Lạm quyền bổ nhiệm thân thích là tham nhũng biến tướng

Bên hành lang QH, luật sư Trương Trọng Nghĩa (ĐBQH TP.HCM) đã có cuộc trao đổi với báo chí xung quanh những nhận định trong các báo cáo về công tác phòng chống tham nhũng (PCTN) năm 2016.

Ông Nghĩa nói tình hình tham nhũng vẫn “diễn biến mạnh” và có những “biến tướng”. Và thực chất, việc lạm dụng quyền lực để đưa người thân vào trong bộ máy lãnh đạo để tạo thành mối quan hệ gia đình đan xen vào mối quan hệ công việc là “biến tướng của tham nhũng”.

“Các vị trí cán bộ, công chức và công việc của công chức trong bộ máy công quyền hiện nay đẻ ra nguồn lợi, quyền lợi. Làm công chức mà ngay ngắn, đúng chính sách, chế độ không thể giàu được. Vậy mà người ta vẫn cứ đua nhau vào và bố trí cho người thân vào, chứng tỏ tham nhũng tiềm ẩn trong đấy. Vào đấy để cùng nhau tham nhũng và che chắn cho nhau. Đấy chính là báo động rất lớn của tình hình PCTN hiện nay” - ông Nghĩa nói.

ĐBQH TP.HCM cho rằng quy định PCTN hiện nay phải xử lý được cả những biến tướng rất tinh vi này. Luật PCTN đang sửa đổi phải đưa vào những quy định ngăn chặn việc hình thành mối quan hệ thân thích, dòng tộc trong bộ máy của Đảng và Nhà nước.

Tránh việc bố bổ nhiệm con

. Có nên đặt vấn đề cấm bổ nhiệm những người trong một đại gia đình cùng làm quan trong một địa phương, đơn vị không, thưa ông?

+ Muốn đưa ra giải pháp hợp lý và có khoa học thì phải có nghiên cứu sâu một cách hợp lý, cẩn trọng. Chúng ta cũng cần tham khảo thêm quy định của các nước để nghiên cứu áp dụng...

Ở đây cũng không loại trừ có những trường hợp ngẫu nhiên anh em, vợ chồng cùng làm một sở, bộ. Điều đó cũng không có tác hại gì.

Chúng ta muốn đề phòng hậu quả nào đó thì một số nơi đã xử lý bằng cách điều vợ hoặc chồng, anh hoặc em đi làm nơi khác. Tuy nhiên, các tổ chức đảng ở một số cấp, địa phương chưa làm được việc này.

. Còn việc người trong dòng họ bổ nhiệm lẫn nhau thì có nên quy định thành điều cấm không?

+ Theo tôi, những gì dính đến chuyện người thân bổ nhiệm lẫn nhau thì phải có quy định để xử lý. Nhưng chúng ta cũng phải xử lý trường hợp khách quan như một ông bộ trưởng có con thích ngành nghề của bố và có năng lực thì việc năm, bảy năm lên vụ phó và đến lúc nào đó xứng đáng cương vị thứ trưởng. Khi đó có thể dẫn đến chuyện bố bổ nhiệm con.

Tuy nhiên, rõ ràng để một cơ chế bố ký giấy bổ nhiệm con, cho dù là khách quan hợp lý đi nữa, cũng là điều nên tránh.

“Thượng bất chính, hạ tắc loạn”

. Theo các báo cáo, chỉ có 11 người đứng đầu thiếu trách nhiệm để xảy ra hành vi tham nhũng bị xử lý, trong khi đó có tới 194 vụ/441 bị cáo TAND các cấp đã xét xử sơ thẩm. Ông bình luận gì về con số này?

+ Trước hết, nghị quyết Đảng xác định xử lý trách nhiệm người đứng đầu là hết sức đúng. Luật PCTN cũng quy định như thế là hết sức đúng. Nhưng thực hiện còn kém. Nếu thực hiện được nguyên tắc đó, quy định đó, sẽ là một trong những bước đột phá trong PCTN.

Anh là người lãnh đạo mà để cơ quan anh có tham nhũng thì trước hết anh từ chức, hoặc bắt anh phải ngưng chức. Còn việc cá nhân anh có tham nhũng không, có bao che không thì tính sau. Nhiều nước đã làm việc này.

Nếu xử lý người đứng đầu theo phương thức đó sẽ có tác động rất lớn đối với việc PCTN nói riêng và trong nhiều lĩnh vực khác sẽ chuyển biến.

. Nghị quyết trung ương 4, rồi trong phát biểu của Thủ tướng Chính phủ cũng nhấn mạnh cần tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu. Ông bình luận gì về điều này?

+ Có một chân lý hàng ngàn năm nay, cả đông sang tây, từ cổ lẫn kim là “thượng bất chính, hạ tắc loạn”. Cho nên cứ ở trên ngay ngắn chặt chẽ, nghiêm khắc 100% thì ở dưới sai phạm, nhũng nhiễu, tham nhũng, hành vi trái pháp luật sẽ giảm rất nhiều. Còn ở trên chỉ nghiêm túc ngay ngắn được 10 phần, làm chỉ được năm phần, không chặt chẽ, thiếu nghiêm túc chỉ một ly thôi thì ở dưới sẽ đi một dặm...

Câu “thượng bất chính, hạ tắc loạn” còn là một châm ngôn trong kiểm soát quyền lực. Chúng ta xử lý người đứng đầu chính là áp dụng nguyên tắc này. Nhưng vừa rồi, việc xử lý người đứng đầu chưa chặt chẽ, chưa nghiêm túc. Có thể nói, nhân dân nhìn vào thấy chúng ta chưa làm được.

. Cảm ơn ông.

Theo Plo