Những cải cách quan trọng hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp năm 2018

(Pháp lý) - Nhiều chính sách pháp luật về thuế, hải quan, cắt giảm điều kiện kinh doanh, hoạt động kiểm tra chuyên ngành đã được cải cách theo hướng tích cực trong năm 2018, phần nào đã tháo gỡ khó khăn vướng mắc cho doanh nghiệp và cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh trong thời kỳ hội nhập.

Nhiều cải cách trong quy định về cắt giảm điều kiện kinh doanh

Tháng 7/2018, Thủ tướng Chính phủ đã có Chỉ thị về tăng cường cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành và cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Theo đó, Thủ tướng yêu cầu hoàn thành việc bãi bỏ, đơn giản hóa 50% điều kiện đầu tư, kinh doanh; kiến nghị bãi bỏ một số ngành nghề kinh doanh có điều kiện theo Danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện của Luật Đầu tư.

Thêm vào đó, giảm ít nhất 50% danh mục hàng hóa, sản phẩm phải kiểm tra chuyên ngành, đồng thời, chuyển đổi mạnh mẽ cách thức quản lý nhà nước từ chủ yếu tiền kiểm sang chủ yếu hậu kiểm. Đồng thời, Thủ tướng yêu cầu xóa bỏ căn bản tình trạng một mặt hàng chịu quản lý, kiểm tra chuyên ngành của nhiều hơn một cơ quan; giảm tỷ lệ các lô hàng nhập khẩu phải kiểm tra chuyên ngành tại giai đoạn thông quan từ 25 - 27% hiện nay xuống còn dưới 10% cũng được đề cập trong quy định mới này. Thủ tướng nhấn mạnh việc đẩy nhanh tiến độ ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính, thực hiện dịch vụ công trực tuyến. Đến hết 2018, hầu hết các dịch vụ công phổ biến, liên quan đến người dân, doanh nghiệp được cung cấp ở mức độ 3 và 4.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, các Bộ có nhiều điều kiện kinh doanh và cũng có kế hoạch cắt giảm, đơn giản hóa nhiều nhất là: Bộ Công thương (1.216 điều kiện, đã ban hành Nghị định số 08/2018/NĐ - CP cắt giảm 675 điều kiện, đạt 55,5%); Bộ Y tế (1.871 điều kiện, dự kiến cắt 1.363 điều kiện, đạt 72,85%); Bộ Tài chính (370 điều kiện, dự kiến cắt giảm 190 điều kiện, đạt 51,35%)…

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, trong cắt giảm điều kiện kinh doanh thì giấy phép con vẫn là vấn đề lớn hiện nay. “Những thủ tục rườm rà, kinh doanh phải có giấy phép con cần phải rút gọn lại, đơn giản hóa để doanh nghiệp có không gian hoạt động hiệu quả hơn, tránh phiền phức về hành chính, thủ tục”, ông Hiếu nói.

Cũng theo vị chuyên gia kinh tế, việc cắt giảm điều kiện kinh doanh không những tiết kiệm chi phí cho các doanh nghiệp mà còn tiết kiệm chi phí cho các cơ quan quản lí về thời gian, nhân sự. Đồng thời, ông Hiếu nhấn mạnh, vấn đề cắt bỏ các giấy phép con, thủ tục thông thoáng là một điều kiện tiên quyết để hội nhập thế giới, hội nhập quốc tế, nhất là với Hiệp định thương mại CPTPP sắp tới.

Ngành thuế triển khai hóa đơn điện tử

Năm 2018, Tổng cục Thuế đã trình Bộ Tài chính ban hành Quyết định 2141 cắt giảm 7 thủ tục, đơn giản 2 thủ tục liên quan đến khai thuế giá trị gia tăng (GTGT) đối với sản phẩm viễn thông; thủ tục khai khoản thu điều tiết và thủ tục hoàn thuế GTGT đối với một số sản phẩm máy móc; thủ tục khai thuế GTGT đối với cơ sở sản xuất thủy điện. Theo đó, trong tổng số 298 thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực thuế đều đã được chuẩn hóa và đã có tới 125 TTHC được thực hiện bằng phương thức dịch vụ công trực tuyến (DVCTT) cấp độ 3 và 4. Ngành Thuế cũng tiếp tục mở rộng hệ thống khai thuế qua mạng theo Nghị định số 119/2018/NĐ - CP về hóa đơn điện tử. Việc thực hiện hóa đơn điện tử tại các doanh nghiệp phải được hoàn thành chậm nhất là hết ngày 31/10/2020.

Đến nay, việc thực hiện hóa đơn điện tử đã triển khai tại 63/63 tỉnh, TP và 100% Chi cục Thuế trực thuộc.

Cụ thể, số lượng DN đã đăng ký tham gia sử dụng dịch vụ với cơ quan thuế đạt tỷ lệ trên 98,10% số DN đang hoạt động. Mở rộng dịch vụ hoàn thuế điện tử tại 63 tỉnh, TP, tổ chức hỗ trợ cho các DN thực hiện thí điểm hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế tại Hà Nội và TP HCM.

Hiện nay, Tổng cục Thuế đã triển khai dịch vụ thuế điện tử Etax cho người nộp thuế (NNT) tại 30 cục thuế, dự kiến đến hết quý I/2019 sẽ hoàn thành việc triển khai áp dụng cho NNT trên cả nước.

Báo cáo khảo sát của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) năm 2017 đánh giá mức độ hài lòng của DN về ngành Thuế và Hải quan cho thấy, tỷ lệ DN hài lòng với các thủ tục thuế, hải quan, BHXH, thành lập DN ngày càng tăng lên. Nhiều vấn đề trước đây được coi là “nóng” như chi phí không chính thức được phản ánh tiếp tục giảm mạnh, tạo không khí tin cậy và hợp tác giữa cán bộ thuế, hải quan với DN.

Dưới góc nhìn của một chuyên gia kinh tế, ông Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, việc triển khai đóng thuế qua mạng tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho người chịu thuế. Đồng thời, đây cũng là “công cụ” có thể kiểm soát được vấn đề xuất thuế. “Dĩ nhiên việc thất thu thuế ở nhiều mảng, vấn đề buôn lậu, hàng hóa,… vẫn diễn ra khi họ không khai thuế nhưng khi kê khai thuế qua mạng với công nghệ mới, chúng ta có thể lưu lại tất cả các dữ liệu, kiểm tra được tất cả các doanh nghiệp và tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan quản lí thuế và người đóng thuế”, ông Hiếu phân tích.

Cải cách chính sách Hải quan trong hội nhập thị trường mậu dịch

Ngày 5/10/2018, Tổng cục Hải quan đã có công văn số 5849/TCHQ - VP yêu cầu các đơn vị thuộc và trực thuộc tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính trong lĩnh vực hải quan. Theo đó, Tổng cục Hải quan đặt mục tiêu đến hết năm 2019 rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa qua biên giới bằng hoặc vượt mức trung bình các nước ASEAN - 4 và hướng tới mục tiêu các nước OECD (phần thuộc trách nhiệm của cơ quan Hải quan); tạo thuận lợi thương mại và thủ tục hải quan; đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước về hải quan.

Hiện nay, ngành Hải quan có 183 TTHC và đã triển khai dịch vụ công trực tuyến (DVCTT) tối thiểu mức độ 3 cho 173/183 TTHC (chiếm hơn 94,5% số lượng TTHC), trong đó, có 164 TTHC được cung cấp DVCTT mức độ 4. Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS với 100% Chi cục Hải quan thực hiện, bảo đảm vận hành 24/7 với 99% thủ tục hải quan được thực hiện qua Hệ thống này.

Ngành Hải quan không ngừng ứng dụng quản lý rủi ro trong thông quan hàng hóa, trước hết nhằm phân luồng hàng hóa để có biện pháp thông quan phù hợp. Áp dụng xác định trước mã, xuất xứ, trị giá hải quan. Việc cơ quan hải quan áp dụng công nhận doanh nghiệp ưu tiên cũng là hướng giúp thông quan hàng hóa XNK nhanh chóng.

Phát biểu tại Hội nghị đối thoại về chính sách, thủ tục hành chính thuế và hải quan với doanh nghiệp (DN) Hàn Quốc năm 2018 tại Tổng cục Thuế ngày 17/9 đối với lĩnh vực hải quan, Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai cho biết, thời gian qua đã rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa đối với 223 thủ tục hải quan; tiếp tục triển khai thực hiện thủ tục hải quan điện tử. Hiện, hệ thống thông quan tự động (VNACCS/VCIS) đã được triển khai tại 100% đơn vị hải quan trên toàn quốc với 100% quy trình thủ tục được tự động hóa và hơn 99,65% DN tham gia thực hiện thủ tục hải quan bằng phương thức điện tử...

Trao đổi về những chính sách cải cách về hải quan, chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu nhận định, việc thông quan thuận lợi sẽ tạo ra sự nhanh chóng trong khai thuế cũng như thông quan của hàng hóa. Từ đó, vấn đề vận chuyển hàng hóa từ người bán đến tay người mua chóng vánh hơn, rất thuận lợi cho việc hội nhập với thị trường mậu dịch.

Tăng chất lượng hoạt động kiểm tra chuyên ngành trong năm 2018

Cũng trong tháng 7/2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg về tăng cường cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành và cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh. Thủ tướng yêu cầu trước ngày 15/8/2018, các bộ, cơ quan ngang bộ hoàn thành việc ban hành theo thẩm quyền và trình cấp có thẩm quyền các văn bản để thực thi phương án cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành, cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh bằng hình thức một văn bản sửa nhiều văn bản theo quy trình, thủ tục rút gọn. Cải cách toàn diện công tác kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa xuất nhập khẩu theo nguyên tắc chỉ kiểm tra tại cửa khẩu đối với các mặt hàng tác động đến an toàn xã hội, an ninh quốc gia, phải kiểm dịch hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dân; Chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm trên cơ sở áp dụng quản lý rủi ro và đánh giá tuân thủ của doanh nghiệp...

Thông báo này cũng nêu rõ, đến năm 2020, Việt Nam đặt mục tiêu tất cả các thủ tục hành chính liên quan đến quản lý nhà nước đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh; người và phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh được thực hiện thông qua cơ chế một cửa quốc gia dưới hình thức dịch vụ công trực tuyến cấp độ 4.

Ông Mạc Quốc Anh, Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội cho rằng, việc sớm giải quyết được yêu cầu đối chiếu, công nhận kết quả kiểm tra của nhau giữa các cơ quan, đơn vị chức năng sẽ thật sự gỡ khó cho doanh nghiệp. Như vậy, doanh nghiệp sẽ có điều kiện giảm thời gian, chi phí, nhân lực khi phục vụ các yêu cầu của cơ quan quản lý...

Ông Vũ Vinh Phú, Phó Chủ tịch Hiệp hội Công thương TP Hà Nội cũng cho rằng, vấn đề đặt ra là, cơ quan quản lý cần tập trung phân tích, phân biệt được doanh nghiệp nào hoạt động nghiêm túc và doanh nghiệp nào có biểu hiện vi phạm để đi đến quyết định có triển khai kiểm tra hay không.

Nguyễn Hòa