Người phạm tội được miễn, giảm hình phạt trong những trường hợp nào ?

Khi nào người phạm tội được giảm án?

Theo quy định của pháp luật hình sự, có nhiều tình tiết được quy định để có thể giảm nhẹ một phần trách nhiệm hình sự cho bị can, bị cáo trong đó có thể kể đến như: thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải; phạm tội lần đầu, thuộc trường hợp ít nghiêm trọng; tự nguyện bồi thường, khắc phục hậu quả; có thành tích xuất sắc trong học tập, lao động, công tác,... 

Cụ thể các trường hợp giảm nhẹ trách nhiệm hình sự được quy định tại Điều 51 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Theo đó, các tình tiết sau đây là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự gồm: Người phạm tội đã ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm; Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại hoặc khắc phục hậu quả; Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng; Phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết; Phạm tội trong trường hợp vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;  Phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của nạn nhân gây ra;

Phạm tội vì hoàn cảnh đặc biệt khó khăn mà không phải do mình tự gây ra; Phạm tội nhưng chưa gây thiệt hại hoặc gây thiệt hại không lớn; Phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng; Phạm tội vì bị người khác đe dọa hoặc cưỡng bức; Phạm tội trong trường hợp bị hạn chế khả năng nhận thức mà không phải do lỗi của mình gây ra; Phạm tội do lạc hậu;

Người phạm tội là phụ nữ có thai; Người phạm tội là người đủ 70 tuổi trở lên; Người phạm tội là người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng; Người phạm tội là người có bệnh bị hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình;

Người phạm tội tự thú; Người phạm tội thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải; Người phạm tội tích cực hợp tác với cơ quan có trách nhiệm trong việc phát hiện tội phạm hoặc trong quá trình giải quyết vụ án; Người phạm tội đã lập công chuộc tội;

Người phạm tội là người có thành tích xuất sắc trong sản xuất, chiến đấu, học tập hoặc công tác;Người phạm tội là người có công với cách mạng hoặc là cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ.

Bộ luật Hình sự cũng quy định khi quyết định hình phạt, Tòa án có thể coi đầu thú hoặc tình tiết khác là tình tiết giảm nhẹ, nhưng phải ghi rõ lý do giảm nhẹ trong bản án.

Theo quy định pháp luật, khi quyết định hình phạt, Tòa án căn cứ vào quy định của Bộ luật hình sự, cân nhắc tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội, các tình tiết giảm nhẹ và tăng nặng trách nhiệm hình sự. (Điều 50, BLHS 2015 sửa đổi bổ sung 2017: Căn cứ quyết định hình phạt)

Bên cạnh đó, Điều 357, BLTTHS 2015 cũng có quy định, Khi có căn cứ xác định bản án sơ thẩm đã tuyên không đúng với tính chất, mức độ, hậu quả của hành vi phạm tội, nhân thân bị cáo hoặc có tình tiết mới thì Hội đồng xét xử phúc thẩm có quyền sửa bản án sơ thẩm như sau: Miễn trách nhiệm hình sự hoặc miễn hình phạt cho bị cáo; không áp dụng hình phạt bổ sung; không áp dụng biện pháp tư pháp; Áp dụng điều, khoản của Bộ luật hình sự về tội nhẹ hơn; Giảm hình phạt cho bị cáo; Giảm mức bồi thường thiệt hại và sửa quyết định xử lý vật chứng; Chuyển sang hình phạt khác thuộc loại nhẹ hơn;…

Như vậy, nếu bị can, bị cáo có ít nhất một trong các tình tiết giảm nhẹ nói trên, khi quyết định hình phạt toà án sẽ cứ vào quy định pháp luật để xem xét giảm nhẹ hình phạt.

Trường hợp áp dụng chính sách khoan hồng đặc biệt

Pháp luật cũng có quy định về việc xem xét áp dụng chính sách khoan hồng đặc biệt miễn hình phạt theo quy định tại Điều 59 của Bộ luật hình sự đối với trường hợp người phạm tội có ít nhất 02 tình tiết giảm nhẹ quy định tại Khoản 1, Điều 51 của Bộ luật hình sự hoặc người phạm tội lần đầu là người giúp sức trong vụ án đồng phạm nhưng có vai trò không đáng kể nếu thuộc một trong các trường hợp như: Người phạm tội không vì động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác, mà chỉ vì muốn đổi mới, dám đột phá vì sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội và bảo vệ Tổ quốc; Người phạm tội là người có quan hệ lệ thuộc (như cấp dưới đối với cấp trên, người làm công hưởng lương, chấp hành nhiệm vụ theo chỉ đạo của cấp trên), không ý thức được đầy đủ hành vi phạm tội của mình, không vì động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác, không được hưởng lợi; …

Quy trở lại vụ án mua chế phẩm Redoxy-3C, chiều ngày 21-6, trước khi bước vào nghị án, Hội đồng xét xử công bố bị cáo Nguyễn Đức Chung đã bồi thường 69% thiệt hại của vụ án, tương đương 25 tỉ đồng; Võ Tiến Hùng, nguyên tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội, bồi thường 4 tỉ đồng và Nguyễn Trường Giang, giám đốc Công ty TNHH Thương mại dịch vụ Arktic, bồi thường hơn 7 tỉ đồng. 

Bị cáo Nguyễn Đức Chung đã thay đổi thái độ, nhận trách nhiệm "người đứng đầu" và động viên gia đình bồi thường khắc phục hậu quả và nộp đủ số tiền 25 tỉ đồng. Như vậy, đây là tình tiết mới quan trọng thể hiện thái độ thành khẩn khai báo và tự nguyện bồi thường khắc phục hậu quả làm căn cứ để toà phúc thẩm giảm hình phạt cho bị cáo.

Xuân Trường