Quy tắc mới của EU dành cho các "gã khổng lồ" công nghệ có thể làm thay đổi tương lai

Người dùng Apple ở New York có thể sớm cài đặt các ứng dụng bên ngoài App Store. Người dùng WhatsApp có thể nhắn tin hoặc gọi điện video cho bạn bè bằng Telegram và ngược lại. Và kết quả tìm kiếm mà người dùng nhìn thấy trên Google có thể thay đổi, với những hậu quả tiềm ẩn lớn đối với các doanh nghiệp trực tuyến nhỏ hơn.

Đây chỉ là một số thay đổi có thể xảy ra đối với người tiêu dùng từ luật mới mang tính bước ngoặt được các nhà lập pháp châu Âu công bố vào tuần trước nhằm tăng cường cạnh tranh trong các dịch vụ trực tuyến. Bằng cách áp đặt các quy định mới đối với các nền tảng công nghệ được coi là "gã khổng lồ" thống trị, Đạo luật thị trường kỹ thuật số (DMA) có thể dẫn đến những thay đổi sâu rộng đối với cách công dân EU và người tiêu dùng trên toàn thế giới trong việc tương tác với các công ty công nghệ lớn, bao gồm cả Amazon, Apple, Google và Facebook.

Các cơ quan quản lý ở một số quốc gia đã đề xuất các quy tắc mới để kiềm chế Big Tech, nhưng đề xuất của EU là một trong những đề xuất đầy tham vọng nhất và có thể là đề xuất gần nhất với việc trở thành hiện thực. Theo Margrethe Vestager, Phó Chủ tịch điều hành của Ủy ban châu Âu, DMA có thể có hiệu lực sớm nhất là vào tháng 10.

Mitch Stoltz, luật sư cấp cao của Electronic Frontier Foundation cho biết: “Đây là một vấn đề rất lớn, bởi vì đây là bộ quy định toàn diện, mạnh mẽ đầu tiên dành riêng cho các nền tảng internet”.

Ngay cả các nhóm ủng hộ công nghệ phản đối DMA cũng đồng ý rằng, luật sẽ dẫn đến những thay đổi lớn. Adam Kovacevich, Giám đốc điều hành của Chamber of Progress, một tổ chức công nghiệp được hỗ trợ bởi Amazon, Apple, Google và công ty mẹ của Facebook, Meta, cho biết: “Nhiều yêu cầu buộc các nền tảng Big Tech phải thay đổi dịch vụ của họ theo những cách khá quan trọng. Và cũng như các quy định được đề xuất khác nhắm vào ngành, một số nhóm công nghệ cũng cảnh báo về những hậu quả không mong muốn từ DMA đối với các công ty và người tiêu dùng".

Mặc dù luật rõ ràng nhắm vào sự thống trị của các gã khổng lồ công nghệ Hoa Kỳ, nhưng nó không chỉ ra các công ty cụ thể. Thay vào đó, DMA tạo ra một danh mục đặc biệt gồm các doanh nghiệp lớn thống trị thị trường phải chịu sự điều chỉnh lớn hơn. Các doanh nghiệp được coi là thống trị thị trường là những nền tảng có hơn 45 triệu người dùng hàng tháng ở EU và doanh thu của EU ít nhất 7,5 tỷ euro hoặc vốn hóa thị trường ít nhất 75 tỷ euro.

Các quy định sẽ chỉ áp dụng ở châu Âu, nhưng nhiều chuyên gia chính sách kỳ vọng rằng những ý tưởng được đưa ra trong DMA cuối cùng có thể được đưa vào luật trên toàn thế giới, cả vì nó đặt ra kỳ vọng cho các nhà quản lý ở những nơi khác và vì các công ty công nghệ có thể chọn áp dụng các thay đổi rộng rãi hơn.

Charlotte Slaiman, Giám đốc chính sách cạnh tranh tại Public Knowledge, một nhóm vận động người tiêu dùng có trụ sở tại Mỹ, cho biết: “Chúng tôi thường thấy rằng các công ty dễ dàng thực hiện thay đổi trên toàn cầu hơn là chỉ thực hiện ở một khu vực pháp lý. Rất có thể có những thay đổi đối với các sản phẩm của Hoa Kỳ tuân thủ quy tắc của EU.

Dưới đây là một số cách mà các quy tắc có thể ảnh hưởng đến người dùng ở châu Âu và có thể xa hơn.

Cửa hàng ứng dụng

Một số thay đổi được đề xuất dễ thấy nhất ở người dùng tại Liên minh châu Âu đối với ứng dụng là cách mọi người có thể cài đặt chúng và những gì có thể được cài đặt sẵn trên thiết bị. Những thay đổi này có thể có ý nghĩa lớn đối với Apple và Google, hai trong số những nhà khai thác cửa hàng ứng dụng và hệ điều hành di động lớn nhất thế giới.

Một điều khoản chính trong DMA yêu cầu các hệ điều hành thống trị phải cho phép các cửa hàng ứng dụng bên thứ ba, nhỏ hơn, cũng như tính năng chuyển tải - khả năng cài đặt ứng dụng từ mọi nơi bên ngoài cửa hàng ứng dụng chính thức. Về mặt lịch sử, Google đã cho phép cả hai trên nền tảng Android, trong khi Apple duy trì sự kiểm soát chặt chẽ đối với các ứng dụng iPhone. Apple và các công ty trong ngành khác đã lập luận rằng việc mở hệ điều hành theo cách này có thể khiến người dùng dễ bị tải xuống các ứng dụng có hại hơn.

Joel Mitnick, một luật sư cạnh tranh tại Cadwalader, Wickersham & Taft cho biết: “Những người tiêu dùng quan tâm đến một cửa hàng ứng dụng của Apple cởi mở hơn sẽ thấy điều gì đó cảm thấy thích trong luật này. "Mặt khác, nhiều người tiêu dùng mua các thiết bị của Apple một phần vì họ phụ thuộc vào Apple như một người thống trị về chất lượng và khả năng tương thích của ứng dụng. Những người tiêu dùng đó có thể thất vọng về luật pháp này."

Theo các quy định mới, các cửa hàng ứng dụng thống trị cũng không thể xóa danh sách các ứng dụng nếu họ từ chối sử dụng hệ thống thanh toán độc quyền, một vấn đề được thấy rõ gần đây nhất là vụ kiện chống độc quyền của Apple với Epic Games. Phần lớn doanh thu cửa hàng ứng dụng của Apple đến từ khoản cắt giảm 30% mà hãng nhận được thông qua các kênh thanh toán từ việc bán hàng hóa và dịch vụ kỹ thuật số trong ứng dụng, do đó, các điều khoản có thể ảnh hưởng trực tiếp đến mô hình kinh doanh của công ty.

Dịch vụ mặc định

Các khía cạnh khác của DMA có thể ảnh hưởng đến phần mềm đi kèm với các thiết bị điện tử. Ví dụ, các nền tảng gatekeeper kiểm soát đồng thời trình duyệt web và hệ điều hành di động sẽ không được phép đặt trình duyệt của họ làm mặc định tự động, Agustin Reyna, quan chức pháp lý cấp cao tại BEUC cho biết. Thay vào đó, người dùng sẽ có nhiều sự lựa chọn hơn.

"Vì vậy, khi người tiêu dùng khởi động điện thoại lần đầu tiên, họ sẽ thấy một cửa sổ bật lên có nội dung 'Bạn có muốn cài đặt một trình duyệt hoặc công cụ tìm kiếm khác không?'",  Reyna nói.
Reyna nói, sẽ không cần nhiều người hành động theo lời nhắc để tạo ra sự khác biệt lớn trong cạnh tranh, đưa ra ví dụ về DuckDuckGo, một đối thủ nhỏ hơn của Google.

Ông nói: “Thậm chí 1% người dùng tìm kiếm của Google chuyển sang DuckDuckGo - đối với Google, có thể không nhiều lắm, nhưng đối với DuckDuckGo, con số đó rất lớn". Tuy nhiên, những người gã khổng lồ đã quyết liệt bảo vệ việc nắm giữ thị phần của họ, điển hình như Google được cho là đã trả cho Apple hàng tỷ đô la mỗi năm để đảm bảo đây là công cụ tìm kiếm mặc định trên các sản phẩm của Apple.

Google đã bắt đầu đưa ra lời nhắc lựa chọn trình duyệt và công cụ tìm kiếm cho người dùng ở Liên minh Châu Âu vào năm 2019 - sau khi các quan chức châu Âu kết luận rằng công ty đã vi phạm các quy tắc chống độc quyền khi đặt Google tìm kiếm và Chrome làm mặc định trên Android.

Công cụ tìm kiếm

DMA có thể ảnh hưởng đến những gì người dùng nhìn thấy khi họ nhập các tìm kiếm treen Google. Theo quy định của pháp luật về quyền tự ưu tiên, các công ty lớn không thể xếp hạng các sản phẩm và dịch vụ của chính họ thuận lợi hơn so với các sản phẩm và dịch vụ của các nhà cung cấp cạnh tranh và họ sẽ được yêu cầu xếp hạng các sản phẩm và dịch vụ của đối thủ cạnh tranh theo cách "công bằng và không phân biệt đối xử".

Thực tế mà nói, điều này có thể có nghĩa là một sự thúc đẩy cho các nền tảng tìm kiếm du lịch trực tuyến nhỏ hơn, các trang web đánh giá nhà hàng địa phương và các doanh nghiệp khác nhận được lưu lượng truy cập từ Google khi người dùng tìm kiếm vé máy bay hoặc các địa điểm ăn uống gần đó.

Theo các quy tắc mới, Google sẽ không thể dành vị trí ưu tiên cho danh sách du lịch hoặc đánh giá nhà hàng của riêng mình. 

Nhưng mặc dù kết quả tìm kiếm có thể là nơi rõ ràng nhất để áp dụng lệnh cấm tự ưu tiên, thì lệnh cấm này cũng có thể được hiểu rộng hơn, Reyna nói.

"Điều khoản tự ưu tiên này áp dụng cho tất cả những gã khỏng lồ cong nghệ khác. Tương tự như vậy, Apple sẽ không thể tự ưu tiên dịch vụ Apple Music của riêng mình để gây bất lợi cho Spotify hoặc các đối thủ cạnh tranh khác", Reyna nói.

Phó chủ tịch điều hành Ủy ban châu Âu Margrethe Vestager cho biết Đạo luật thị trường kỹ thuật số có thể có hiệu lực sớm nhất vào tháng 10, mặc dù có thể mất nhiều thời gian hơn để người tiêu dùng bắt đầu thấy tác động của các quy tắc mới.

Phó chủ tịch điều hành Ủy ban châu Âu Margrethe Vestager cho biết Đạo luật thị trường kỹ thuật số có thể có hiệu lực sớm nhất vào tháng 10.

Dịch vụ nhắn tin

Luật mới cũng có thể thay đổi cách người tiêu dùng nhắn tin cho nhau. Trọng tâm lớn của DMA là khả năng tương tác hoặc khả năng các nền tảng từ các nhà cung cấp khác nhau kết nối với nhau. Các phần của DMA đặc biệt ảnh hưởng đến khả năng tương tác giữa các ứng dụng nhắn tin riêng tư, chẳng hạn như iMessage của Apple và các dịch vụ WhatsApp và Messenger của Meta.

DMA tạo tiền đề cho người dùng iMessage có thể gửi tin nhắn cho người dùng WhatsApp hoặc ngược lại, hoặc cho người dùng WhatsApp có thể nhắn tin cho người dùng Telegram hoặc Signal, hoặc bất kỳ sự kết hợp nào khác. Người tiêu dùng sử dụng iMessage cũng có thể gọi điện video hoặc gửi tệp tự động cho ai đó sử dụng WhatsApp hoặc Messenger.

Luật cho phép các nền tảng nhắn tin cạnh tranh có quyền yêu cầu kết nối với người dùng của nhau. Về mặt kỹ thuật, chính xác cách thức hoạt động của nó sẽ là chủ đề của việc thiết lập các tiêu chuẩn trong tương lai. Các chuyên gia chính sách cho biết việc thiết lập này là bước đầu tiên hướng tới một thế giới tương tác hơn, nơi các nền tảng không thể chỉ dựa vào quy mô và mức độ phổ biến của chúng để "khóa" người dùng và ngăn họ chuyển đổi.

Tuy nhiên, đồng thời, các chuyên gia bảo mật nói rằng, có những thách thức về mặt kỹ thuật đối với việc xây dựng một hệ thống an toàn hoạt động trên nhiều nền tảng và có thể có những vấn đề liên quan đến quản lý danh tính và những rủi ro về quyền riêng tư xuất hiện cùng với chúng.

Nick Seeber, một đối tác đứng đầu nhóm Quy định Internet của Deloitte, giúp tư vấn cho các công ty trực tuyến về cách tuân thủ các quy định nói: “Các công ty giỏi nhất trong việc tuân thủ quy định là những nền tảng công nghệ lớn nhất, những người có túi tiền và nguồn lực sâu nhất để có thể thực hiện các phần này của quy định.