Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến nhiều nội dung đặc biệt quan trọng của dự án Luật Đất đai (sửa đổi)

(Pháp lý) – Đó là các nội dung liên quan: giá đất, nguyên tắc và phương pháp xác định giá đất, cơ chế tài chính đất đai, chế độ sử dụng đất quốc phòng, an ninh, thu hồi đất phục vụ dự án nhà ở thương mại, bảo vệ quyền lợi của người dân có đất bị thu hồi, về vấn đề phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương để thiết lập công cụ kiểm soát quyền lực, giám sát thực hiện khắc phục ách tắc, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí trong quản lý sử dụng đất, giảm khiếu kiện về đất đai…

Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến lần đầu về dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

Chủ tịch Quốc Hội: “Tuyệt đối tránh những vướng mắc có tính chất vi phạm hiện nay lại đưa vào dự án luật để hợp thức hóa” .

Nêu ý kiến góp ý về dự án Luật đất đai (sửa đổi), Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh đây là dự án luật có nhiệm vụ trọng tâm trong công tác xây dựng pháp luật của nhiệm kỳ này.

Chủ tịch dẫn lại ý kiến của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cho rằng "giàu cũng vì đất, nghèo cũng vì đất", 60 - 70% tranh chấp khiếu kiện vì đất đai, "cạn tàu ráo máng, mất tình làng nghĩa xóm, anh em trong nhà cũng vì đất đai", thậm chí tham nhũng, đi tù đi tội cũng vì đất đai…Do đó trách nhiệm của các cơ quan rất lớn để chuẩn bị từ sớm dự án luật này.  Chủ tịch Quốc hội lưu ý những vấn đề đặt ra nhưng chưa đủ độ chín, chưa đúng với tinh thần nghị quyết trung ương tuyệt đối không đưa vào dự thảo luật, mà chỉ cụ thể hóa những vấn đề đã chín, đã đủ rõ và có quyết sách của trung ương.  

Chủ tịch QH nhấn mạnh dự thảo Luật đất đai cần trên tinh thần sửa đổi, bổ sung các quy định nhằm khắc phục các vướng mắc, bất cập trong thực tiễn nhưng đảm bảo tính tổng thể, chiến lược lâu dài. "Tuyệt đối tránh những vướng mắc có tính chất vi phạm hiện nay lại đưa vào dự án luật để hợp thức hóa.

Ngoài ra, những vấn đề phát sinh trong thực tiễn nhưng mang tính sự vụ, hiện tượng nhỏ lẻ, cá thể của một vài trường hợp cần hạn chế. Đồng thời không phải bất cứ đơn vị, cá nhân nào đề xuất cũng đưa vào. Cần đánh giá kỹ lưỡng trên tinh thần quốc gia, dân tộc, quyền, lợi ích hợp pháp của người dân", ông Huệ nhấn mạnh thêm.

 

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Ảnh: Phạm Thắng

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị quá trình làm tách bạch rõ quan hệ đất đai mang tính công như quản lý nhà nước, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận... với đất đai mang tính chất tư như giao dịch, góp vốn, chuyển nhượng... Việc này phải tường minh, không lẫn lộn.

Về giá đất, cơ chế tài chính đất đai, ông Huệ chỉ rõ việc này khó nhất nên cần quy định làm sao để vận hành được.  Ông nói bỏ khung giá đất rồi nhưng bảng giá đất thì vai trò của HĐND, UBND thế nào? Định nghĩa thế nào là nguyên tắc thị trường với giá thị trường trong điều kiện bình thường vẫn mang tính định tính rất lớn. Do đó đề nghị Ủy ban Kinh tế nghiên cứu kỹ.

'Giá đất là vấn đề khó nhất'. Dự thảo Luật thể hiện chưa rõ nguyên tắc, phương pháp định giá đất.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng quy định xác định giá đất phù hợp với giá thị trường trong điều kiện bình thường tại luật Đất đai sửa đổi vẫn định tính, song khẳng định đây là vấn đề khó nhất khi sửa luật.

Tờ trình của Chính phủ cho biết dự thảo luật đã bỏ khung giá đất để thể chế Nghị quyết 18 của T.Ư Đảng; đồng thời quy định bảng giá đất được xây dựng định kỳ hàng năm được công bố công khai và áp dụng từ ngày 1 tháng 1 của năm phù hợp với cơ chế thị trường. Đối với khu vực đã có bảng giá đất tới từng thửa đất theo vùng giá trị đất, giá thửa đất chuẩn thì việc định giá đất cụ thể được xác định theo bảng giá đất tại thời điểm định giá.

Báo cáo của Chính phủ cũng cho biết, dự thảo bổ sung quy định về điều tiết nguồn thu từ đất của các địa phương về ngân sách T.Ư; quy định UBND cấp tỉnh căn cứ vào thực tiễn của địa phương quy định mức điều tiết để hỗ trợ cộng đồng dân cư nơi có đất bị thu hồi và người có đất bị thu hồi.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, dự thảo quy định nguyên tắc, phương pháp định giá đất là “phù hợp với giá trị thị trường quyền sử dụng đất trong điều kiện bình thường”. Tuy nhiên, dự thảo luật lại chưa giải thích về "giá thị trường trong điều kiện bình thường" là gì. Do đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị chỉnh lý, bổ sung quy định cụ thể về khái niệm, tiêu chí "phù hợp với giá trị thị trường quyền sử dụng đất" vì đây là một trong các căn cứ quan trọng để bảo đảm giá đất được xây dựng phù hợp với giá thị trường.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cũng cho rằng, dự thảo luật “giao cho Chính phủ quy định về phương pháp định giá đất”. Tuy nhiên, để đảm bảo công khai, minh bạch trong định giá đất, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị quy định rõ ràng, cụ thể trong luật về nội dung này; đồng thời, bổ sung rõ các phương pháp định giá đất, cách thức áp dụng và các trường hợp. Cụ thể, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị quy định về việc ghi nhận chính xác giá giao dịch thực tế trên thị trường đối với việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất, yêu cầu mọi giá trị giao dịch được xác nhận 3 bên: người bán, người mua và công chứng.

Liên quan tới bảng giá đất, Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng dự thảo luật chưa làm rõ các tiêu chí và quy trình kiểm tra, giám sát các địa phương trong việc xây dựng bảng giá đất đồng thời chưa rõ vai trò kiểm tra, giám sát của HĐND trong việc thực hiện giá đất. Từ đó, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị nghiên cứu bổ sung các nội dung này trong dự thảo luật nhằm bảo đảm việc định giá đất công khai, minh bạch, xử lý nghiêm các vi phạm.

Bên cạnh đó, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị đánh giá tính khả thi của quy định xây dựng bảng giá đất định kỳ hằng năm. Theo ông Thanh, luật Đất đai hiện quy định bảng giá đất được xây dựng 5 năm một lần. Do đó, nếu có sự thay đổi về kỳ xây dựng bảng giá đất, cần đánh giá khả năng của các địa phương có đáp ứng được yêu cầu triển khai quy định này hay không.

Về giá đất cụ thể, ông Thanh cho hay, dự thảo quy định đối với khu vực đã có bảng giá đất tới từng thửa đất theo vùng giá trị đất, giá thửa đất chuẩn thì việc định giá đất cụ thể được xác định theo bảng giá đất tại thời điểm định giá.

Tuy nhiên, dự thảo Luật lại chưa quy định về việc xây dựng bảng giá đất tới từng thửa đất theo vùng giá trị đất, giá thửa đất chuẩn. Dự thảo cũng chưa làm rõ các khái niệm và cách xác định vùng giá trị đất”, “giá thửa đất chuẩn”, cơ quan có trách nhiệm xây dựng hồ sơ giá đất cho từng vùng giá trị đất và đến từng thửa đất. Từ đó, theo ông Thanh, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị có quy định cụ thể hơn để bảo đảm cách hiểu và áp dụng thống nhất khi triển khai thi hành luật.

"Bỏ khung giá đất rồi nhưng việc xây dựng bảng giá đất thì vai trò của HĐND, UBND thế nào? Tiêu chuẩn, tiêu chí xác định giá đất, rồi vai trò cơ quan tham mưu, tư vấn trong định giá đất? Định nghĩa thế nào là nguyên tắc thị trường và giá thị trường trong điều kiện bình thường ở đây? Tôi thấy vẫn mang tính định tính rất lớn. Tôi thấy đây là vấn đề khó nhất", Chủ tịch Quốc hội nêu hàng loạt vấn đề và đề nghị cơ quan soạn thảo và thẩm tra rà soát kỹ lưỡng, đề xuất phương án khả thi.

Không đồng tình thu hồi đất phục vụ dự án nhà ở thương mại

Thu hồi đất phục vụ dự án nhà ở thương mại có thể ảnh hưởng lớn đến quyền và lợi ích của người dân, tiềm ẩn nguy cơ bất ổn xã hội, theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế.

Một trong những điểm mới quy định tại Điều 70, nêu cụ thể trường hợp thu hồi đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, trong đó có phát triển khu đô thị, nhà ở thương mại và dự án khác, được trên 80% người có đất đồng ý.

Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho rằng quy định Nhà nước thu hồi đất với dự án khu đô thị, khu nhà ở thương mại sẽ tác động rất lớn đến quyền của người sử dụng đất. Theo quy định của Hiến pháp, Nhà nước thu hồi đất do tổ chức, cá nhân đang sử dụng trong trường hợp thật cần thiết do luật định vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Nội dung tại Điều 70, Điều 71 của dự thảo Luật cơ bản kế thừa quy định Luật Đất đai năm 2013 theo hướng liệt kê cụ thể từng loại dự án cần thu hồi mà chưa thể hiện rõ mục đích, điều kiện, tiêu chí cụ thể. "Đây là vấn đề phải hết sức thận trọng vì sẽ ảnh hưởng lớn tới quyền, lợi ích của người dân, tiềm ẩn nguy cơ gây khiếu nại, tố cáo, bất ổn xã hội", Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật Đất đai (sửa đổi)

Theo ông Thanh, thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng việc đưa dự án khu đô thị, khu nhà ở thương mại thuộc nhóm thu hồi để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng là không phù hợp. Vì vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị xác định rõ các tiêu chí, điều kiện của những dự án Nhà nước thu hồi đất, tránh lạm dụng, thu hồi đất tràn lan, không đúng bản chất, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người có đất thu hồi.

Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị làm rõ phạm vi thu hồi đất vùng phụ cận với dự án để cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ; khu dân cư bị ô nhiễm môi trường, có nguy cơ sạt lở, sụt lún, bị ảnh hưởng bởi thiên tai; hoặc để di dời cơ sở sản xuất kinh doanh gây ô nhiễm; khu dân cư bị xuống cấp nghiêm trọng, không phù hợp với quy hoạch.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đồng tình với cơ quan thẩm tra. Thu hồi đất là chế định quan trọng trong Luật Đất đai, cần quy định chặt chẽ, đảm bảo tính minh bạch. Bà Nga đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định về nguyên tắc, điều kiện, tiêu chuẩn cụ thể việc Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. Việc này nhằm đảm bảo tính chính xác và phù hợp, tránh lạm dụng trong thực tiễn.

Về tỷ lệ 80% nêu trong dự thảo luật, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng "80% người dân có đất thu hồi đồng ý, còn 20% chưa đồng ý thì áp dụng cơ chế hành chính để thu hồi đất là không được". "Quy định như vậy là chung chung, không đúng tinh thần Hiến pháp và chủ trương của Trung ương. Khoản 5 điều 70 dự thảo đưa ra rất mù mờ, chung chung. Việc này không đúng tinh thần Hiến pháp và trung ương không có chủ trương như vậy. Dự án thỏa thuận là thỏa thuận, thu hồi là thu hồi, còn thu hồi vì mục đích công cộng thì cụ thể nội hàm ra là gì?". Do đó, cơ quan soạn thảo cần tách bạch quan hệ dân sự - hành chính", Chủ tịch Quốc hội góp ý.

Thu hồi đất phải đảm bảo quyền lợi của người dân

Phát biểu ý kiến tại phiên họp, Trưởng Ban Công tác Đại biểu Nguyễn Thị Thanh bày tỏ đồng tình với các gợi ý và đánh giá của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đối với dự án Luật Đất đai (sửa đổi) và sự nỗ lực hoàn thiện dự thảo Luật của Chính phủ, bởi đây là một dự án Luật khó, phức tạp và quan trọng.

Về các trường hợp Nhà nước thu hồi đất được quy định tại Điều 70 của dự thảo Luật, Trưởng Ban Công tác Đại biểu Nguyễn Thị Thanh cơ bản đồng tình với các trường hợp như Chính phủ quy định dự kiến. Tuy nhiên căn cứ và Hiến pháp và thực tiễn, Trưởng Ban Công tác Đại biểu Nguyễn Thị Thanh đề nghị việc mở rộng các trường hợp Nhà nước thu hồi đất lần này cần thể hiện nhằm thể chế hóa chủ trương tạo quỹ đất, bảo đảm sự chủ động của Nhà nước trong việc phân bổ, điều tiết thị trường và đáp ứng nhu cầu đất của các dự án đầu tư, đấu giá quyền sử dụng đất, góp phần tăng thu cho ngân sách. Việc mở rộng diện đất đai phải thu hồi áp dụng trên cơ sở chỉ thu hồi khi chứng minh được việc thu hồi đất ngoài mục đích quốc phòng, an ninh vì phát triển kinh tế, xã hội nhưng phải bảo đảm được lợi ích quốc gia, dân tộc; bảo đảm hài hòa quyền lợi của Nhà nước, nhà đầu tư và người dân.

Trên cơ sở đó, Trưởng Ban Công tác Đại biểu Nguyễn Thị Thanh đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu lại những cái trường hợp thu hồi đất để phục vụ dự án thương mại, dịch vụ theo quy định tại Điểm c, khoản 2, Điều 70 của dự thảo Luật đã đảm bảo điều kiện nêu trên hay chưa?

Trưởng Ban Công tác Đại biểu Nguyễn Thị Thanh ủng hộ quan điểm cần cân nhắc, đánh giá kỹ lưỡng để đảm bảo quyền lợi của người sử dụng đất khi thực hiện thu hồi đất để xây dựng dự án đô thị, nhà ở thương mại. Nên cho phép chủ đầu tư được thỏa thuận với người sử dụng đất trong việc nhận chuyển nhượng, chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án; hạn chế thực hiện việc thu hồi đất để tránh khiếu kiện về đất đai.

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội nêu rõ yêu cầu quán triệt Nghị quyết 18-NQ/TW nhất là tiếp tục thực hiện cơ chế tự thỏa thuận giữa người dân và doanh nghiệp trong chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án đô thị nhà ở thương mại để bảo đảm quyền lợi hợp pháp của người người dân. Theo Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội thực hiện điều này sẽ tạo ra ổn định xã hội bởi khi đạt được thỏa thuận giữa người dân và doanh nghiệp, nhận được sự đồng thuận của người dân cũng sẽ góp phần giảm khiếu kiện đông người, vượt cấp.

Phải làm rõ các quy định về chế độ sử dụng đất quốc phòng, an ninh

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng – An ninh Lê Tấn Tới cho rằng, hồ sơ dự án Luật Đất đai (sửa đổi) đã cơ bản đáp ứng yêu cầu theo quy định tại Điều 64 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đề nghị tiếp tục hoàn thiện hồ sơ tài liệu dự án Luật để trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp thứ 4.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng – An ninh Lê Tấn Tới góp ý tạo Phiên họp

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng – An ninh cũng cho biết, tại khoản 1 Điều 8 Nghị quyết 132 về thí điểm một số chính sách để tháo gỡ vướng mắc, tồn đọng trong quản lý, sử dụng đất quốc phòng, an ninh kết hợp với hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế có quy định: Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 02 năm 2021 và hết hiệu lực khi Luật Đất đai số 45/2013/QH13 đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 35/2018/QH14 được sửa đổi và có hiệu lực thi hành. Từ căn cứ này, đại biểu cho rằng cần tiến hành tổng kết, đánh giá việc triển khai Nghị quyết 132, để từ đó có cơ sở thực tiễn vững chắc, đưa ra các đề xuất cụ thể để sửa đổi nội dung sử dụng đất quốc phòng, an ninh kết hợp với hoạt động lao động sản xuất, xây dựng kinh tế trong Luật Đất đai.

Bên cạnh đó, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng – An ninh đề nghị tiếp tục làm rõ các quy định về chế độ sử dụng đất quốc phòng, an ninh theo hướng phân định rõ đất sử dụng trực tiếp phục vụ cho quốc phòng ninh, và đất liên quan đến quốc phòng an ninh, để bao quát hết các loại đất quốc phòng, an ninh, rà soát kỹ quyền và nghĩa vụ của đơn vị doanh nghiệp, quân đội, công an khi thực hiện đất quốc phòng, an ninh kết hợp với lao động, sản xuất, xây dựng kinh tế, bảo đảm chặt chẽ và toàn diện.

Về quy định tại Điều 172, Điều 173 trong dự thảo Luật, liên quan đến đất khu công nghiệp, khu chế xuất, cụm công nghiệp, đất sử dụng cho khu công nghệ cao, đại biểu đề nghị cần bổ sung quy định về việc sử dụng đất cho công tác phòng cháy, chữa cháy.

Cần tiếp tục thể chế hoá đầy đủ Hiến pháp 2013 vào Dự thảo Luật Đất đai

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn chỉ ra rằng, hiện có 22 trong tổng số 112 Luật có nội dung vướng mắc, chồng chéo với Luật Đất đai hiện hành. Tuy nhiên, trong báo cáo chưa rà soát về tính tương thích, đồng bộ giữa Luật Đất đai và Hiến pháp năm 2013. Do đó, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục thể chế hóa đầy đủ Hiến pháp năm 2013 vào dự thảo Luật. Đồng thời tập trung rà soát các nút thắt mâu thuẫn, chồng chéo giữa các quy định của pháp luật trong quản lý, sử dụng đất để tạo không gian mới, động lực mới cho phát triển kinh tế-xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh và giảm tối đa thủ tục hành chính về đất đai.

Về vấn đề phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương để thiết lập công cụ kiểm soát quyền lực, giám sát thực hiện khắc phục ách tắc, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí trong quản lý sử dụng đất, giảm khiếu kiện về đất đai cần quy định rõ hơn như Chủ tịch Quốc hội đã cho ý kiến.

Qua rà soát, hiện dự thảo có đến hơn 70 Điều trong dự thảo giao Chính phủ quy định chi tiết các nội dung của Luật. Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội cho rằng cần hạn chế tối đa việc không quy định cụ thể trong luật mà đưa vào Nghị định. Vậy nên, khi trình dự thảo luật cần thiết phải có dự thảo Nghị định hướng dẫn chi tiết đi kèm, áp dụng nguyên tắc một luật sửa nhiều luật như Chủ tịch Vương Đình Huệ đã thống nhất chỉ đạo.

Về vấn đề cụ thể, Chương II dự thảo Luật quy định về quyền và trách nhiệm của nhà nước, công dân với đất đai có tất cả 18 Điều, nhưng lại dành 16 Điều quy định về quyền và trách nhiệm của Nhà nước và chỉ có 02 Điều về quyền và nghĩa vụ của công dân, do đó Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị ban soạn thảo cần xem xét để có sự tương xứng giữa 02 chủ thể giữa nhà nước và công dân. Thống nhất nhận thức đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do nhà nước đại diện chủ sở hữu, tuy nhiên cần bổ sung quy định trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức sử dụng đất được nhà nước giao với tư cách là người sử dụng tài sản công. Đây là tài sản đặc biệt có khả năng sinh lời rất cao, nếu chuyển mục đích sử dụng sang thương mại, dịch vụ, thực tế vừa qua có nhiều nơi, nhiều chỗ sai phạm về vấn đề này.

Lê Phúc – Văn Chiến

Link nội dung: https://phaply.net.vn/uy-ban-thuong-vu-quoc-hoi-cho-y-kien-nhieu-noi-dung-dac-biet-quan-trong-cua-du-an-luat-dat-dai-sua-doi-a255909.html