tắc mất quyền phản đối; Mở rộng thẩm quyền cho hội đồng trọng tài, giúp quá trình tố tụng hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, sau hơn 12 năm thực thi, Luật TTTM đã phát sinh một số tồn tại, bất cập cần sửa đổi để đáp ứng nhu cầu thực tiễn và thống nhất với các đạo luật khác.

Trong giai đoạn hiện nay, nền kinh tế phát triển với nhiều mô hình kinh doanh mới như kinh tế chia sẻ, kinh tế tuần hoàn, mô hình kinh doanh tiền điện tử, sàn chứng khoán phái sinh forex, có rất nhiều tranh chấp phát sinh từ lĩnh vực kinh tế số, tuy nhiên, chưa có văn bản pháp luật điều chỉnh về lĩnh vực này, và khi có tranh chấp, các thẩm phán và trọng tài viên cũng khó xử lý tranh chấp hợp lý và đúng pháp luật. Thực tế đòi hỏi cần thiết ban hành khung pháp lý cho các mô hình kinh doanh mới và xây dựng án lệ làm nguồn để giải quyết các tranh chấp loại này.

Do đó, việc hoàn thiện những bấp cập trong hệ thống pháp luật liên quan đến giải quyết tranh chấp thương mại như: Bộ luật Tố tụng dân sự, Bộ luật Dân sự, Luật Thương mại …vv…là yêu cầu cấp bách cần phải thực hiện. Việc sửa đổi, bổ sung Luật TTTM cũng cần đặt ra cấp thiết, bảo đảm Luật này phù hợp với thông lệ quốc tế và là công cụ hữu hiệu để giải quyết tình trạng án kinh doanh thương mại bị tồn đọng.

Về lộ trình thực hiện, HLGVN sẽ là cơ quan chủ trì xây dựng Báo cáo nghiên cứu, rà soát Luật TTTM trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước 31/12/2022. HLGVN tiếp tục hoàn thiện hồ sơ đề nghị xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trọng tài thương mại nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn và tiến trình hội nhập quốc tế.

Phóng viên:  Để đảm bảo TTTM thực sự là thiết chế hiệu quả đáp ứng nhu cầu thực tiễn giải quyết tranh chấp đầu tư, kinh doanh, thương mại, chúng ta cần hoàn thiện thể chế về TTTM và pháp luật liên quan như thế nào, thưa Chủ tịch?

Chủ tịch Nguyễn Văn Quyền: Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, việc xảy ra các tranh chấp thương mại là điều không thể tránh khỏi. Hiện nay có nhiều phương pháp giải quyết tranh chấp thương mại nhưng phương pháp giải quyết tranh chấp bằng hình thức TTTM đang được quan tâm và lựa chọn trên trường quốc tế, vì việc giải quyết tranh chấp có trình tự thủ tục nhanh gọn, không làm tiết lộ bí mật kinh doanh, uy tín của các bên và đảm bảo quy định pháp luật.

TTTM là một trong những phương thức giải quyết tranh chấp ngoài tòa án được sử dụng rộng rãi trên thế giới trong đó có Việt Nam. Tại Việt Nam, cùng với thương lượng, hòa giải và Tòa án, TTTM ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết những tranh chấp trong lĩnh vực kinh doanh thương mại, góp phần xây dựng một môi trường kinh doanh bình đẳng, lành mạnh và thượng tôn pháp luật.

anh-4-1672473764.png

Luật Trọng tài thương mại và Luật Trưng cầu ý dân – 2 đạo Luật quan trọng do HLGVN chủ trì xây dựng thành công, được Quốc hội thông qua năm 2010 và 2015

Để đảm bảo TTTM thực sự là thiết chế hiệu quả đáp ứng nhu cầu thực tiễn giải quyết tranh chấp đầu tư, kinh doanh, thương mại, chúng ta cần hoàn thiện thể chế về TTTM và pháp luật liên quan. Trong đó, những vấn đề cụ thể cần nghiên cứu, hoàn thiện thể chế về TTTM và pháp luật liên quan đảm bảo trọng tài thực sự là thiết chế hiệu quả đáp ứng nhu cầu thực tiễn giải quyết tranh chấp đầu tư, kinh doanh, thương mại, đảm bảo phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của Việt Nam, Luật mẫu UNCITRAL và thông lệ quốc tế về TTTM. Bên cạnh đó, cần hướng đến xây dựng, ban hành cơ chế tăng cường sự kiểm tra, giám sát việc triển khai thi hành quy định của Luật TTTM, đặc biệt là việc hủy phán quyết trọng tài; Xây dựng cơ chế phối hợp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả thi hành phán quyết trọng tài…

Bên cạnh đó, tiếp tục nâng cao năng lực của các Trung tâm trọng tài, đội ngũ trọng tài viên đáp ứng yêu cầu giải quyết tranh chấp đầu tư, kinh doanh, thương mại trong bối cảnh hội nhập quốc tế, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân và doanh nghiệp; Xây dựng cơ chế nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động của TTTM.

Về nghiên cứu hoàn thiện quy định luật khác liên quan đến Luật TTTM: Trước mắt  cần nghiên cứu, bổ sung quy định về giám đốc thẩm quyết định của Tòa án hủy hoặc không hủy phán quyết trọng tài trong Bộ luật Tố tụng dân sự. Thứ hai, sửa Luật thi hành án dân sự theo hướng bổ sung quy định về thủ tục thi hành phán quyết của TTTM.

Để hoàn thiện các văn bản dưới luật đảm bảo thi hành Luật TTTM, đề nghị Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao sớm ban hành Nghị quyết về công nhận và cho thi hành tại Việt Nam phán quyết của Trọng tài nước ngoài; hướng dẫn thi hành một số quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự về thủ tục công nhận và cho thi hành tại Việt Nam bản án, quyết định dân sự của Tòa án nước ngoài.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn Chủ tịch!

Thành Chung (thực hiện)

Link nội dung: https://phaply.net.vn/chu-tich-hoi-luat-gia-viet-nam-tsnguyen-van-quyen-hoi-luat-gia-vn-tiep-tuc-co-nhieu-sang-kien-phap-ly-dong-gop-hieu-qua-vao-cong-cuoc-xay-dung-va-hoan-thien-nha-nuoc-phap-quyen-xhcn-viet-nam-a256314.html