Vụ ly hôn nghìn tỉ của ông chủ cafe Trung Nguyên: Quyết định giám đốc thẩm của HĐTP TAND tối cao có thể bị xem xét lại trong trường hợp nào?

Kiến nghị huỷ án vụ ly hôn nghìn tỷ  của vợ chồng cafe Trung Nguyên

Theo kiến nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, các bản án trong vụ tranh chấp hôn nhân gia đình giữa ông Đặng Lê Nguyên Vũ (chủ tịch HĐQT kiêm tổng giám đốc Tập đoàn Trung Nguyên) và bà Lê Hoàng Diệp Thảo có nhiều sai sót.

Cụ thể, theo viện kiểm sát tối cao, tòa cấp sơ thẩm dùng chứng thư và báo cáo định giá tài sản doanh nghiệp hết hạn làm cơ sở chia tài sản chung của bà Thảo và ông Vũ "là không đúng".

Tại phiên tòa sơ thẩm, phía bà Thảo đồng ý với kết quả thẩm định giá nhưng sau đó đã kháng cáo toàn bộ bản án.

Theo viện kiểm sát tối cao, do các chứng thư và báo cáo kết quả thẩm định giá đã hết hiệu lực và bên nguyên đơn là bà Thảo không đồng ý nên cấp tòa phúc thẩm phải định giá lại tài sản. Tuy nhiên cấp tòa phúc thẩm đã bỏ qua việc này và sử dụng kết quả thẩm định giá từ cấp sơ thẩm để giải quyết vụ án.

Cũng theo kiến nghị của viện kiểm sát tối cao, bà Thảo là doanh nhân, quá trình giải quyết vụ án bà luôn yêu cầu được chia cổ phần và vốn góp nhưng tòa án các cấp lại chia cho bà tiền. Do đó, viện kiểm sát cho rằng tòa các cấp để ông Vũ nắm toàn bộ cổ phần là vi phạm "quyền được kinh doanh" của bà Thảo theo quy định pháp luật.

Quyết định giám đốc thẩm buộc bà Thảo chấm dứt hoạt động kinh doanh bình thường trong 7 công ty là "không phù hợp quyền tự do kinh doanh, quyền bình đẳng nam nữ" được nêu trong Hiến pháp năm 2013 và nguyên tắc chia tài sản chung vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình.

Các công ty có tranh chấp giữa vợ chồng ông Vũ đều thành lập từ năm 2006, sau 8 năm hai người kết hôn nhưng tòa án lại chia cho bà Thảo ít hơn chồng 20% giá trị (hơn 1.400 tỉ đồng). Viện kiểm sát cho rằng quyết định này của các cấp tòa "không đảm bảo quyền lợi cho bà Thảo".

Theo viện kiểm sát, trong việc mâu thuẫn dẫn đến ly hôn, tòa các cấp chưa xem xét đầy đủ trách nhiệm của ông Vũ trong thực hiện nghĩa vụ của người chồng. Do đó cần tăng tỉ lệ phần trăm tài sản bà Thảo được chia trong khối tài sản chung để đảm bảo quyền lợi cho bà.

Từ các căn cứ trên, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hủy quyết định giám đốc thẩm, hủy 2 bản án sơ và phúc thẩm về phần chia tài sản chung, giao Tòa án nhân dân TP.HCM xét xử lại.

Quyết định giám đốc thẩm của HĐTP TAND tối cao có thể bị xem xét lại trong trường hợp nào?

Trao đổi với Phóng viên tạp chí điện tử Pháp lý, Tiến sĩ, Luật sư Đặng Văn Cường – Trưởng văn phòng luật sư Chính Pháp (Đoàn Luật sư TP. Hà Nội) cho rằng, bản kiến nghị số 02, ngày 12/01/2022 của ông Viện trưởng viện kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị hủy Quyết định giám đốc thẩm của Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao, hủy bản án sơ thẩm và bản án phúc thẩm trong vụ án ly hôn đình đám giữa Vua cafe Trung Nguyên - Đặng Lê Nguyên Vũ với bà Lê Hoàng Diệp Thảo thể hiện quyết tâm bảo vệ quan điểm đối với kháng nghị của cơ quan này trước đó. Đây là "thủ tục đặc biệt" (xem xét lại quyết định giám đốc thẩm), đây cũng là thủ tục mới được quy định trong tố tụng dân sự, quy định tại Điều 358 bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.

Cụ thể, Điều 358 bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 quy định, khi có căn cứ xác định quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao có vi phạm pháp luật nghiêm trọng hoặc phát hiện tình tiết quan trọng mới có thể làm thay đổi cơ bản nội dung quyết định mà Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, đương sự đã không thể biết được khi ra quyết định đó, nếu có yêu cầu của Ủy ban thường vụ Quốc hội, kiến nghị của Ủy ban tư pháp của Quốc hội, kiến nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao hoặc đề nghị của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao thì Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xem xét lại quyết định đó.

Như vậy, căn cứ vào quy định tại điều 358 bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 thì Viện trưởng viện kiểm sát nhân dân tối cao có quyền ban hành bản kiến nghị này nếu có căn cứ cho thấy hội đồng giám đốc thẩm đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng hoặc phát hiện ra có tình tiết chứng cứ mới có thể làm thay đổi bản chất của vụ án, thay đổi quyết định giám đốc thẩm. Tiến sĩ Cường phân tích.

Cũng theo vị Tiến sĩ,  thủ tục xem xét lại quyết định của hội đồng thẩm phán được quy định rất chặt chẽ, đầy đủ tại Điều 359, BLTTDS 2015 về Thủ tục xem xét lại quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao. Théo đó, cơ quan có thẩm quyền yêu cầu xem xét lại là ủy ban thường vụ Quốc hội, ủy ban tư pháp của Quốc Hội, Chánh án tòa án nhân dân tối cao hoặc viện trưởng viện kiểm sát nhân dân tối cao.

Thời gian để xem xét lại theo thủ tục này kéo dài khoảng bốn tháng. Trong thời gian này thì công tác chuẩn bị được thực hiện do các phòng nghiệp vụ của tòa án nhân dân tối cao và viện kiểm sát nhân dân tối cao.

Phiên họp xem xét lại quyết định của hội đồng thẩm phán có sự tham gia của Viện kiểm sát nhân dân tối cao và viện kiểm sát có trách nhiệm phải phát biểu quan điểm, thể hiện bằng văn bản phải có chữ ký của Viện trưởng và gửi cho tòa án nhân dân tối cao trong vòng năm ngày kể từ ngày kết thúc phiên họp.

“Đây là quy định mới và gần như chưa được thực hiện trong lĩnh vực dân sự. Theo thống kê thì chưa có quyết định giám đốc thẩm nào đối với vụ án dân sự bị hủy bỏ theo thủ tục này kể từ khi bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 có hiệu lực pháp luật đến nay” – Tiến sĩ Cường nói.

Diễn biến tiếp theo của vụ án sẽ như thế nào ?

Liên quan đến thủ tục tố tụng đặc biệt này, Tiến sĩ Cường cho biết, trong lịch sử tố tụng (gồm cả lĩnh vực hình sự lẫn dân sự) thì cũng chỉ có vụ giết người, cướp tài sản ở Cầu Voi, Long An mà bị cáo là Hồ Duy Hải được xem xét lại theo thủ tục này nhưng Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao cũng đã không chấp nhận đề nghị và giữ nguyên quyết định giám đốc thẩm, bản án đã có hiệu lực pháp luật.

Đây là một thủ tục đặc biệt để xem xét lại quyết định cuối cùng trong các thủ tục tố tụng dân sự, tố tụng hình sự. Và căn cứ để chấp nhận thủ tục này để huỷ quyết định giám đốc thẩm của hội đồng thẩm phán là có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong quá trình xem xét giám đốc thẩm hoặc có chứng cứ mới có thể làm thay đổi bản chất của vụ án.

 

Tuy nhiên trong nội dung bản Kiến nghị số 02/ KN - VKS - HNGĐ ngày 12/01/2022 của Viện trưởng viện kiểm sát nhân dân tối cao thì nêu ra rất nhiều vấn đề cho rằng là sai phạm của tòa án cấp sơ thẩm và tòa án phúc thẩm... còn đối với sai phạm của hội đồng thẩm phán trong việc xem xét thủ tục giám đốc thẩm và những chứng cứ mới thì chưa được nêu bật, chưa được làm rõ.

Rất có thể, nội dung chỉ ra sai phạm của Hội đồng thẩm phán trong quá trình xem xét giám đốc thẩm hoặc xuất trình ra chứng cứ mới sẽ được trình bày, làm rõ trong quá trình xem xét theo thủ tục đặc biệt này.

Chưa biết kiến nghị này có được chấp nhận hay không, tuy nhiên bản kiến nghị này cũng mở ra cơ hội cho bà Thảo, nội dung bản kiến nghị nêu ra nhiều nội dung có lợi cho phía bà Thảo như tỷ lệ phân chia tài sản chung, quyền quản lý công ty... Nếu như kiến nghị này được chấp nhận thì quyền lợi của bà Thảo có thể sẽ được tăng lên. Tuy nhiên, việc quyết định cuối cùng vẫn thuộc vào hội đồng thẩm phán theo thủ tục đặc biệt. Tiến sĩ, luật sư Đặng văn cường nhận định.

Xung quanh vụ án đặc biệt này, dư luận sẽ phải tiếp tục chờ đợi kết quả cuối cùng khi mở phiên họp của hội đồng thẩm phán để xem xét kiến nghị của ông Viện trưởng viện kiểm sát nhân dân tối cao.

Trường hợp Hội đồng thẩm phán nhận định là tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm có những sai sót nhưng những sai sót này không làm thay đổi bản chất vụ án, quyền lợi của đương sự vẫn được đảm bảo và không phát hiện ra vi phạm nghiêm trọng của hội đồng thẩm phán trong quá trình xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm, không có chứng cứ mới thì hội đồng thẩm phán cũng sẽ giữ nguyên quyết định giám đốc thẩm.

Cũng cần phải nói thêm rằng theo quy định của pháp luật thì giá trị tài sản làm căn cứ giải quyết vụ án dân sự là giá trị được xác định tại thời điểm xét xử sơ thẩm. Bởi vậy, việc định giá trong giai đoạn phúc thẩm không có nhiều ý nghĩa đối với việc phân chia tài sản trong vụ án dân sự.

Ngoài ra, đương sự có kháng cáo nhưng có quyền rút một phần hoặc toàn bộ kháng cáo trong giai đoạn phúc thẩm. Về giá trị tài sản tranh chấp thì các bên có thể thỏa thuận làm căn cứ cho tòa án giải quyết, trường hợp các bên không thỏa thuận được thì mới đề nghị định giá tài sản. Nếu các bên không có tranh chấp gì về kết quả định giá thì kết quả định giá đó làm căn cứ để xác định giá trị tài sản khi phân chia.

Bởi vậy, đối với những nội dung về việc định giá tài sản, căn cứ định giá tài sản, công sức đóng góp của mỗi bên, giá trị tài sản được phân chia sẽ là những vấn đề quan trọng để các thành viên của hội đồng thảo luận, đưa ra ý kiến để biểu quyết về nội dung của vụ án này cũng như các trình tự thủ tục tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án.

Có những vấn đề có thể sẽ có những quan điểm khác nhau, tuy nhiên dù quan điểm nào thì cũng phải dựa trên căn cứ pháp luật, trên cơ sở các tài liệu chứng cứ có trong hồ sơ vụ án và các tài liệu được xuất trình trong các phiên họp, phiên xét xử.

Vụ án này có thể sẽ kết thúc là điểm cuối cùng nếu như hội đồng thẩm phán không chấp nhận hủy quyết định giám đốc thẩm hoặc cũng có thể sẽ kéo dài không biết bao giờ mới kết thúc nếu như quyết định giám đốc thẩm và bản án phúc thẩm, bản án sơ thẩm bị hủy bỏ để xét xử lại từ đầu, Tiến sĩ. Luật sư Đặng Văn Cường phân tích.