Từ yêu cầu thực tiễn: cần sớm nghiên cứu xây dựng một số luật mới và luật hóa một số chủ trương, chính sách quan trọng

Xuất phát từ thực tiễn công tác cán bộ, công tác phòng chống tham nhũng tiêu cực, đấu tranh với tội phạm, công tác tài chính ngân hàng, bảo mật thông tin dữ liệu.., thời gian qua đã có nhiều ý kiến tâm huyết của các Đại biểu Quốc hội, các nhà nghiên cứu, lãnh đạo quản lý, chuyên gia pháp luật, kinh tế… đề xuất xây dựng một số luật quan trọng, kiến nghị luật hóa một số chủ trương, qui định quan trọng. Sau đây Pháp lý xin nêu lại, mong được cơ quan chức năng lưu tâm nghiên cứu.

Luật hoá chủ trương bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm tạo cơ sở chính trị và pháp lý vững chắc để khuyến khích, động viên đội ngũ cán bộ tâm huyết, trách nhiệm với công việc…

Đề nghị luật hoá chủ trương bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm

Ngày 22/9/2021, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 14-KL/TƯ về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung. Đây là một trong những chủ trương đột phá được nhiều cán bộ, đảng viên và nhân dân mong mỏi. Theo đó, Kết luận của Bộ Chính trị yêu cầu các cấp ủy, tổ chức Đảng khuyến khích cán bộ có tư duy sáng tạo, cách làm đột phá, tháo gỡ, giải quyết những điểm nghẽn, nút thắt trong cơ chế, chính sách, tập trung vào những vấn đề chưa được quy định hoặc đã có quy định, nhưng không phù hợp với thực tiễn; mang lại giá trị, hiệu quả thiết thực, tạo được chuyển biến mạnh mẽ, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung.

Phát biểu tại diễn đàn Quốc hội, một số đại biểu Quốc hội nhận định rằng, hạn chế về việc cán bộ, công chức đùn đẩy, né tránh, ảnh hưởng rất lớn đến việc triển khai thực hiện nhiệm vụ và phục vụ nhân dân.

Các đại biểu Quốc hội nhận thấy có 3 nhóm: Cán bộ còn hạn chế về năng lực có tình trạng sợ không dám thực hiện nhiệm vụ; cán bộ có năng lực nhưng ý thức, tinh thần trách nhiệm còn hạn chế nên có chuyện nghe ngóng, né tránh; còn nhóm thứ ba là một số cán bộ bây giờ không muốn làm, không dám làm vì có thể chính sách pháp luật chưa đủ nên trước làm có thể đã không đúng, hoặc làm xong rồi không biết có sai hay không? Sai cũng không biết sai chỗ nào nên nếu bây giờ vẫn làm đúng như vậy thì sẽ phát sinh nhiều vấn đề. Và chính hệ quả của tâm lý e dè, lo lắng, sợ trách nhiệm đã tạo sức ì rất lớn, sự trì trệ trong cơ quan công quyền.

Tại kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa XV vừa qua, nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, ranh giới giữa dám nghĩ, dám làm, giữa sự sáng tạo với lợi dụng chủ trương để trục lợi cá nhân hoặc vì lợi ích nhóm rất mong manh.

Một số đại biểu Quốc hội cho rằng, muốn giải quyết vấn đề này, phải có giải pháp quyết liệt, chấn chỉnh càng sớm càng tốt để không ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ kể cả khu vực công và tư. Đó là các bộ ngành trung ương một mặt thường xuyên rà soát cơ chế, chính sách nhằm điều chỉnh cho đồng bộ phù hợp với thực tế. Mặt khác, sớm cụ thể hóa các chủ trương của Đảng bằng các văn bản quy phạm pháp luật để áp dụng vào thực tiễn cuộc sống…

Tại phiên thảo luận về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022, Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khoá XV, ĐBQH Nguyễn Văn Cảnh (Bình Định) cho rằng muốn có đột phá thì cần có Luật Bảo vệ người dám nghĩ, dám làm. Hiến kế về nội dung của luật, ông Cảnh cho rằng, Luật Bảo vệ người dám nghĩ, dám làm nên có hai phần. Phần một là phần qui định về cá nhân, tổ chức quyết định những công việc chưa được pháp luật quy định. Hai là phần cá nhân, tổ chức quyết định những công việc trái với pháp luật hiện hành quy định.

Đại biểu Lê Minh Trí (thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, nội dung cần làm ngay đang được nhiều cán bộ, đảng viên mong mỏi là cần khẩn trương nghiên cứu, rà soát sửa đổi, bổ sung các quy định của hệ thống pháp luật hiện hành theo hướng đồng bộ, thống nhất theo tinh thần Kết luận số 14-KL/TW ngày 22/9/2021 của Bộ Chính trị về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung.

Việc luật hóa chủ trương của Đảng về khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung được kỳ vọng tạo cơ sở chính trị và pháp lý vững chắc để khuyến khích, động viên đội ngũ cán bộ tâm huyết, trách nhiệm với công việc, bảo vệ người có quyết tâm đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, sẵn sàng đương đầu với khó khăn, thử thách, luôn nỗ lực hành động vì lợi ích chung…

Đề xuất xây dựng Luật Đạo đức để ngăn ngừa tội phạm

Tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, Viện trưởng Viện KSND Tối cao Lê Minh Trí kiến nghị xem xét nghiên cứu xây dựng Luật Đạo đức để giáo dục mọi người nhận thức được danh dự là điều thiêng liêng nhất trong đời người, nhằm góp phần tốt hơn trong phòng ngừa vi phạm, tội phạm.

Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí kiến nghị xem xét nghiên cứu xây dựng Luật Đạo để ngăn ngừa tội phạm

Viện trưởng VKSNDTC Lê Minh Trí dự báo trong thời gian tới tình hình tội phạm vẫn diễn biến phức tạp, thủ đoạn tinh vi hơn. Nhất là đối với một số loại tội phạm mới phát hiện khởi tố, điều tra liên quan tới thị trường chứng khoán, cổ phiếu, trái phiếu, tội phạm tham nhũng, khiếu kiện hành chính tiếp tục tăng, nhất là liên quan đến đất đai...

Bên cạnh việc kiến nghị xây dựng Luật Đạo đức, ông Trí còn kiến nghị Quốc hội cần tiếp tục chỉ đạo nghiên cứu xây dựng chính sách xử lý hình sự theo hướng xử lý nghiêm người chủ mưu cầm đầu, có động cơ vụ lợi để răn đe, giáo dục chung. Đồng thời cần phân hóa, tạo điều kiện cho chủ thể sai phạm khắc phục hậu quả, giảm nhẹ cho người vi phạm do chấp hành mệnh lệnh, không vụ lợi. Việc này không chỉ nhằm làm tốt hơn việc thu hồi tài sản nhà nước bị tham nhũng, thất thoát; mà còn bảo đảm hiệu quả phòng chống tội phạm, vừa có trọng tâm, trọng điểm, có răn đe, giáo dục, vừa nhân văn, thuyết phục.

Nghiên cứu luật hoá tội làm giàu bất chính nhằm nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng

Đầu tháng 6/2022, Văn phòng Chính phủ có văn bản gửi Ban Nội chính Trung ương, Bộ Tư pháp, Bộ Công an, TAND Tối cao, Viện KSND Tối cao, Thanh tra Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam yêu cầu các Bộ, ngành căn cứ chức năng, nhiệm vụ và quy định của pháp luật, thực hiện các nội dung kiến nghị của Bộ Tư pháp tại đề án “Nghiên cứu vấn đề xử lý hình sự về hành vi làm giàu bất hợp pháp”, nhằm tăng cường hiệu quả đấu tranh phòng, chống tham nhũng. Cũng tại Văn bản này, Phó Thủ tướng đề nghị Viện KSND Tối cao chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp, các Bộ, ngành có liên quan nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện các quy định của Bộ Luật tố tụng hình sự nhằm tăng cường hiệu quả xử lý tội phạm tham nhũng; thu hồi tài sản trong quá trình giải quyết vụ án.

Trước đó Thanh tra Chính phủ có báo cáo gửi các đoàn đại biểu Quốc hội về kết quả giải quyết và trả lời kiến nghị của cử tri gửi sau kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, trong đó có nội dung về thu hồi tài sản tham nhũng đạt được kết quả năm sau cao hơn năm trước. Tuy nhiên, hiện thu hồi tài sản tham nhũng vẫn là một trong những hạn chế trong công tác phòng, chống tham nhũng. Nguyên nhân chủ yếu là do số tiền phải thu hồi rất lớn, song người phải thi hành án không có tài sản hoặc tài sản bảo đảm giá trị thấp; thời gian giải quyết các vụ án, vụ việc kéo dài nên tài sản bị tẩu tán, che giấu... Ngoài ra, còn có vướng mắc về cơ chế, thế chế trong việc xử lý tài sản, ảnh hưởng đến quá trình thi hành án; trong một số vụ án vẫn xảy ra trường hợp đối tượng bỏ trốn, việc tương trợ tư pháp còn gặp nhiều khó khăn…

Nếu hiện thực được cơ chế, chế tài xử lý hình sự tội làm giàu bất chính không những góp phần nâng cao hiệu quả thu hồi tài sản tham nhũng mà còn đáp ứng được yêu cầu hội nhập quốc tế. Vì hành vi làm giàu bất chính là một trong những nội dung được Công ước Liên Hợp quốc về chống tham nhũng quan tâm khuyến nghị tại Điều 20: “Trên cơ sở tuân thủ Hiến pháp và các nguyên tắc cơ bản của hệ thống pháp luật nước mình, mỗi quốc gia thành viên sẽ áp dụng các biện pháp cần thiết khác nhằm quy định là tội phạm, nếu được thực hiện một cách cố ý, hành vi làm giàu bất hợp pháp, nghĩa là việc tài sản của một công chức tăng lên đáng kể so với thu nhập hợp pháp của công chức mà công chức này không giải thích được một cách hợp lý về lý do tăng đáng kể như vậy”.

Kiến nghị luật hoá Nghị quyết 42 tạo hành lang pháp lý xử lý nợ chuyên nghiệp, bài bản cho ngành ngân hàng

Tại Nghị quyết về việc thông qua nội dung của kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XV, theo đó, Quốc hội giao cho Chính phủ nghiên cứu, đề xuất luật hóa các nội dung của Nghị quyết số 42/2017/QH14, đồng thời sửa đổi bổ sung Luật Các tổ chức tín dụng.

Đưa ra nhận định chung về kết quả thực hiện thí điểm xử lý nợ xấu, từ khi có hiệu lực thi hành, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đánh giá, Nghị quyết đã mang lại nhiều chuyển biến tích cực, thể hiện định hướng, chính sách đúng đắn của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, qua đó củng cố niềm tin của xã hội đối với công tác xử lý nợ xấu của hệ thống các tổ chức tín dụng; đóng góp quan trọng vào kết quả cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu và cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016 - 2020. Trong thời gian áp dụng Nghị quyết, việc xử lý nợ xấu của hệ thống các tổ chức tín dụng có nhiều tiến triển, nhất là nợ xấu được xác định theo Nghị quyết số 42/2017/QH14. Tuy nhiên, kết quả xử lý nợ xấu chưa thực sự vững chắc, thực trạng nợ xấu cho thấy nền kinh tế vẫn tiềm ẩn rủi ro; một số biện pháp áp dụng theo Nghị quyết số 42/2017/QH14 chưa phát huy hiệu quả.

Đặc biệt, đối với nợ xấu nói chung, xử lý bằng dự phòng rủi ro còn chiếm tỷ lệ cao; một số lĩnh vực có số nợ xấu chiếm tỷ trọng cao so nợ xấu của toàn hệ thống. Do đó, cần phân tích rõ hơn nguyên nhân dẫn đến số nợ xấu được xác định theo Nghị quyết số 42 đến nay còn ở mức khá cao và có xu hướng gia tăng; các giải pháp đã triển khai thực hiện để nhận diện cũng như kiểm soát rủi ro đối với các khoản cho vay, nhất là các khoản thuộc các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro cao.

Bên cạnh đó, trước áp lực nợ xấu của các tổ chức tín dụng dự báo sẽ gia tăng trong thời gian tới, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ, Ngân hàng nhà nước có các giải pháp để hướng dòng vốn tín dụng vào khu vực sản xuất, kinh doanh, kiểm soát chặt chẽ tăng trưởng “nóng” vào các tài sản tiềm ẩn rủi ro cao, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong hoạt động cho vay, đầu tư vào các tài sản này.

Đứng dưới góc độ ngân hàng thương mại trực tiếp xử lý nợ xấu, một số ý kiến chỉ ra hai vướng mắc lớn cần được tháo gỡ sau 5 năm thí điểm xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42/2017/QH14, đó là quyền thu giữ tài sản bảo đảm và việc bán nợ xấu, tài sản bảo đảm.

Qua quá trình nghiên cứu, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nhận thấy, cần luật hóa toàn bộ nội dung của Nghị quyết số 42/2017/QH14. Ngoài ra, cũng cần bổ sung sửa đổi một số nội dung như quyền sử lý tài sản bảo đảm của các dự án là bất động sản; quyền thu giữ tài sản bảo đảm; áp dụng thủ tục rút gọn… cho phù hợp hơn với tình hình thực tế.

Hội thảo “Cần Luật hoá Nghị quyết 42 để giải bài toán xử lý nợ xấu ngân hàng” do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) tổ chức

Trước đó tại Hội thảo “Cần Luật hoá Nghị quyết 42 để giải bài toán xử lý nợ xấu ngân hàng” do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) tổ chức hồi tháng 2/2022, đa số các chuyên gia kinh tế đều đồng tình việc luật hóa Nghị quyết 42 để giải bài toán xử lý nợ xấu ngân hàng.

Tại Hội thảo, Tiến sĩ Cấn Văn Lực khuyến nghị, Chính phủ nên xem xét đề xuất Quốc hội sớm tổng kết Nghị quyết 42, tiến tới luật hóa Nghị quyết 42 trên cơ sở rà soát, hoàn thiện và hệ thống hóa các quy định pháp luật liên quan. Theo ông Lực, các giải pháp mạnh mẽ để xử lý triệt để nợ xấu, đặc biệt các giải pháp liên quan đến khung pháp lý, cần phải được đặc biệt chú trọng trong năm 2022 để nâng cao hiệu quả xử lý nợ xấu, tránh tình trạng nợ xấu cũ chưa được xử lý, nợ xấu mới gia tăng nhanh hơn nhằm tháo gỡ rủi ro tiềm tàng cho nền kinh tế.

Đề xuất xây dựng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân

Đây là một trong những đề xuất đươc Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng, nêu ra trong báo cáo gửi Quốc hội về một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn thuộc lĩnh vực TT&TT tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, trong đó có việc xử lý các cá nhân, tổ chức có hành vi thu thập, mua bán trái phép dữ liệu thông tin cá nhân.

Theo báo cáo này, Bộ TT&TT cho biết các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp thu thập nhiều thông tin cá nhân nhưng không triển khai đầy đủ các biện pháp bảo vệ an toàn, đặc biệt là các quy định về bảo vệ thông tin cá nhân và bảo đảm an toàn hệ thống thông tin theo cấp độ tại Luật An toàn thông tin mạng, Nghị định số 85 và các văn bản hướng dẫn.

Thậm chí, có trường hợp chia sẻ trái phép thông tin cá nhân của người dùng cho bên thứ 3, hoặc tình trạng nhân viên quản lý dữ liệu của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp làm lộ lọt thông tin cá nhân của người dùng.

Bên cạnh đó, nhận thức về bảo vệ thông tin cá nhân tại Việt Nam vẫn còn thấp. Chủ thể thông tin bất cẩn, cung cấp tùy tiện, đặc biệt trên mạng xã hội.

Theo Bộ TT&TT, việc lộ lọt dữ liệu cá nhân ở Việt Nam thời gian vừa qua chủ yếu do 2 nguyên nhân là kỹ thuật và phi kỹ thuật. Trong đó, yếu tố kỹ thuật là do các hệ thống thông tin thu thập, xử lý, lưu trữ dữ liệu cá nhân của người dùng nhưng không bảo đảm an toàn, an ninh mạng, dẫn đến bị tấn công, khai thác. Đối với nguyên nhân phi kỹ thuật, các tổ chức, doanh nghiệp thu thập, xử lý dữ liệu cá nhân của người dùng và chia sẻ trái phép với bên thứ 3; hoặc bên thứ 3 cấu kết với nhân viên quản lý dữ liệu của tổ chức, doanh nghiệp; hoặc thu thập thông qua việc tạo các trang web, tài khoản mạng xã hội để thu thập; dụ dỗ người dân cung cấp khi chính người dân cũng sơ ý, tùy tiện và chủ động cung cấp thông tin cá nhân của mình.

Về giải pháp khắc phục tình trạng thu thập, mua bán trái phép dữ liệu thông tin cá nhân trong thời gian tới, Bộ TT&TT đề nghị các bộ, ngành, địa phương cần thực hiện rà soát việc đảm bảo an toàn cho dữ liệu thông tin cá nhân của ngành, lĩnh vực, địa bàn thuộc phạm vi quản lý; triển khai các biện pháp quản lý, kỹ thuật để bảo vệ thông tin cá nhân do mình thu thập, lưu trữ theo quy định về an toàn, an ninh mạng; thường xuyên giám sát, kiểm tra, đánh giá việc bảo vệ dữ liệu thông tin cá nhân của ngành, lĩnh vực, địa bàn thuộc phạm vi quản lý.

Bộ TT&TT cũng đề nghị Bộ Công an hoàn thiện, sớm trình ban hành nghị định quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân, tiến tới xây dựng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân; xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về bảo vệ dữ liệu cá nhân; thường xuyên kiểm tra việc bảo vệ thông tin cá nhân của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp; tiến hành thanh tra và xử lý quyết liệt, mang tính răn đe đối với các trường hợp vi phạm.