Xây dựng lực lượng Thanh tra liêm chính là nhiệm vụ quan trọng

Quang cảnh Phiên chất vấn và trả lời chất vấn đối với các thành viên Chính phủ tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV

9 tháng đầu năm 2022, cơ quan thanh tra chuyển cơ quan điều tra 76 vụ

Phát biểu trước khi bước vào phiên chất vấn, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết trong thời gian qua, thông qua công tác thanh tra đã phát hiện, kiến nghị sửa đổi, bổ sung nhiều cơ chế, chính sách còn sơ hở, bất cập dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực.

Đặc biệt, dưới chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị xử lý nhiều vụ có dấu hiệu vi phạm pháp luật và chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra, trong đó có nhiều vụ việc nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng.

Theo Tổng Thanh tra Chính phủ, ngăn chặn, thu hồi tài sản tham nhũng là nhiệm vụ khó khăn. Trong 9 tháng đầu năm, Thanh tra Chính phủ đã đôn đốc thu hồi hơn 1.000 tỷ đồng, xử lý hơn 4.800 cá nhân, thi hành án 1.800 vụ việc. Tuy nhiên, tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng vẫn thấp.

Về giải pháp, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết từ tháng 6/2021, Ban Bí thư ban hành Chỉ thị 04 tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong việc thu hồi tài sản tham nhũng.

Thanh tra Chính phủ sẽ tăng cường thực hiện Chỉ thị 04, tăng cường xử lý sau thanh tra, chủ động kê biên, phong tỏa tài sản, tăng cường hợp tác quốc tế để xử lý những vụ có yếu tố nước ngoài. "Khi vụ án xảy ra, đối tượng nộp lại tiền sẽ được xem xét về thời gian thi hành án", Tổng Thanh tra Chính phủ nói.

Trong 9 tháng đầu năm 2022, ngành Thanh tra tiến hành đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện 5.586 kết luận và quyết định xử lý về thanh tra, trong đó có 3.440 kết luận thanh tra đã hoàn thành 100% các nội dung phải thực hiện (chiếm 61,6% tổng số kết luận thanh tra được đôn đốc, kiểm tra trong kỳ). Kết quả: các cơ quan chức năng đã thu hồi 1.089,0 tỷ đồng (đạt tỷ lệ 60,3%), 10,2 ha đất; xử lý hành chính 1.714 tổ chức, 4.841 cá nhân; chuyển cơ quan điều tra 76 vụ, 93 đối tượng; khởi tố 5 vụ, 3 đối tượng; ban hành mới, sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ 370 văn bản về cơ chế, chính sách, pháp luật theo kiến nghị tại các kết luận thanh tra (đạt tỷ lệ 72,4%).

Công tác thi hành án liên quan đến việc thu hồi tài sản tham nhũng năm 2022: Tổng số phải thi hành là 3.973 việc, tương ứng với 89.609 tỷ 972 triệu đồng; trong đó: số có điều kiện thi hành là 2.739 việc tương ứng với 43.593 tỷ 296 triệu đồng; đã thi hành xong 1.895 việc, tương ứng với 15.989 tỷ 592 triệu đồng (tăng hơn 11.895 tỷ đồng, tương đương tăng 290,51% về tiền so với năm 2021).

Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong

Thanh tra và những vấn đề “nóng” đặt ra 

Liên quan đến chất lượng thanh tra, một ĐBQH cho rằng vẫn còn một số kết luận thanh tra chậm được ban hành, thậm chí có cuộc thanh tra trên 5 năm vẫn chưa có quyết định. Một số nội dung trong kết luận thanh tra, nhất là trong lĩnh vực đất đai, đầu tư xây dựng chưa bám sát thực tiễn, tính pháp lý chưa đầy đủ, thuyết phục, chưa bảo đảm tính khả thi dẫn đến thời hạn thực hiện kéo dài, khó dứt điểm.

Trả lời chất vấn, Tổng thanh tra Chính phủ cho rằng chậm kết luận thanh tra là do cả nguyên nhân chủ quan và khách quan. Nhiều cuộc thanh tra phạm vi quy mô lớn, liên quan đến nhiều ngành, nhiều cấp, nhiều đối tượng, có tính chất phức tạp.

Một số quy định pháp luật còn bất cập, đặc biệt là về vấn đề quy định, thời gian báo cáo và dự thảo kết luận thanh tra. Bên cạnh đó, khối lượng công việc nhiều nhưng lực lượng thanh tra, nhất là Thanh tra Chính phủ rất mỏng và ý thức trách nhiệm của một số thành viên, kỹ năng, năng lực còn hạn chế hay chưa hết trách nhiệm.

Về giải pháp cho vấn đề này trong thời gian tới, Thanh tra Chính phủ tiếp tục đổi mới phương pháp và cách thức tiến hành để đẩy nhanh tiến độ thanh tra, khắc phục tình trạng chậm ban hành kết luận và nâng cao chất lượng kết luận thanh tra, trong đó quy định trách nhiệm cụ thể cho trưởng, phó đoàn thanh tra, thủ trưởng cơ quan chủ trì, thành viên thanh tra, người giám sát, người thẩm định kết luận thanh tra. Đồng thời, có hình thức xử lý nếu để xảy ra lộ lọt, không chuyển các vụ việc vi phạm tội phạm sang cơ quan điều tra…

Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết, Thanh tra Chính phủ đang kiến nghị sửa đổi một số điều khoản trong Luật Thanh tra về nội dung thời hạn đưa ra kết luận thanh tra, đồng thời, nâng cao chất lượng các cuộc thanh tra, khắc phục tình trạng chậm ban hành, nghiêm cấm bỏ lọt, bỏ sót hành vi vi phạm, ban hành và quán triệt thực hiện quy chế về việc tổ chức hoạt động thanh tra.

Trước câu hỏi của ĐBQH về trách nhiệm trong công tác thanh tra của Tổng thanh tra Chính phủ khi tình hình vi phạm pháp luật trong lĩnh vực ngân hàng vẫn diễn biến phức tạp, Tổng thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết theo quy định, Thanh tra Chính phủ chỉ thanh tra những doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp có trên 50% cổ phần Nhà nước. Còn các đối tượng thanh tra của doanh nghiệp có dưới 50% cổ phần Nhà nước và doanh nghiệp tư nhân thì thuộc đối tượng thanh tra chuyên ngành của Ngân hàng Nhà nước.

Về kết quả thanh tra trong hoạt động ngân hàng, Thanh tra Chính phủ đã phát hiện, kiến nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi bổ sung nhiều chính sách bất cập, sơ hở, dễ phát sinh tiêu cực trong lĩnh vực quản lý tiền tệ, tín dụng ngân hàng. Đối với những vụ việc có dấu hiệu vi phạm hình sự, đơn vị đã chuyển cơ quan điều tra xử lý theo pháp luật.

Một số ĐBQH cho rằng, một số nội dung trong kết luận thanh tra, nhất là trong lĩnh vực đất đai, đầu tư xây dựng chưa bám sát thực tiễn, tính pháp lý chưa đầy đủ, thuyết phục, chưa bảo đảm tính khả thi dẫn đến thời hạn thực hiện kéo dài, khó dứt điểm.

Xây dựng lực lượng Thanh tra liêm chính là nhiệm vụ quan trọng.

Trả lời chất vấn của ĐBQH về kiểm soát quyền lực trong thanh tra, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, xây dựng lực lượng thanh tra liêm chính là nhiệm vụ quan trọng. Thanh tra Chính phủ đã ban hành các văn bản về việc này, yêu cầu cán bộ thanh tra phải tuân thủ quy định pháp luật, quy tắc ứng xử, chuẩn mực đạo đức, liêm chính, chí công vô tư. Quy định từ khâu thanh tra đến khâu thẩm định cũng rất chặt chẽ, để không có vi phạm về đạo đức công vụ.

Tuy nhiên, Ông cũng thẳng thắn thừa nhận, trong dư luận hiện nay đánh giá cán bộ thanh tra nói chung và Thanh tra Chính phủ nói riêng vẫn còn phiền hà, nhũng nhiễu hoặc có việc chưa đúng theo các quy định của Nhà nước để vụ lợi cá nhân. Đặc biệt vừa qua ý kiến của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc có nói "cán bộ thanh tra hiện nay rất dễ dãi, giao lưu ăn uống với đối tượng thanh tra, hiện tượng này vẫn còn".

Chính vì vậy, trong thời gian tới Thanh tra Chính phủ tiếp thu ý kiến đánh giá đó để sửa đổi một số quy định chặt chẽ hơn. Ngoài ra, khi sửa Luật Thanh tra sẽ quy định về những hành vi cấm trong hoạt động của đoàn thanh tra, như cấm nhận quà, tiền và giao lưu ăn uống với đối tượng thanh tra dưới mọi hình thức. Nghiêm cấm bỏ lọt, bỏ sót, bỏ qua hành vi vi phạm của đối tượng thanh tra và một số những điều cấm khác rất cụ thể.

Tổng Thanh tra Chính phủ cũng thông tin, sắp tới Thanh tra Chính phủ và các cơ quan sẽ trình Bộ Chính trị ban hành quy định về kiểm soát quyền lực trong hoạt động thanh tra - đây là giải pháp căn cơ, lâu dài. Đồng thời với đó, cơ quan này sẽ rà soát và hoàn thiện quy tắc ứng xử đạo đức; tăng cường kiểm tra giám sát, phát hiện và xử lý nghiêm nếu có sai phạm.

Về vấn đề công tác phối hợp thanh tra còn để trùng lắp, ông Đoàn Hồng Phong cho biết các cơ quan thanh tra, kiểm toán đã có phối hợp nhưng thực tế vẫn còn xảy ra chồng chéo. Hai cơ quan đã ban hành quy chế phối hợp từ khâu xây dựng kế hoạch. Quá trình thanh tra nếu phát hiện trồng chéo giữa thanh tra bộ ngành với địa phương mà không xử lý được sẽ báo cáo cấp có thẩm quyền.

"Luật trước đây chưa quy định về xử lý chồng chéo, sửa đổi luật sắp tới sẽ có 5 điều về việc này. Trong tương lai, một nội dung hoạt động của tổ chức cá nhân chỉ là đối tượng của một cơ quan thanh tra, kiểm toán. Về lâu dài, kiến nghị hoàn thiện luật theo hướng quy định rõ chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan thanh tra", ông Phong thông tin.

Trong thời gian tới, Thanh tra Chính phủ sẽ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương xây dựng Hệ thống cơ sở dữ liệu về các cuộc thanh tra nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc theo dõi, phát hiện và xử lý chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra, kiểm tra…