Kinh doanh bất động sản và thực thi pháp luật phòng cháy, chữa cháy (bài 2): Chế tài xử phạt nhẹ, không có tính răn đe?

(Pháp lý) - “Hiện tại, Luật Phòng cháy chữa cháy (PCCC) chỉ xử phạt hành chính đối với những chủ chung cư vi phạm về PCCC. Vì mức xử phạt cũng quá nhẹ, nên gần như không có tính răn đe chủ đầu tư một cách đến nơi đến chốn.”

Đó là nhận xét của ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Thành phố Hồ Chí Minh (HoREA) trong cuộc trao đổi với Phóng viên Pháp Lý xung quanh tình trạng các chủ đầu tư thờ ơ đối với việc thực hiện các quy định về PCCC.

Không ít chủ đầu tư “thờ ơ” đối với các quy định PCCC

Theo thống kê của Cục Phòng cháy Chữa cháy và Cứu nạn Cứu hộ, Bộ Công an, trong 6 tháng đầu năm, cả nước xảy ra 1.506 vụ cháy, làm 31 người tử vong, 181 người bị thương, thiệt hại về tài sản hơn 830 tỷ đồng.

Đáng chú ý, theo Cục Phòng cháy Chữa cháy và Cứu nạn Cứu hộ, 80% số vụ cháy lớn lại thường tập trung tại các khu chung cư, nhà dân và các khu vực kinh tế tư nhân.

Ông Phạm Sỹ Liêm, Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho rằng: nguyên nhân chính của tình trạng cháy nổ ở khu chung cư phần lớn xuất phát từ sự thờ ơ đối với công tác phòng cháy chữa cháy.

“Hiện tại, các chủ đầu tư chung cư, đại diện Ban quản lý khu chung cư tỏ ra ‘thờ ơ’, không chịu thực hiện quy định về PCCC. Thậm chí, ngay cả bản thân các hộ dân cư sống trong các khu chung cư cũng không quan tâm đến việc PCCC ở nơi mình sinh sống. Chỉ đến khi hỏa hoạn thực sự nổ ra, các hộ dân, các chủ đầu tư mới ý thức được tầm quan trọng của phòng cháy chữa cháy.”, ông Liêm nói.

Cũng theo ông Liêm, công tác kiểm tra, giám sát của các cơ quan chức năng đối với việc thực hiện đầy đủ các biện pháp PCCC của các chủ đầu tư diễn ra chưa thực sự hiệu quả.

“Quy định về việc thực hiện PCCC đối với các chủ đầu tư được quy định rất rõ ràng trong luật, nhưng để các chủ đầu tư thực hiện thì phải tập trung kiểm tra, giám sát. Nếu như có quy định mà không kiểm tra giám sát, chủ đầu tư cũng không làm. Hoặc có làm thì cũng làm lúc này lúc khác, làm không hiệu quả, dẫn đến tình trạng cháy nổ xảy ra”, ông Liêm thẳng thắn chỉ ra những điểm bất cập.

Đồng quan điểm, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Thành Phồ Hồ Chí Minh (HoREA), cũng bày tỏ quan ngại trước tình trạng một số chủ đầu tư không nghiêm chỉnh thực hiện các quy định PCCC. Bên cạnh một số chủ đầu tư thực hiện tốt các quy định về PCCC, vẫn còn một số không nghiêm chỉnh thực hiện các quy định về PCCC. Đây cũng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng cháy nổ ở các khu chung cư.

“Tình trạng đưa các hộ dân vào sống trong tình trạng chung cư đang thi công dở dang, thi công sai giấy phép xây dựng, hệ thống phòng cháy, chữa cháy chưa sử dụng được, như việc doanh nghiệp tư nhân Thăng Long (chủ đầu tư) và Công ty Long Hưng Phát (đơn vị phát triển dự án) đã đưa hơn 20 hộ dân vào cư ngụ tại chung cư Bảy Hiền (số 9 Phạm Phú Thứ, phường 11, quận Tân Bình)... là một tiền lệ nguy hiểm, gây mất an toàn nghiêm trọng cho người dân. Các cơ quan quản lý cần phải xử lý quyết liệt, không để tái diễn tình trạng này.”, ông Châu nói.

Cũng theo ông Châu, trên thực tế vẫn còn có tình trạng quy hoạch, cấp phép cho những dự án chung cư nằm sâu trong ngõ hẻm, thiếu đường thoát hiểm khi sự cố xảy ra. Hoặc có đường vào, nhưng mặt đường lại quá nhỏ hẹp, nên xe chữa cháy hạng nặng không thể vào…cũng là một vấn đề đáng quan ngại.

Xét về lý thuyết, thiết bị xe thang mà các thành phố lớn đang sử dụng có thể vươn lên tầng 18. Nhưng thực tế khi có cháy xảy ra, các xe thang chỉ vươn lên được tối đa là đến tầng 14 - 15. Trong khi đó tại nhiều khu vực, các xe chữa cháy hạng nặng không thể vào được do mặt đường không đáp ứng được độ lún…khiến cho công tác chữa cháy vô cùng khó khăn, ông Châu cho biết.

Chính vì vậy, vị chủ tịch HoREA thẳng thắn đề nghị các cơ quan chức năng phải thường xuyên kiểm soát, giám sát nghiêm ngặt phương án PCCC tại các công trình nhà cao tầng, nhằm tránh tình trạng nhà cao tầng đã có người vào ở, làm việc mà không đảm bảo được các yêu cầu về đảm bảo an toàn về PCCC.

Chế tài xử phạt quá nhẹ

Dưới góc độ luật pháp, Luật sư Kiều Anh Vũ, Văn phòng luật sư Lê Nguyễn cho rằng, việc xử lý vi phạm Luật PCCC theo quy định hiện hành là chưa đủ sức răn đe đối với các chủ đầu tư các khu chung cư vi phạm các quy định về PCCC.

“Đa phần các mức phạt được áp dụng như hiện nay chỉ dừng lại ở mức từ vài trăm nghìn đồng đến vài triệu đồng; chỉ một số ít trường hợp mới có mức phạt cao hơn 10 triệu đồng. Những mức xử phạt như vậy là quá nhẹ.”, ông Vũ thẳng thắn.

Đồng quan điểm, Luật sư Trần Minh Hùng, Đoàn Luật sư Thành Phố Hồ Chí Minh cho rằng, hiện tại các tiêu chuẩn và chế tài chưa đủ mạnh, chưa đủ sức răn đe đối với những chủ đầu tư không chấp hành nghiêm chỉnh các quy định PCCC.

Bên cạnh đó, ông Hùng cũng cho biết, cho đến nay, cho dù đã ban hành Luật PCCC và Pháp lệnh PCCC, nhưng lại chưa xây dựng tiêu chuẩn bắt buộc và hướng dẫn thiết kế cho các công trình nhà cao tầng về hệ thống báo cháy, hệ thống giám sát mức nước bể chữa cháy, tình trạng thiết bị chữa cháy, hệ thống điều khiển đèn chiếu sáng khẩn cấp, hệ thống thoát khói tự động, điều khiển hệ thống chỉ dẫn cửa thoát hiểm, điều khiển tăng áp tự động cầu thang thoát hiểm....

Chính vì vậy, việc trang bị hệ thống phòng cháy, chữa cháy và trợ giúp sơ tán phụ thuộc hoàn toàn vào "túi tiền hay sự hào phóng của chủ đầu tư". Đa số các công trình chung cư cao tầng hiện nay, kể cả một số cao ốc văn phòng hạng sang đang trong tình trạng bị “lách luật” hay "làm luật", điều đó dẫn đến việc người sử dụng hàng ngày phải đối mắt với nguy cơ mất an toàn nghiêm trọng. Do đó, Luật sư Vũ đề xuất nên sớm sửa đổi, bổ sung các quy định về chế tài đối với hành vi vi phạm pháp luật trong công tác PCCC để tăng cường tính răn đe, phòng ngừa đối với các chủ đầu tư cố tình “phớt lờ” các quy định về PCCC.

Để đảm bảo an toàn cho công tác phòng cháy chữa cháy ở các khu chung cư, ông Châu cho rằng, việc trang bị máy bay trực thăng chữa cháy cho Sở Cảnh sát PCCC TP HCM và Hà Nội để đáp ứng yêu cầu chữa cháy nhà cao tầng trên địa bàn là vô cùng cần thiết.

Bên cạnh đó, đối với những chủ đầu tư tự ý đưa người dân vào ở tại các tòa nhà chung cư chưa được nghiệm thu, chưa có công trình phòng cháy và chữa cháy phải được xử lý nghiêm minh, kể cả biện pháp xử lí bằng pháp luật, ông Châu đề xuất.

Nguyễn Hòa