Giải bài toán nợ bảo hiểm xã hội để bảo đảm quyền lợi cho người lao động

(Pháp lý) - Những năm gần đây, tình trạng nợ đọng, chây ì trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động (NLĐ) đang trở thành vấn đề “lo ngại” đối với các cơ quan chức năng tại Thanh Hóa. Và bài toán tìm giải pháp khắc phục, giải quyết dứt điểm tình trạng trên vẫn chưa có hồi kết, dẫn đến việc quyền và lợi ích hợp pháp của một bộ phận người lao động đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Doanh nghiệp trốn đóng BHXH, chây ì thực hiện nghĩa vụ với NLĐ

Tính đến hết ngày 31/5/2018, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa có 4.706/9.114 đơn vị nợ BHXH, BHYT, BHTN (chiếm 51,63%), với tổng số tiền nợ gần 424,5 tỉ đồng. Trong đó khối doanh nghiệp có 4.383/4.920 đơn vị nợ BHXH, BHYT, BHTN với số tiền nợ là 356,7 tỉ đồng (chiếm 84,03 % tổng số tiền nợ BHXH, BHYT, BHTN toàn tỉnh). Có 1.562 doanh nghiệp nợ dưới 01 tháng; 978 doanh nghiệp nợ từ 01 tháng đến dưới 03 tháng; 1.631 doanh nghiệp nợ từ 3 tháng trở lên; 212 doanh nghiệp nợ khó thu với số tiền nợ là 32,1 tỷ đồng. Tại khối hành chính sự nghiệp (HCSN), tổng số đơn vị HCSN nợ là 323/4.194 đơn vị với số tiền nợ là 13,9 tỉ đồng. Có 90 đơn vị HCSN nợ dưới 01 tháng; 167 đơn vị HCSN nợ từ 01 tháng đến dưới 03 tháng; 66 đơn vị HCSN nợ từ 03 tháng trở lên. Ngân sách nhà nước nợ tiền đóng, hỗ trợ đóng cho các đối tượng thuộc diện chính sách BHYT là 53.840 triệu đồng chiếm 12,68% tổng số tiền nợ BHXH, BHYT, BHTN toàn tỉnh, trong đó bao gồm NSNN nợ treo là 37.941 tỷ đồng.

Trước đó, năm 2017, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa cũng có 2.650 đơn vị nợ BHXH, BHYT, BHTN/8.339 đơn vị đang tham gia bảo hiểm (chiếm 32,3%), với tổng số tiền nợ là 278,613 tỉ đồng. Trong đó, tổng số khối doanh nghiệp có 2.294/4.145 doanh nghiệp nợ BHXH, BHYT, BHTN (chiếm 74,78%). Khối HCSN có 356/4.194 đơn vị nợ BHXH, BHYT, BHTN. Ngân sách nhà nước nợ tiền đóng, hỗ trợ đóng cho các đối tượng thuộc diện chính sách BHYT là 65,2 tỉ đồng chiếm 23,4% tổng số tiền nợ BHXH, BHYT, BHTN toàn tỉnh, trong đó bao gồm NSNN nợ treo là 40,8 tỷ đồng.

Năm 2016, Thanh Hóa cũng là một trong những địa phương “dẫn đầu” cả nước về vấn đề nợ bảo hiểm, con số ước tính có gần một nửa đơn vị, doanh nghiệp trong tỉnh nợ BHXH, BHYT, BHTN với tổng số tiền nợ lên tới gần 410 tỉ đồng.

Rõ ràng câu chuyện nợ BHXH, BHYT, BHTN đã trở thành vấn đề đáng « lo ngại » ở Thanh Hóa hiện nay. Số nợ lũy kế BHXH năm này qua năm khác của các đơn vị, doanh nghiệp đã gây khó khăn cho cơ quan BHXH tỉnh Thanh Hóa trong thực hiện kế hoạch thu và còn ảnh hưởng trực tiếp tới quyền lợi của NLĐ trong các tình huống chốt sổ hưởng chế độ hưu; tham gia bảo hiểm với cơ quan mới, khám điều trị bệnh, ốm đau, thai sản và hưởng chế độ BHTN trong khi nghỉ việc hoặc bị cho thôi việc…

Giải pháp nào để bảo vệ người lao động

Theo đại diện BHXH tỉnh Thanh Hóa, thời gian qua, cơ quan này đang thực hiện nhiều biện pháp thu nợ như: Thực hiện việc tính lãi. Gửi thông báo kết quả đóng BHXH, BHYT, BHTN đến chủ sử dụng lao động để thực hiện đôn đốc việc đóng, nộp BHXH, BHYT, BHTN; cử cán bộ đến đơn vị để đôn đốc hoặc mời đơn vị lên làm việc. Lập biên bản làm việc về việc đóng BHXH, BHYT, BHTN (mẫu D04h-TS) và yêu cầu đơn vị cam kết lộ trình trả nợ BHXH, BHYT, BHTN. Báo cáo với UBND tỉnh, các cấp, các ngành để tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo cũng như phối hợp thanh tra, kiểm tra, xử lý các đơn vị vi phạm nhằm đảm bảo quyền lợi cho người tham gia và thụ hưởng chính sách BHXH, BHYT, BHTN. Thực hiện thanh tra, kiểm tra và phối hợp thanh tra, kiểm tra tại các đơn vị sử dụng lao động.Tham mưu cho UBND tỉnh và Tổng LĐLĐVN thực hiện giám sát liên ngành việc thực hiện pháp luật về BHXH tại một số doanh nghiệp như Công ty TNHH giầy SUNJADE Việt Nam, Công ty cổ phần sản xuất thương mại và đầu tư Việt Thanh, Công ty TNHH giầy ANNORA Việt Nam. Phối hợp với Sở LĐ-TB và XH thực hiện đối thoại trực tiếp với 300 doanh nghiệp về chính sách BHXH, BHYT, BHTN, quyền và nghĩa vụ của NSDLĐ và NLĐ tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh. Định kỳ tối thứ 2 hằng tuần thực hiện chuyên mục “Nói không với nợ đọng BHXH” trên chương trình thời sự của Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh. Phối hợp với Đảng ủy Khối Doanh nghiệp tỉnh, Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh, Hội doanh nhân trẻ, Hiệp hội doanh nhân nữ chỉ đạo, đôn đốc các doanh nghiệp nợ BHXH, BHYT, BHTN. Phối hợp thu, thu nợ BHXH, BHYT, BHTN trong các doanh nghiệp qua các ngân hàng (Ngân hàng Đầu tư và phát triển, Công thương, Ngoại thương, Liên Việt Chi nhánh Thanh Hóa, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn). Tổ chức sơ kết đánh giá, rút kinh nghiệm kết quả thực hiện Chương trình ký kết giữa BHXH tỉnh với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Cục Thuế để phối hợp phát triển đối tượng tham gia và thu nợ BHXH, BHYT, BHTN trong các doanh nghiệp. Đề nghị UBND tỉnh không biểu dương khen thưởng các doanh nghiệp nợ BHXH, BHYT, BHTN. Định kỳ hằng tháng, quý, BHXH tỉnh có văn bản báo cáo Thường trực Tỉnh ủy, UBND tỉnh để tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo; có văn bản gửi Bí thư cấp uỷ, Chủ tịch UBND các huyện, thị xã, thành phố và Ban Quản lý khu Kinh tế Nghi Sơn & các Khu Công nghiệp để tăng cường sự chỉ đạo, phối hợp giải quyết những vướng mắc trong các đơn vị HCSN nợ BHXH, BHYT, BHTN…

Để bảo đảm quyền, lợi ích của người lao động, khắc phục tình trạng chây ì, trốn tránh nghĩa vụ theo quy định pháp luật của các doanh nghiệp, năm 2018, BHXH tỉnh Thanh Hóa đang tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp: Đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác thông tin, tuyên truyền, đặc biệt là tập trung tuyên truyền Điều 216 Bộ luật Hình sự năm 2015 ‘‘Tội trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho NLĐ”. Cải cách thủ tục hành chính trong công tác đăng ký tham gia, thu, cấp sổ và giải quyết các chế độ chính sách về BHXH, BHYT, BHTN cho NLĐ. Tăng cường công tác phối hợp liên ngành để thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật BHXH, BHYT, BHTN. Triển khai thực hiện tốt chức năng thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHYT, BHTN theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội. Đề nghị Sở Lao động - Thương binh và Xã hội chủ trì cùng với các Sở, ngành, cơ quan liên quan, UBND các huyện, thị xã, thành phố đánh giá, xác định tình trạng của các doanh nghiệp nợ BHXH, BHYT, BHTN kéo dài để có các giải pháp xử lý theo quy định pháp luật hiện hành.

Nguyễn Oanh